यू. आर. अनंतमूर्ति
yoo. ar. anantamoorti
| |
poora nam | udupi rajagopalachary anantamoorti |
any nam | yoo. ar. anantamoorti |
janm | 21 disambar, 1932 |
janm bhoomi | melige, karnatak |
mrityu | 22 agast, 2014 |
mrityu sthan | baiangaluroo |
karm bhoomi | bharat |
karm-kshetr | pradhyapak |
mukhy rachanaean | sanskar, eandendu mugiyad, bavali, sannivesh adi. |
bhasha | kann d |
puraskar-upadhi | jnanapith puraskar (1994), padm bhooshan (1998) |
prasiddhi | lekhak |
nagarikata | bharatiy |
any janakari | koyattam mean 'mahatma gaandhi vishvavidyalay' ke kulapati, neshanal buk trast ke cheyaramain aur keandriy sahity akadami, nee dilli ke adhyaksh bhi rahe haian. |
adyatan | 12:01, 29 mee 2012 (IST)
|
inhean bhi dekhean | kavi soochi, sahityakar soochi |
yoo. ar. anantamoorti (aangrezi: U. R. Ananthamurthy, janm- 21 disambar, 1932; mrityu- 22 agast, 2014, baiangaluroo) 'jnanapith puraskar' se sammanit kann d bhasha ke prasiddh sahityakar, alochak aur shikshavid the. unhean kann d sahity ke 'navya aandolan ka praneta' mana jata hai. unaki sabase prasiddh rachana 'sanskar' hai. 'jnanapith puraskar' pane vale ath kann d sahityakaroan mean se ve chhathe the. unhoanne 'mahatma gaandhi vishvavidyalay', tiruanantapuram aur 'keandriy vishvavidyalay', gulabarga ke kulapati ke roop mean bhi kam kiya tha. sahity evan shiksha ke kshetr mean ullekhaniy yogadan ke lie san 1998 mean bharat sarakar dvara unhean 'padm bhooshan' se sammanit kiya gaya tha. 2013 ke 'main bukar puraskar' pane vale ummidavaroan ki aantim soochi mean yoo. ar. anantamoorti ko bhi chuna gaya tha.
jivan parichay
karnatak ke melij gaanv mean 21 disambar san 1932 mean janme d aau. yoo. ar. anantamoorti ne apani shiksha dooravasapura mean ek paranparik 'sanskrit vidyalay' se shuroo ki, bad mean unhoanne aangrezi aur tulanatmak sahity ki shiksha maisoor, bharat aur barmiangham, ianglaiand mean poori ki. adhunik kann d sahity ki gauravashali paranpara ke nirman mean do paraspar virodhi samanaantar mat sath sakriy rahe haian-
- vaijnanik buddhivad v rahasyatmak aant: prajnavad
- akramak ativad v manavatavadi roodhivad
in virodhi drishtikonoan ke jatil sah-astitv ka udaharan lekhak yoo. ar. anantamoorti ke srijanatmak kal mean ek b di paranpara ke sar-roop mean dekha ja sakata hai. kisi bhi param mean vishvas n karane vale anantamoorti ne is paranpara ko usaki poori mahima aur tanav ke sath grahan kiya hai. unaki sanpoorn srijanatmak yatra ek kruddh vidrohi yuva se praranbh hokar paranparik roodhiyoan se mukt manavatavadi lekhak tak ki mahanh rachanatmak yatra hai.
lekhan kary
yoo. ar. anantamoorti ke lekhan kary ko do pakshoan mean vibhajit kiya ja sakata hai-
- pahala ativadi paksh, jisake aantargat unake do upanyas- sanskar (1965), bharatipur (1973); do kahani sangrah- prashn (1962), mauni (1972); tatha sahityik aur saanskritik alochana ki do pustakean 'prajne mattu parisar' (1974) aur 'sannivesh' (1974) ate haian. is daur ka unaka lekhak siddhaantat: ramamanohar lohiya ki samajavadi vicharadhara se bahut prabhavit raha, jisamean jati aur liang ke adhar par hone vale vibhajan ki prakhar alochana mukhar hai; lekin isi ke samanaantar unake lekhak ka sartr aur l aaureans ke sauandaryabodh sahit any darshanoan ke sath bhi adbhut aur dridh sanbandh bana raha.
