यदुनाथ सरकार

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Revision as of 05:14, 10 December 2017 by रविन्द्र प्रसाद (talk | contribs)
(diff) ← Older revision | Latest revision (diff) | Newer revision → (diff)
Jump to navigation Jump to search
yadunath sarakar
poora nam yadunath sarakar
janm 10 disambar, 1870
janm bhoomi rajashahi zila, vartaman baangladesh
mrityu 15 mee, 1958
mrityu sthan kalakatta (ab kolakata)
pati/patni kadambini, ledi sarakar
karm bhoomi bharat
karm-kshetr itihasakar, prachary
mukhy rachanaean 'iandiya aauf aurangazeb', 'histri aauf aurangazeb', 'shivaji eand hij taim', 'nadirashah in iandiya', 'haus aauf shivaji' adi.
vishay itihas
vidyalay presideansi k aaulej, kolakata
shiksha em.e. (aangrezi sahity)
prasiddhi itihasavetta
vishesh yogadan mugal aur maratha itihas par kee granth likhe, in granthoan ki pramanik samagri ne inhean khyatiprapt itihasakar bana diya.
inhean bhi dekhean kavi soochi, sahityakar soochi

yadunath athava jadunath sarakar (aangrezi: Jadunath Sarkar, janm- 10 disambar, 1870 ee.; mrityu- 15 mee, 1958 ee.) ko ek prasiddh itihasakar ke roop mean jana jata hai. ye zamiandar parivar se sambandh rakhate the. inhoanne 1892 mean aangrezi sahity mean em.e. ki pariksha pas ki aur jivan ka adhikaansh samay granthoan ke adhyayan aur lekhan mean vyatit kiya. itihas aur aangrezi ke profesar ke roop mean bhi inhoanne apani vishisht sevaean pradan ki thian. yadunath sarakar ne mugal aur maratha itihas par kee granth likhe, in granthoan ki pramanik samagri ne inhean khyatiprapt itihasakar bana diya.

janm tatha shiksha

prasiddh itihasavetta yadunath sarakar ka janm 10 disambar, 1870 ee. ko rajashahi zila, baangla desh, ke karachhamariya gaanv mean ek sampann zamiandar kayasth parivar mean hua tha. 1892 mean presideansi k aaulej, kolakata se 90 pratishat aank prapt karake unhoanne aangrezi sahity mean em.e. ki pariksha pas ki. yadunath sarakar ne apana sampoorn jivan adhyapan aur granthoan ki rachana mean vyatit kiya. kuchh samay tak ripan k aaulej aur vidyasagar k aaulej mean aangrezi ke adhyapak rahane ke bad ve bangal prantiy shiksha seva mean chun liye ge.

adhyapan kary

isake bad unhoanne kolakata vishvavidyalay, patana vishvavidyalay aur utkal vishvavidyalayoan mean itihas aur aangrezi ke profesar ke pad par kam kiya. patana mean ve 1902 se 1917 tatha 1923 se 1926 tak rahe. 1917 mean unaki niyukti 'kashi hindoo vishvavidyalay' mean itihas vibhag ke adhyaksh pad par huee. vahaan se ye utkal vishvavidyalay chale ge. 1919 mean unhean 'bharatiy shiksha seva' mean niyukt kiya gaya. avakash grahan karane ke bad do varshoan tak ve 'kolakata vishvavidyalay' ke avaitanik kulapati bhi rahe. is dauran yadunath sarakar kabhi bhi bharat se bahar nahian ge.

rachanaean

yadunath sarakar ki mukhy khyati unake aitihasik granthoan ke karan hai. mugal aur maratha itihas par likhe unake shodhaparak granth aitihasik granthoan mean pramanik mane jate haian. unhoanne apani aitihasik manyataoan ki sthapana yatr-tatr bikhari huee mool samagri ke adhar par ki hai. unaki kuchh mukhy rachanaean haian-

