अनुभव
anubhav prayog athava pariksha dvara prapt jnan. pratyaksh jnan athava bodh. smriti se bhinn jnan. tarkasangrah ke anusar jnan ke do bhed haian-smriti aur anubhav. sanskar matr se utpann jnan ko smriti aur isase bhinn jnan ko anubhav kahate haian. anubhav ke do bhed haian-yatharth anubhav tatha ayatharth anubhav. pratham ko prama tatha dvitiy ko aprama kahate haian. yatharth anubhav ke char bhed haian-
(1) pratyaksh,
(2) anumiti,
(3) upamiti, tatha
(4) shabd.
inake atirikt mimaansa ke prasiddh achary prabhakar ke anuyayi arthapatti, bhattamatanuyayi anupalabdhi, pauranik saanbhavika aur aitihyaka tatha taantrik chanshtika ko bhi yatharth anubhav ke bhed manate haian. inhean kram se pratyaksh, anuman, upaman, shabd, arthapatti, anulabdhi, sanbhav, aitihy tatha cheshta se prapt kiya ja sakata hai.[1]
ayatharth anubhav ke tin bhed haian-
(1) sanshay,
(2) viparyay tatha
(3) tark. sandigdh jnan ko sanshay, mithya jnan ko viparyay evan ooh (sanbhavana) ko tark kahate hai.[2]
|
|
|
|
|
tika tippani aur sandarbh
sanbandhit lekh