इंदिरा गाँधी पर्यावरण पुरस्कार

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Jump to navigation Jump to search

iandira gaandhi paryavaran puraskar (aangrezi: Indira Gandhi Paryavaran Puraskar) paryavaran sanrakshan ke kshetr mean vishesh yogadan ke lie diya jata hai. is puraskar ki shuruat bharat sarakar dvara varsh 1987 mean huee. isamean paanch lakh rupaye aur prashasti patr pradan kiya jata hai. puraskar ke liye kisi ek sangathan ya shakhsiyat ka chayan uparashtrapati ki adhyakshata vali samiti karati hai.

puraskar rashi

paryavaran, van aur jalavayu parivartan mantralay ne sh‍vargiya pradhanamantri shrimati iandira gaandhi ki yad mean varsh 1987 mean paryavaran ke sanrakshan mean pramukh evan mapey prabhav dalane vale ya dalane ki kshamata rakhane vale logoan ko pahachan pradan karane ke lie ‘iandira gaandhi paryavaran purash‍kar’ namak ek purash‍kar shuroo kiya. shuroo mean paryavaran ke kshetr mean unake asadharan evan uth‍krishh‍t yogadan ki pahachan ke roop mean bharat ke kisi vh‍yakti ya kisi sangathan ko 1,00,000 rupaye ka nakad purash‍kar pradan kiya jata tha. is samay is purash‍kar mean 'sangathan shreni' ke aantargat 5,00,000 rupaye prath‍yek ke do purash‍kar tatha 'vh‍yaktigat shreni' ke aantargat 5,00,000 rupaye, 3,00,000 rupaye aur 2,00,000 rupaye ke tin purash‍kar shamil haian. nakad purash‍kar ke sath prath‍yek purash‍kar praph‍takarta ko ek rajat tr aauphi, sh‍krol tatha prashasti patr diya jata hai.

namaankan

yah purash‍kar har varsh diya jata hai tatha aeejipipi ke lie namaankan amantrit karane ke lie vijnapan har varsh 15 julaee ko kshetriy kavarej vale rashh‍triy dainik akhabaroan mean jari kiya jata hai. aeejipipi (iandira gaandhi paryavaran puraskar) ko abhishasit karane vale 2010 mean sanshodhit viniyamoan ke anusar paryavaran ke kshetr mean kam se kam 10 varsh ka kary anubhav rakhane vala koee bhi bharatiy nagarik, paryavaran ke kshetr mean karyarat gair sarakari sangathan, jisake pas kam se kam 5 varsh ka anubhav ho, rajh‍yoan, sangh shasit kshetroan ke paryavaran evan vaniki vibhag, rajh‍y pradooshan niyantran bord, zila samaharta, majish‍tret, bharat ke kisi bhi aise vh‍yakti ya sangathan ka nam prash‍tavit kar sakata hai, jisake pas paryavaran ke kshetr mean kam se kam 5 varsh ka anubhav ho. vh‍yakti ke namaankan ke lie koee ayu sima nahian hai. tathapi, sh‍vayan ka namaankan tatha rishh‍tedaroan dvara prash‍tavit namaankan par vichar nahian kiya jaega. aeejipipi ke lie prapt hue namaankanoan ki chhantani mantralay dvara taiyar kie ge 9 vikhh‍yat paryavaranavidoan, vh‍yaktiyoan ke painal mean se pradhanamantri dvara chune ge tin visheshajn sadash‍yoan dvara ki jati hai. chhantani kie ge namaankanoan mean se purash‍kar vijeta ka chayan bharat ke mananiy uparashh‍trapati ki adhh‍yakshata vali paryavaran purash‍kar samiti dvara kiya jata hai.

vijetaoan ka chayan

purash‍kar vijetaoan ka chayan karate samay ‘paryavaran’ shabh‍d ki vh‍yakhh‍ya vrihat sanbhavh‍y tarike se ki jani chahie, jisamean kary ke nimh‍nalikhit kshetr shamil haian-