  • enekadots aauf aurangajeb (1912, tisara sanshodhit sanskaran, 1949);
  • chaitanyaj laif aiand tichigz (1922, mool lekh 1912),
  • stadij in mugal iandiya (1919) mugal aidaministreanshan, (donoan khand 1925);
  • begam samaroo (1925);
  • iandiya throo di ejez (1928);
  • e shart histari aauf aurangajeb (1930);
  • bihar aiand u disa dyooriang d ph aaul aauv d mugal eanpayar (1932);
  • haus aauv shivaji (1940),
  • masir-e-alamagiri (aangreji anuvad, 1947);
  • histari aauf bangal (doosara bhag, sanpa., 1948);
  • poona rezideansi karesp aaundeans[1] jild 1, 8 v 14 sanpadit 1930, 1945, 1949)
  • aeen-e-akabari (jairet krit anuvad ka sanshodhit sanskan, (1948-1950);
  • dehali afeyars, 1761-1788" (1953);
  • militari histari aauf iandiya (1960).

lekhan visheshata

yadunath sarakar ki pahali pustak "iandiya aauf aurangajeb: t aaup aaugraphi, stetistiks aiand rods"[2]1901 mean prakashit huee. "aurangajeb ka itihas" ke pratham do khand 1919 mean aur paanchavaan tatha aantim khand 1928 mean chhapa. unaki pustak "shivaji aiand hij taims[3] 1919 mean prakashit huee. in pustakoan mean farasi, marathi, rajasthani aur yooropiy bhashaoan mean upalabdh samagri ka savadhani se upayog kar sarakar ne aitihasik khoj ka mahattvapoorn kary kiya aur moolabhoot samagri ke adhar par khoj karane ki paranpara ko dridh kiya. vishesh roop se jayapur rajy mean surakshit pharasi akhabarat aur any abhilekhoan ki or aitihasikoan ka dhyan akarshit karane aur unako khoj kary ke lie upalabdh karane ka mahanh kary yadunath sarakar ne kiya. unaki drishti mean aurangajeb ek mahanh vibhooti tha jisane bharat ko rajanitik ekatantr mean baandhane ka prayas kiya, kiantu apani yogyata aur athak parishram ke bavajood apane drishtikon ki sankirnata ke karan asaphal raha. shivaji ne bhi ek ne ekatantr ki nianv dali, kiantu maratha samaj ki jativyavastha ki vishamata ko vah door n kar sake. any marathi netaoan ne bhi maharashtr ke bahar rahane vale hianduoan ko loot-patakar sankirnata ka saboot diya. uttar mugalakalin bharat ki or yadunath sarakar ka dhyan viliyam iravin krit "letar mugals 1707-1739" ka sanpadan karate samay (1922) akarshit hua. 1739 se 1803 tak mugal samrajy ke vighatan aur soovaee riyasatoan ke utthan ka itihas unhoanne char khandoan mean 1932 aur 1950 ke bich (hian. mugal samrajy ka patan, 1961) prakashit kiya. aitihasik kala ki drishti se yah unaki praudhatam rachana hai. yadunath sarakar ki bhasha prabhavashali aur saragarbhit hote hue bhi bojhil nahian hoti. aitihasik ghatanaoan se naitik nishkarsh bhi ve sthan sthan par nikalate haian.

nidhan

bharatiy itihas se sambandhit kee tathyoan ko ujagar karane vale aur itihasakaroan mean prasiddhi prapt yadunath sarakar ka 15 mee, 1958 ko kalakatta mean nidhan ho gaya.  


panne ki pragati avastha
adhar
prarambhik
madhyamik
poornata
shodh

tika tippani aur sandarbh

bharatiy charit kosh |lekhak: liladhar sharma 'parvatiy' |prakashak: shiksha bharati, madarasa rod, kashmiri get, dilli |prishth sankhya: 671 |

  1. Poona Residency correspondence
  2. India of Aurangzeb : Topography, Statistics and Roads
  3. Shivaji and His Times

bahari k diyaan

sanbandhit lekh


varnamala kramanusar lekh khoj

a   a    i    ee    u    oo    e    ai    o   au    aan    k   kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d   dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr   aah