कृष्णा सोबती
krishnaa sobati
| |
poora nam | krishnaa sobati |
janm | 18 faravari, 1925 |
janm bhoomi | gujarat (ab pakistan mean) |
mrityu | 25 janavari 2019 |
mrityu sthan | dilli |
karm-kshetr | adhyapak, upanyasakar, kahanikar, |
mukhy rachanaean | upanyas- dar se bichhuri, mitro marajani, soorajamukhi aandhere ke, zindaginama, yaroan ke yar, tinapaha d, dilo-danish. kahani-badaloan ke ghere, meri maan kahaan, siqqa badal gaya adi |
bhasha | hindi |
vidyalay | dilli vishvavidyalay |
puraskar-upadhi | sahity akadami puraskar, sahity shiromani samman, shalaka samman, maithilisharan gupt puraskar, sahity kala parishad puraskar, katha choo damani puraskar, mahattar sadasy |
nagarikata | bharatiy |
bahari k diyaan | krishnaa sobati |
adyatan | 17:53, 17 faravari 2013 (IST)
|
inhean bhi dekhean | kavi soochi, sahityakar soochi |
krishnaa sobati (aangrezi: Krishna Sobti, janm: 18 faravari, 1925, gujarat(ab pakistan mean) - nidhan: 25 janavari 2019, dilli) apani saph-sudhari rachanatmakata aur abhivyakti ke lie jani jati haian. inhoanne hindi ki katha-bhasha ko apani vilakshan pratibha se apratim tazagi़ aur sphoorti pradan ki hai. krishnaa sobati ne pachas ke dashak se hi apana lekhan kary prarambh kar diya tha. inaki pahali kahani 'lama' thi, jo 1950 ee. mean prakashit huee thi.
karyakshetr
‘badaloan ke ghere’, ‘dar se bichhu di’, ‘tin paha d’ evan ‘mitro marajani’ kahani sangrahoan mean krishnaa sobati ne nari ko ashlilata ki kuanthit rashtr ko abhibhoot kar sakane mean saksham apasanskriti ke bal-sanbal ke sath aisa ubhara hai ki sadharan pathak hataprabh tak ho sakata hai. ‘sikka badal gaya’, ‘badali baras gee’ jaisi kahaniyaan bhi tezi-turshi mean pichhe nahian. unaki himmat ki dad dene valoan mean aangrezi ki ashlilata ke sparsh se uttejit samanyajan patrakarita evan maansalata se pratapt tvarit lekhan ke achary khushavant sianh tak ne saraha hai. panjabi kathakar moolasthanoan ki paristhitiyoan ke karan sanskarat: muslim-abhibhoot rahe haian. doosare, hindoo-ninda neharoo se arjun sianh tak b de-chhote netaoan ko prabhavit karane ka labhaprad-phalaprad upadan bhi rahi hai. namavar sianh ne, krishnaa sobati ke upanyas ‘dar se bichhu di’ aur ‘mitro marajani’ ka ullekh matr kiya hai aur sobati ko un upanyasakaroan ki pankti mean ginaya hai, jinaki rachanaoan mean kahian vaiyaktik to kahian parivarik-samajik vishamataoan ka prakhar virodh milata hai. in sabhi ke bavajood aise samikshakoan ki bhi kami nahian hai, jinhoanne ‘zindaginama’ ki paryapt prashansa ki hai. d aau. devaraj upadhyay ke anusar-‘yadi kisi ko panjab pradesh ki sanskriti, rahan-sahan, chal-dhal, riti-rivaj ki janakari prapt karani ho, itihas ki bat’ janani ho, vahaan ki dant kathaoan, prachalit lokoktiyoan tatha 18vian, 19vian shatabdi ki pravrittiyoan se avagat hone ki ichchha ho, to ‘zindaginama’ se anyatr jane ki zaroorat nahian.
pramukh kritiyaan
krishnaa sobati upanyasakar ke atirikt ek kahani lekhika ke roop mean bhi prasiddh rahi haian. athavean dashak ke poorv se hi inaki dhoom rahi hai. inake kuchh kahani aur upanyasoan ka sangrah is prakar se haian-
upanyas | kahani |
---|---|
|
|
vivad
thumb|200px|krishnaa sobati inaki kahaniyoan ko lekar kafi vivad hua. vivad ka karan inaki maansalata hai. stri hokar aisa sahasi lekhan karana sabhi lekhikaoan ke lie sambhav nahian hai. d aau. ramaprasad mishr ne krishnaa sobati ki charcha karate hue do took shabdoan mean likha hai: unake ‘zindaginama’ jaise upanyas aur ‘mitro marajani’ jaise kahani sangrahoan mean maansalata ko bhari ubhar diya gaya hai. keshav prasad mishr jaise adhe-adhoore saiksi kahanikar bhi kosoan pichhe chhoot ge. bat yah hai ki sadharan sharir ki ‘akeli’ krishnaa sobati hoan ya nam nihal dukeli mannoo bhandari ya pray: vaise hi kamaleshvar apane se apane krititv ko bacha nahian pae. krishnaa sobati ki jivanagat yaunakuantha unake patroan par chhaee rahati hai. sobati 2015 mean ek bar phir charcha mean aeean jab unhoanne desh mean asahishnuta ke mahaul se naraz hokar sahity akadami puraskar vapas kar diya tha.
nidhan
hiandi ki prakhyat lekhika evan nibandhakar krishnaa sobati ka 93 ki ayu mean 25 janavari 2019 ko ek aspatal mean nidhan ho gaya. unaka aantim sanskar dilli mean nigam bodh ghat par hua. pichhale kuchh mahinoan mean unaki tabiyat kharab chal rahi thi aur aksar aspatal unhean ana-jana p data tha. unhoanne pichhale mahine aspatal mean hi apani nee kitab l aaunch ki thi. apane kharab svasthy ke bavajood vah hamesha kala, rachanatmak prakriyaoan aur jivan par charcha karati rahati thi.
puraskar v samman
krishnaa sobati ko nimnalikhit puraskar v samman prapt ho chuke haian-
- 1999 - 'katha choo damani puraskar'
- 1981 - 'sahity shiromani puraskar'
- 1982 - 'hindi akadami avard'
- 2000-2001 - 'shalaka samman'
- 1980 - 'sahity akadami puraskar'
- 1996 - 'sahity akadami feloship'
- isake atirikt inhean 'maithilisharan gupt puraskar' bhi prapt ho chuka haian.
|
|
|
|
|
tika tippani aur sandarbh
bahari k diyaan
sanbandhit lekh