moolagandh kuti vihar saranath, uttar pradesh ke nasht ho chuke prachin nirmanoan ke bich sthit hai. yah vihar dharmarajika stoop se uttar ki or sthit hai. isaka nirman gupt kal mean hua tha. kuchh vidvanoan ne ise naqqashidar pattharoan ke adhar par athavian shatabdi ka mana hai.
nirman kal
poorvabhimukh is vihar ki kursi chaukor hai, jisaki ek bhuja 18.29 mi. hai. satavian shatabdi mean bharat bhraman par ae chini yatri hven tsaang ne isaka varnan 200 phut ooanche 'moolagandh kuti vihar' ke nam se kiya hai.[1] is mandir par bane hue naqqashidar gole aur natodar dhalaee, chhote-chhote stanbhoan tatha sudanr kalapoorn katavoan adi se yah nishchit ho jata hai ki isaka nirman gupt kal mean hua tha.[2] parantu isake charoan or mitti aur choone ki bani huee pakki pharshoan tatha divaloan ke bahari bhag mean prayukt ast-vyast naqqashidar pattharoan ke adhar par kuchh viddhanoan ne ise 8vian shatabdi ke lagabhag ka mana hai.
bhittichitr
'moolagandh kuti vihar' mean akarshak bhittichitr akarshit karane vale haian. ise japan ke ek prasiddh peantar kosetsu nosu ne banaya tha. vihar ke pravesh dvar par taanbe ki ek b di-si ghanti lagi huee hai, jise japan ke ek shahi parivar ne upahar mean diya tha. yahaan gautam buddh ki sone ki ek adamakad pratima bhi rakhi huee hai.
bodhi vriksh
mandir mean ek bodhi vriksh bhi hai, jise shrilanka ke ek pe d se pratiropan ke jarie yahaan lagaya gaya tha. shrilanka sthit vriksh ki utpatti usi mool vriksh se huee hai, jisake niche bodh gaya mean aj se 2500 sal pahale gautam buddh ko jnan ki prapti huee thi.[3]
mandir ka pravesh dvar
yahaan mandir mean pravesh ke lie tinoan dishaoan mean ek-ek dvar aur poorv disha mean mukhy pravesh dvar (sianh dvar) tha. kalaantar mean jab mandir ki chhat kamazor hone lagi to usaki suraksha ke lie bhitari dakshinapath ko divarean uthakar band kar diya gaya. at: ane jane ka rasta keval poorv ke mukhy dvar se hi rah gaya. tinoan daravajoan ke band ho jane se ye kothariyoan jaisi ho gee, jise bad mean chhote mandiroan ka roop de diya gaya.
utkhanan
1904 ee. mean shri oratal ko khudaee karate samay dakshin vali kothari mean ekashmak patthar se nirmit 9 ½ X 9 ½ phut ki maury kal ki vedika mili. is vedika par us samay ki chamakadar p aaulish hai. yah vedika prarambh mean dharmarajika stoop ke oopar harnika ke charoan or lagi thian. is vedika par kushan kal ki brahmi lipi mean do lekh aankit haian-
- 'achaya (yrya) naan sarvastivadi naan parigrahetavamh'
- 'acharyanaan sarvastivadinaan parigrahe'
in donoan lekhoan se yah jnat hota hai ki tisari shatabdi ee. mean yah vedika sarvastivadi sanpraday ke acharyoan ko bheant ki gee thi.
tika tippani aur sandarbh
- ↑ thamas vatars, anh yuvanh chvaangsh trevelsh in iandiya, bhag do, pri. 47
- ↑ arkiyolajikal sarve aphh iandiya (varshik riport), 1905-06, pri. 68
- ↑
moolagandh kuti vihar, saranath (hindi). . abhigaman tithi: 16 aktoobar, 2013.