  1. pradooshan nivaran
  2. prakritik sansadhanoan ka sanrakshan
  3. kshay ho jane vale sansadhanoan ka vivekapoorn prayog.
  4. paryavaraniy ayojana tatha prabandhan
  5. paryavaraniy prabhav moolh‍yaankan
  6. paryavaran ke sanvardhan ke lie uth‍krishh‍t philh‍d kary (nootan anusandhan kary) udaharan ke lie vanikaran, bhoomi ko pun: krishi yogh‍y banana, jal prashodhan, vayu shuddhikaran adi.
  7. paryavaraniy shiksha
  8. paryavaraniy mamaloan ke bare mean jagarookata srijan.

samiti

iandira gaandhi paryavaran puraskarar (aeejipipi) ke lie gathit paryavaran puraskair samiti ki sanrachana nimna nusar hai-

kr.san. vyakti pad
1. bharat ke uparashtr pati adhyapaksh
2. lok sabha adhyashaksh sadasy
3. paryavaran evan van mantri sadasy
4. visheshajn sadasyan sadasy
5. sachiv, paryavaran evan van mantralay sadasyak sachiv

bharat ke pradhanamantri dvara chune ge 3 ne visheshajn sadasyoant ke chalate dinaank 7 faravari, 2014 ko samiti ko pun: gathit kiya gaya. samiti ka karyakal 2 varsh ka hoga.

purash‍kar praph‍takarta

poorv mean iandira gaandhi paryavaran purash‍kar praph‍t karane valoan ki soochi-

