चार्ल्स कोरिया

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Revision as of 09:16, 12 April 2018 by व्यवस्थापन (talk | contribs) (Text replacement - " गरीब" to " ग़रीब")
(diff) ← Older revision | Latest revision (diff) | Newer revision → (diff)
Jump to navigation Jump to search
charls koriya
poora nam charls koriya
janm 1 sitambar, 1930
janm bhoomi haidarabad rajy (ab telangana rajy)
mrityu 16 joon, 2015
mrityu sthan mumbee, maharashtr
karm bhoomi bharat
vidyalay muanbee vishvavidyalay, mishigan yunivarsiti aur mesachyusets ianstityoot aauph teknol aauji
prasiddhi vastukar
nagarikata bharatiy
any janakari 'r aauyal ianstityoot aauph british arkitekts' (riba) ne landan mean bharatiy vastukar charls koriya ki dijainoan aur unake ab tak ke kam par ek pradarshani ayojit ki thi. riba ne us samay koriya ko bharat ke mahanatam vastukar ka khitab diya tha.

charls koriya (aangrezi: Charles Correa, janm- 1 sitambar, 1930, haidarabad; mrityu- 16 joon, 2015, mumbee) bharatiy vastukar aur shahari niyojak the. azadi ke bad bharat mean adhunik vastukala ke nirman ka shrey unhean diya jata hai. shahari gariboan ki zarooratoan aur paranparik tarikoan aur samagriyoan ke istemal ke lie unhean unaki sanvedanashilata ke lie jana jata hai. padm puraskaroan se alankrit charls koriya ne svatantrata ke bad bharat ki vastukala ko vikasit karane mean aham bhoomika nibhaee aur kee behad utkrisht sanrachanaean dizain kian. ahamadabad mean 'mahatma gaandhi memoriyal' aur madhy pradesh mean vidhan bhavan ki utkrisht sanrachanaean unake hunar ka hi namoona haian.

parichay

charls koriya ka janm 1 sitambar san 1930 ko sikandarabad, haidarabad rajy (ab telangana rajy) mean hua tha. unhoanne muanbee ke seant jeviyar k aaulej se padhaee ki. isake bad unhoanne yoonivarsiti aauf mishigan aur pratishthit mesachusets ianstityoot aauf teknol aauji (emaeeti) se shiksha grahan ki. koriya ne bharat aur videsh ke kee vishvavidyalayoan mean padhaya. unhoanne 1984 mean muanbee mean 'shahari dijain anusandhan sansthan' ki sthapana ki thi. yah sansthan paryavaran sanrakshan aur shahari samudayoan mean sudhar ke lie samarpit hai.

jab charls koriya bhavan dijain ke kshetr mean apane pair jama rahe the, tab har tarah ki buniyadi suvidhaoan ke lie tarasate bharat mean suandar imaratoan se jyada am logoan ke lie shaharoan ka vikas ek b di chunauti tha. muanbee vishvavidyalay se arkitekchar ki padhaee karane vale is yuva ke man par ne-ne azad hue desh ke sangharsh v usake am logoan ki chunautiyoan ki chhap hamesha rahi. mishigan yunivarsiti aur mesachyusets ianstityoot aauph teknol aauji mean age ki padhaee karake laute charls koriya jab 28 sal ke the, tab unhean apane kॅriyar ka pahala b da projekt mila. unhean ahamadabad mean gaandhi smarak sangrahalay ka dijain karana tha. tyoob haus bhi unhoanne isi daur mean banaya. in saloan mean charls koriya ne kee akadamik sansthanoan ki imaratoan ko bhi dijain kiya.[1]

navi muanbee ki yojana

1970 ke dashak mean charls koriya ki dilachaspi shahari yojana ki taraph ho gee. unaka manana tha ki log shaharoan mean basane ke uddeshy se nahian ate. unhean yahaan kam milata hai, isalie ate haian; lekin ve yahaan achchhe se rah paean, yah us shahar ke vastukar aur prashasan ki jimmedari hai. is vichar ke himayati charls koriya ne muanbee ke upanagar navi muanbee ki yojana banaee thi aur aj yah mahanagar ki ek b di abadi ko bahut achchhe se sanbhal raha hai. yahian belapur mean unhoanne nimn ay varg ke logoan ke lie artist vilej nam ki ek avasiy k aauloni ka dijain banaya. ise muanbee ki kuchh ek sabase suvyavasthit aur khoobasoorat basahatoan mean gina jata hai.

