Difference between revisions of "User:रविन्द्र प्रसाद/2"
Jump to navigation
Jump to search
Line 97: | Line 97: | ||
|- | |- | ||
|असुन् (अस्) || सरस्, तपस् || - || - | |असुन् (अस्) || सरस्, तपस् || - || - | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | {| width="70%" class="bharattable-pink" | ||
+ | |+तद्धित तथा उणादि प्रत्यय उदाहरण | ||
+ | |- | ||
+ | |अञ् (अ) || औत्सः || उलच् || हर्षुल | ||
+ | |- | ||
+ | |अण् (अ) || शैवः || ऊङ् || कर्कन्धु | ||
+ | |- | ||
+ | |असुन् (अस्) || सरस्, तपस् || ऋ || देवृ | ||
+ | |- | ||
+ | |अस्ताति (अस्तात्) || अधस्तात् || एद्यसुच् (एघुस्) || अन्येद्यु: | ||
+ | |- | ||
+ | |आलच् || वाचाल || क || राष्ट्रकम्, सुवर्णकम् | ||
+ | |- | ||
+ | |आलुच् || दयालु || क्स्न (स्न) || कृत्स्नम् | ||
+ | |- | ||
+ | |इञ् || दाशरथि, || खञ् (ईन) || महाकुलीन | ||
+ | |- | ||
+ | |इतच् || कुसुमित || ङीप् (ई) || मृगी, | ||
+ | |- | ||
+ | |इमनिच् (इमन्) || गरिमन्, || चणम् || अक्षरचणः, | ||
+ | |- | ||
+ | |इलच् || फेनिल || छ (ईय) || त्वदीय, भवदीय, | ||
+ | |- | ||
+ | |इष्ठन् || गरिष्ठ || ञ (अ) || पौर्वशालः | ||
+ | |- | ||
+ | |इस् || ज्योतिस् || ञ्य (य) || पाञ्चजन्यः | ||
+ | |- | ||
+ | |ईकक् (ईक) || शाक्तीक, || टयुल् (तन) || सायंतन | ||
+ | |- | ||
+ | |ईयसुन् (ईयस्) || लघीयस् || ठक्(इक) || धार्मिक, | ||
+ | |- | ||
+ | |ईरच् || शरीर || ठञ् (इक) || नैशिक | ||
+ | |- | ||
+ | |उरच् || दन्तुर || ठन् (इक) || बौद्धिक | ||
+ | |- | ||
+ | |डतमच् (अतम) || कतम || दघ्नच || जानुदघ्न | ||
+ | |- | ||
+ | |इतर (अतर) || कतर || फक् (आयन) || आश्वलायन | ||
+ | |- | ||
+ | |ढक् (एय) || कौन्तेय, गाङ्गेय || फञ् (आयन) || वात्स्यायन | ||
+ | |- | ||
+ | |ण्य (य) || दैत्य || म || मध्यम | ||
+ | |- | ||
+ | |तरप् (तर, तम) || प्रियतर || मतुप् (मत्) || धीमत् | ||
+ | |- | ||
+ | |तमप् || प्रियतम || मतुप् (वत्) || वलवत् | ||
+ | |- | ||
+ | |तसिल् (तस्) || मूलतः || मयट् || जलमय | ||
+ | |- | ||
+ | |त्यक् || पाश्चात्य || मात्रच् || ