उत्तर प्रदेश का प्रशासन

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Jump to navigation Jump to search
uttar pradesh vishay soochi
uttar pradesh    itihas    bhoogol    yatayat    arthavyavastha    prashasan    kala    krishi    sanskriti    udyog    shiksha    paryatan

uttar pradesh ke prashasan evan samaj ki nimnalikhit visheshataean haian- [[chitr:Kagyu-Tibetan-Monastery.jpg|thumb|250px|left|kagyoo tibbati math, saranath]]

sarakar

uttar pradesh mean sarakar ka sansadiy svaroop hai, jisamean karyapalika, vidhayika aur nyayapalika shamil hai. karyapalika mean rajyapal hota hai, jisaki sahayata evan salah ke lie mukhyamantri ke netritv mean ek mantrimandal hota hai. vidhayika dvisadaniy hai: ek sthayi nikay vidhan parishad, jisake ek-tihaee sadasy har do sal mean sevanivritt hote haian. vidhan sabha, jisake sadasy paanch varsh ke lie chune jate haian. nyayapalika mean uchch nyayalay shamil hai, jisaka pramukh mukhy nyayadhish hota hai. rajy ka uchch nyayalay ilahabad mean hai, rajadhani lakhanoo mean bhi isaki ek pith hai. rajy star ke niche sthaniy prashasan ke lie 70 zile haian.

svasthy evan jan kalyan

rajy mean svasthy sevaean vibhinn sarakari aspataloan v chikitsalayoan, niji elopaithik, homyopaithik, ayurvedik aur yoonani chikitsakoan ke dvara upalabdh karavaee jati hai. kuchh pramukh aspataloan ko chho dakar rajy ke aspataloan v chikitsalayoan mean pradan ki ja rahi svasthy sevaoan ka star amataur par kharab hai. rajy ki janasankhya ka ek b da anupat anusoochit jati v janajati ka hai. azadi ke bad bahut se kendriy v rajy star ke kalyanakari karyakramoan ne shiksha, rozagar aur rajanitik pratinidhitv mean in logoan ko behatar avasar pradan kie haian.

janajivan

isase ek alag rajy ke gathan hone ke bavajood uttar pradesh abhi bhi janasankhya ke mamale mean sabhi rajyoan aur kendrashasit pradeshoan se kafi age hai. 2001 ki janaganana ke anusar, rajy ki janasankhya 25.80 pratishat badhi. janasankhya ka laukik anupat (prati 1000 purush par mahilaoan ki sankhya) 898 darj kiya gaya hai, jo 1991 ke 876 ke muqabale behatar hai. ganga ka maidan, jahaan janasankhya ka ghanatv sabase adhik hai, rajy ki 80 pratishat se bhi adhik janasankhya ka bharan-poshan karata hai. isaki tulana mean himalay kshetr v dakshini uchchabhoomi mean janasankhya ka ghanatv bahut kam hai.

jatiy evan bhashaee sanghatan

rajy ki adhikaansh janasankhya ary-dravi d jatiy samooh se sambaddh hai. yahaan ki janasankhya ka lagabhag 80 pratishat hissa hindoo, lagabhag 20 pratishat musalaman v ek pratishat se bhi kam any dharmik samudayoan, sikkh, bauddh, eesaee v jain matavalambiyoan ka hai. hindi (rajy ki rajakiy bhasha) 85 pratishat v urdoo 15 pratishat logoan ki matribhasha hai. logoan dvara bole jane vali hindustani bhasha mean donoan hi bhashaoan ke samany shabd haian, jise rajy bhar mean samajha jata hai.

avasiy rachana

[[chitr:Ganga-Varanasi.jpg|thumb|250px|varanasi mean ganga nadi ke ghat]] rajy ki 80 pratishat se adhik janasankhya gramin kshetroan mean rahati hai. gramin avasoan ki visheshataean haian-rajy ke pashchimi hisse mean pae jane vale ghane base hue gaanv, poorvi kshetr mean pae jane vale chhote gaanv aur madhy kshetr mean donoan ka samooh hota hai, jisaki chhat phoos ya mitti ke khap doan se bani hoti hai. in makanoan mean halaanki adhunik jivan ki bahut kam suvidhaean haian, lekin shaharoan ke pas base kuchh gaanvoan mean adhunikikaran ki prakriya spasht taur par dikhaee deti hai. simeant se bane ghar, pakki s dakean, bijali, rediyo, telivijan jaisi upabhokta vastuean paramparik gramin jivan ko badal rahi haian. shahari janasankhya ka adhe se adhik hissa ek lakh se adhik janasankhya vale shaharoan mean rahata hai. lakhanoo, varanasi (banaras), agara aur ilahabad uttar pradesh ke paanch sabase b de nagar haian. kanapur uttar pradesh ke madhy kshetr mean sthit pramukh audyogik shahar hai. kanapur ke poorvottar mean 48 kimi. ki doori par rajy ki rajadhani lakhanoo sthit hai. hinduoan ka sarvadhik pavitr shahar varanasi vishv ke prachinatam satat avasiy shaharoan mean se ek hai. ek any pavitr shahar ilahabad ganga, yamuna aur pauranik sarasvati nadi ke sangam par sthit hai. rajy ke dakshin-pashchimi hisse mean sthit agara mean mugal badashah shahajahaan dvara apani begam ki yad mean banavaya gaya maqabara tajamahal sthit hai. yah bharat ke prasiddh paryatan sthaloan mean se ek hai.


tika tippani aur sandarbh

sanbandhit lekh


varnamala kramanusar lekh khoj

a   a    i    ee    u    oo    e    ai    o   au    aan    k   kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d   dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr   aah