videshoan mean nirman kary

charls koriya ne videshoan mean bhi kee imaratoan ko dijain kiya hai aur bhavyata v khoobasoorati ke lihaj se unhean aj bhi adbhut mana jata hai. koriya ka akhiri b da projekt toranto mean aga khaan sangrahalay aur usase lagata ismaili seantar ka nirman tha. vastukala samikshak hyoo piyaramain ne nyoojavik mean in imaratoan ke bare mean likha tha- "koriya ne yahaan jis tarah se prarthanaghar ka nirman kiya hai, vah adbhut hai. atyadhunik aur utana hi rahasyamayi." halaanki charls koriya ke lie yah rahasy ek sidhe se siddhaant se nikalata tha. ve kahate the- "oopar eeshvar ka akash hai aur niche usaki dharati. jab ap in donoan ko samajhane lagate haian, tab apako sahi kam karane ki prerana milati hai." unaki banaee imaratean batati haian ki unhean shayad is bat ki kaphi samajh thi.[1]

'r aauyal ianstityoot aauph british arkitekts' (riba) ne landan mean bharatiy vastukar charls koriya ki dijainoan aur unake ab tak ke kam par ek pradarshani ayojit ki thi. riba ne us samay koriya ko bharat ke mahanatam vastukar ka khitab diya tha. gova mool ke charls koriya ko is bat par tho di apatti thi. unhoanne pratikriya di thi- "shayad sabase jyada prayogadharmi thik rahata... lekin mahanatam kahane ke bad age koee spes nahian bachata." charls koriya ki yah tippani vastav mean unake poore kam ka nicho d hai.

pramukh imaratean

bhopal ka 'bharat bhavan' ho, dilli mean british kauansil ki imarat ya ahamadabad ka 'gaandhi memoriyal' jo unaka pahala b da projekt tha ya phir kanada ke toranto mean bana 'aga khaan sangrahalay, koriya ki dijain ki gee imaratoan mean khule sthan ka khasa dhyan rakha gaya hai. is tarah ki vah dijain ka sabase aham hissa ho. isi tarah se ve is bat ka bhi khyal rakhate the ki dijain ka asapas ke vatavaran se ek samanjasy rahe. yah bat unake dvara banaee geean b di ya bhavy imaratoan par hi lagoo nahian hoti. ahamadabad mean unaki dijain ke adhar par 'tyoob haus' nam ki imarat banaee gee hai. nimn ay varg ke lie bani is avasiy imarat ko is tarah se dijain kiya gaya hai ki hava ke pravah se usaka tapaman niyantrit rahe.[1] videshoan mean unaki banaee imaratoan mean bostan ka emaiti saians seantar, kanada ke toranto ka ismaili seantar adi unake vilakshan vastushilp ki gavahi dete haian.

puraskar v samman

charls koriya ne kee rashtriy evan aantararashtriy puraskar jite. vah shahari yojana evan kiphayati avas nirman ke visheshajn the. unhean 1972 mean 'padmashri' aur 2006 mean 'padm vibhooshan' se sammanit kiya gaya tha. unhean vastukala ke lie 'aga khaan puraskar', primiyar impiriyal aauph japan aur araeebie ke 'r aauyal gold medal' samet kee puraskaroan se sammanit kiya gaya.[2]

nidhan

charls koriya ka nidhan 16 joon, 2015 ko mumbee, maharashtr mean hua. jivan ke akhiri dinoan mean koriya pani ke punarchakran, oorja punarnavikaran, gramin basahat aur kshetriy jaiv-vividhata ko lekar adhyayan-anusandhan kar rahe the. aj kitane aise vastukar haian, jo prakriti aur paranpara ko lekar is kadar gahan chiantan-manan karate haian, unake sanrakshan ke lie sanvedanashil haian. aj bhavan nirman mahaj paisa kamane ka jariya ho gaya hai, isalie sauandary ka vah paimana kahian nahian dikhata, jo charls koriya ke kam mean maujood hai.


panne ki pragati avastha
adhar
prarambhik
madhyamik
poornata
shodh

tika tippani aur sandarbh

  1. 1.0 1.1 1.2 charls koriya : aisa arkitekt jisake lie imarat ki khoobasoorati iansanoan ke sath hi mukammal hoti thi (hiandi) satyagrah.scroll.in. abhigaman tithi: 14 disambar, 2017.
  2. bharat ke prasiddh vastukar charls koriya ka nidhan (hiandi) khabar.ndtv.com. abhigaman tithi: 14 disambar, 2017.

bahari k diyaan

sanbandhit lekh

varnamala kramanusar lekh khoj

a   a    i    ee    u    oo    e    ai    o   au    aan    k   kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d   dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr   aah