- unake lekhan ke doosare paksh ko sv-chiantan ya atmanveshan kaha ja sakata hai. anumanat: isaka praranbh unake tisare upanyas- avasth (1978) se hua aur apane charam par yah sooryana kudure (1989) namak kahani mean pahuancha. is avadhi mean adhunikata ko matr pradarshan manane ke prati anantamoorti ki ganbhir asahamati poore vaicharik sahas ke sath dikhaee p dati hai aur isake lie unhoanne vishesh roop se gaandhi ka sahara liya hai.
yatharth ki abhivyakti
anantamoorti ke lie lekhan karm sadaiv vastavik yatharth ko abhivyakt karane ki prakriya raha hai. prashnoan ke ghere mean svayan ko talash karane ka bhi yahi unaka tarika hai. unake pas jivan ke dukhad evan trasad anubhavoan ke madhyam se roopak rachane ka jaduee kaushal hai. saanskritik vivechana ke dauran jivan aur darshan sanbandhi muddoan par unhoanne apane vichar b di nirbhikata aur sahas ke sath prastut kie haian. apani saiddhaantik hichakichahat ke bavajood unaka saanskritik alochanatmak lekhan, suspashtata, suandarata aur abhivyakti ki gahanata ka utkrisht udaharan hai. lekin jab vah samasyaoan par apane srijanatmak katha sahity ke madhyam se vichar karate haian, tab unake bhitar ke samajik darshanashastri ka kathor agrah samapt ho jata hai aur usaki jagah jnanamimaansak jatil aur ek bahuayami chhavi akar le leti hai. yahi prakriya unaki rachanaoan mean parilakshit hoti hai.
unaka upanyas 'sanskar' bhi isi tarah ke anekarthak jatil roopakoan se paripoorn hai, halaanki is upanyas ki sanrachana jis darshanik drishti se ki gee hai, vah brahmanavadi moolyoan aur samajik vyavastha ki bhartsana karati hai.
- adhunik lekhak
anantamoorti sahi arthoan mean ek adhunik lekhak haian, jo vibhinn vidhagat roodhiyoan ko samapt karana chahate haian. yahi karan hai ki unake katha sahity ka 'gady' unake 'pady' ke sath ghulamil jana chahata hai.
ignoo
prasiddh kann d lekhak aur alochak d aau. yoo.ar. anantamoorti ko ignoo ke 'bharatiy sahity taigor pith' ka manad adhyaksh niyukt kiya gaya hai. taigor pith manaviki vidyapith mean avasthit hai, jo ki bharatiy sahity par sangoshthi, seminar aur shodh adhyayan ayojit karane ke lie sthapit kiya gaya hai. pith ki gatividhiyoan mean bhasha, sahity aur sanskriti adhyayan par ek dvibhashi patrika ka sanpadan bhi shamil hai.
apane samajik pratibaddhataoan aur kann d sahity mean nav aandolan ke pratinidhi ke taur par deshabhar mean pratishthit d aau. anantamoorti ne is avasar par kaha ki 'maian behad sammanit mahasoos kar raha hooan aur khush hooan. taigor pith mujhe bharatiy bhasha evan sahity ke kshetr mean kee sarthak kam karane ka avasar dega. is nee zimmedari ke madhyam se maian bharatiy bhashaoan, khasakar kshetriy bhashaoan ko mazaboot banane ke ravindranath taigor ke vicharoan par kam karana chahata hooan.'
kary
anantamoorti kee varshoan tak maisoor vishvavidyalay mean aangreji ke prophesar rahe. bad mean koyattam mean 'mahatma gaandhi vishvavidyalay' ke kulapati, neshanal buk trast ke cheyaramain aur keandriy sahity akadami, nee dilli ke adhyaksh rahe. is samay ve doosari bar 'film eand telivizan ianstityoot aauph iandiya, pune ke cheyaramain haian. d aau. anantamoorti ne apana sahityik jivan katha sangrah 'iandenadhigu mughiyada kathe' se shuroo kiya. tab se unake paanch upanyas, ek natak, chhah katha sangrah, char kavita sangrah[1]aur das nibandh sangrah kann d mean prakashit ho chuke haian aur aangreji sahity mean bhi unhoanne kuchh kam kiya hai. unaka sahity kee bharatiy aur yooropiy bhashaoan mean anoodit ho chuka hai
pramukh rachanaean
- upanyas- sanskar[2], avasth [3] aur bhav[4];
- kahani- eandendu mugiyad kathe[5] aur mauni [6];
- kavita- bavali[7], mithun[8];
- natak- sannivesh[9], prajne mattu parisar[10], poorvapar [11], avahane [12]
puraskar
anantamoorti ko kee sahityik sammanoan se navaja ja chuka hai. 1994 mean unhean jnanapith samman se sammanit kiya gaya. bharat sarakar ne unhean 1998 mean padm bhooshan samman se bhi sammanit kiya gaya hai.
nidhan
22 agast, 2014 ko 81 varsh ki avastha mean baiangaluroo, karnatak mean yoo. ar. anantamoorti ka nidhan ho gaya.
|
|
|
|
|
tika tippani aur sandarbh
bahari k diyaan
sanbandhit lekh