kr.san. varsh shreni aeejipipi puraskar praptakarta
1. 1987 sangathan bambee prakritik vijnan sosaeeti, mumbee, maharashtr
2. 1988 sangathan keral shastr sahity parishad, keral
3. 1989 sangathan samaj parivartan samuday, dharava d, karnatak
4. 1990 vaiyaktik shri sant kumar bishnoee, panjab (akhil bharatiy jiv raksha bishno‍ee sabha se sanbaddh)
5. 1991 vaiyaktik shri es.pi. godarej (prakriti hetu vishvivikhyat phand ke sath sanbaddh)
6. 1991 sangathan dasholi gram svarajamandal, gadhaval, uttarakhand
7. 1992 vaiyaktik d aau. ke. shivaram karant, dakshin kann d, karnatak
8. 1992 sangathan 127-inphaiantri bataliyan (ti.e.) paristhitikiy, deharadoon, uttarakhand
9. 1993 vaiyaktik d aau. ti.en. khooshu, nee dilli
10. 1993 sangathan yang mijo esosieshan, mijoram
11. 1994 vaiyaktik shrimati radha bhatt kastooraba gaandhi neshanal memoriyal trast, iandaur, madhy pradesh
12. 1994 sangathan tarun bharat sangh, alavar, rajasthan
13. 1995 vaiyaktik shri natavar thakkar, nagalaiand gaandhi ashram, mokokachuang, nagalaiand
14. 1995 sangathan maikenaijd ianphaintri rejimeantal seantar, ahamadanagar, maharashtr
15. 1996 vaiyaktik shri anupam mishr, gaandhi pis phauandeshan, nee dilli
16. 1996 sangathan si.pi.ar. enavayarameantal ejukeshan seantar, chennee, tamilanadu
17. 1997 vaiyaktik shri je.si. deniyal, mumbee, maharashtr
18. 1997 sangathan seantar ph aaur enavayarameant ejukeshan (sieeee), ahamadabad, gujarat
19. 1998 vaiyaktik shri jagadish ranganath godabole, pune, maharashtr
20. 1998 sangathan di veyaraphut k aaulej aauph soshal vark risarch seantar, ajamer, rajasthan
21. 1999 vaiyaktik shri pyarelal, jalandhar, panjab
22. 1999 sangathan di riyan phauandeshan, mumbee, maharashtr
23. 2000 vaiyaktik d aau. ramesh bedi (maranoparaant), panjab
24. 2000 sangathan kaiptiv pavar plaant, neshanal elyuminiyam kanpani limited, aangul, odisha
25. 2001 vaiyaktik shri girish gaandhi, maharashtr
26. 2001 sangathan tirumala tirupati devasthan, tirupati, aandhr pradesh
27. 2002 vaiyaktik shraddhey ph aau. mathaee maithyoo koyapilli, esaje, (maranoparaant), kodeekanal, tamilanadu
28. 2002 sangathan chilkae vikas pradhikaran, odisha
29. 2003 vaiyaktik d aau. bindeshvoor pathak, nee dilli
30. 2003 sangathan gadhaval raiphal rejimeant seantar, laiansadaun, uttarakhand
31. 2004 vaiyaktik sushri jyotsana sitaliang, uttarakhand
32. 2004 sangathan malayala manorama, keral
33. 2005 sangathan sant gadage baba amaravati vishvavidyalay, amaravati, maharashtr
34. 2005 vaiyaktik shri jagadish babala, deharadoon, uttarakhand
35. 2005 vaiyaktik d aau. amrita patel, gujarat
36. 2006 sangathan boangeegaanv riphainari (aeeosiel), chiraang, asam (sanyukh‍t)
37. 2006 sangathan 130 ianphainh‍tri bataliyan (pradeshik sena) paristhitikiy, pithauragadh, uttarakhand (sanyukh‍t)
38. 2006 vaiyaktik d aau. je. raghav rav, chennee, tamilanadu
39. 2006 vaiyaktik shrimati es. anh‍napoorna, vijayanagaram, aandhr pradesh
40. 2007 sangathan bi.e.aee.eph. gramin vikas sansh‍than, tipatoor, karnatak (sanyukh‍t)
41. 2007 sangathan aanth‍yoday nirbal-durbal shoshit mahila evan bal uth‍than kalh‍yan samiti, lakhanoo, uttar pradesh (sanyukh‍t)
42. 2007 vaiyaktik shri afajal khatri aur shrimati nusarat khatri, mumbee, maharashh‍tr
43. 2007 vaiyaktik d aau. rachana gau d, rajasamand, rajasthan
44. 2008 sangathan eesha phauandeshan, koyambatoor, tamilanadu
45. 2009 sangathan neyaveli ligh‍nait k aauraporeshan limited, neyaveli, tamilanadu
46. 2009 sangathan keyar arth, chennee, tamilanadu
47. 2009 vaiyaktik pro. si.ar. baboo, nee dilh‍li
48. 2009 vaiyaktik shri vijay j dadhari, j dadharagaanv, uttarakhand
49. 2010 sangathan 21 bataliyan, d jot rejimeant, asam
50. 2010 sangathan j aauyagopalapur, gram vikas kenh‍dr, 24 paragana (dakshin), pashchim bangal
51. 2010 vaiyaktik d aau. anil sharma, siramaur, himachal pradesh
52. 2010 vaiyaktik shri kartik sath‍yanarayan, nee dilh‍li
53. 2010 vaiyaktik d aau. en. ramesh, puducheri
54. 2011 sangathan bharatiy kisan urvarak koaauparetiv limited (iphako), phoolapur yoonit, uttar pradesh
55. 2011 sangathan 128 ianphainh‍tri bataliyan (tie) ikol aaujikal rajapootana raiphalh‍s, rajasthan
56. 2011 vaiyaktik shri ramesh sharma, chhattisagadh
57. 2011 vaiyaktik shri sharada prasad sianh, uttar pradesh
58. 2011 vaiyaktik shri sachchidanand bharati, uttarakhand
59. 2012 sangathan aranh‍yak, asam
60. 2012 sangathan durgapur sh‍til ph‍laant, pashchim bangal
61. 2012 vaiyaktik shri vishh‍vajit mukharji, pashchim bangal
62. 2012 vaiyaktik shri jagamit takapa, jamh‍moo aur kashh‍mir
63. 2012 vaiyaktik shrimati sama es. redakar, maharashh‍tr


panne ki pragati avastha
adhar
prarambhik
madhyamik
poornata
shodh

tika tippani aur sandarbh

bahari k diyaan

sanbandhit lekh

varnamala kramanusar lekh khoj

a   a    i    ee    u    oo    e    ai    o   au    aan    k   kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d   dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr   aah