sanbandhit lekh
uttar pradesh ke dharmik sthal |
---|
|
akroor ghat varanasi · agnishvar ghat varanasi · amarohagiri bavali ghat · ayodhya · asitaang bhairav · asi ghat varanasi · ahilyabaee ghat varanasi · adikeshav ghat varanasi · ilahabad · unmatt bhairav · aitarani-vaitarani talab · oankareshvar · kapalamochan talab · kapali bhairav · karnaghanta sarovar · karnavas · kardameshvar mandir · kalipalatan mandir · kaleshvar, varanasi · kashi ke asht bhairav mandir · kashi ke shiv mandir · kurukshetr kund, varanasi · kushinagar · kusum sarovar govardhan · krishna janmabhoomi · kedar ghat varanasi · kedareshvar, varanasi · krian-kund, varanasi · krodhan bhairav · khiraki ghat varanasi · khori ghat varanasi · gangamahal ghat varanasi · ganesh ghat varanasi · ganesh mandir kalapi · gay ghat varanasi · guptar ghat, faizabad · gurudham mandir, varanasi · gulariya ghat varanasi · gopeshvar mahadev vrindavan · gorakhanath mandir · gola ghat varanasi · govardhan · govind dev mandir vrindavan · ghushmeshvaranath mandir · gho da ghat varanasi · chand bhairav · chetasianh ghat varanasi · chauki ghat varanasi · chausatthi ghat varanasi · jayagurudev mandir mathura · jalasaee ghat varanasi · janaki ghat varanasi · jama masjid merath · jami masjid jaunapur · jain ghat varanasi · jain shvetaanbar mandir hastinapur · jhanjhiri masjid jaunapur · tameshvaranath mandir · tilabhandeshvar, varanasi · tulasi ghat varanasi · teliyanala ghat varanasi · tripura bhairavi ghat varanasi · trilokapur tirth · trilochan ghat varanasi · dandi ghat varanasi · darabhanga ghat · dashashvamedh ghat · danaghati govardhan · digpatiya ghat varanasi · dugdheshvaranath · durga ghat · durga mandir, varanasi · durgakund, varanasi · devatasara · devipatan mandir · dvarikadhish mandir mathura · ram mandir ayodhya · dharmarajika stoop · dhobiya ghat varanasi · dhautapap · nangali tirth merath · nandoo ghat varanasi · naya ghat varanasi · narava ghat varanasi · nari semari · navala ghat varanasi · nayar devi mandir · narad ghat varanasi · niranjani ghat varanasi · nirvan stoop, kushinagar · nishad raj ghat varanasi · nepali ghat varanasi · naimisharany · panchaganga ghat · pakka ghat · p dila mahadev mandir · paande ghat · pandeshvar mahadev mandir · pitri kund · piparava · prithvinath mandir · prabhu ghat · prayag · prayag ghat · prayag shaktipith · prahlad ghat · prem mandir · phoota ghat · bakariya kund, varanasi · bachchharaj ghat varanasi · barasana · baanke bihari mandir · bajirav ghat · babhaji ghat · balaji mandir · balabaee ghat · baleshvaranath mandir · boodheshvaranath mandir · briddhakal koop · beniya kund · benimadhav ghat · belon mandir · belha devi mandir · braj · brahm ghat · bhakti dham · bhadaini ghat · bhayaharananath dham · bharat mata mandir · bhishan bhairav · bhoansala ghat · magahar · manikarnika ghat · manikarnikeshvar · matsyeandranath · matsyodari talab · mathura · madhyameshvar · mahadeva mandir · mata anandamayi ghat · matri kund · man mandir ghat · manas mandir · manasarovar ghat · manasi ganga · marakandey mahadev mandir · malaviy ghat · mishrikh · mir ghat · muanshi ghat · moolagandh kuti vihar · mehata ghat · maisoor ghat · ranganath ji mandir · ravidas ghat · ravidas mandir · raj ghat · raja ghat · rajeandr prasad ghat · rana ghat · radha krishna mandir · radhakund · ram kund · ram ghat · ramakatora kund · ramaghat · rameshvar · rooroo bhairav · lakshmi kund · lalita ghat · lalli ghat · lal ghat · lal daravaza masjid · lala mishr ghat · lolark kund · varuna sangam ghat · varanasi · varanasi alekh · varanasi ke ghat · viandhyachal · vijayanagaram ghat · vimal kund · vishvanath jyotirliang · vrindavan · vyaseshvar · vraj · shanidev mandir · shivarajapur · shivala ghat · shitala ghat · shitala mata mandir · shitalaghat · sankatamochan mandir · sankata ghat gangamahal · sankata ghat · sanhar bhairav · sakaha shankar mandir · saket · samane ghat · saranath · siandhianya ghat · sooraj kund · soory mandir pratapagadh · someshvar ghat · soroan · hanuman ghat · haridev ji mandir · harishchand ghat · haudeshvaranath mandir · gomat tal |
|
varnamala kramanusar lekh khoj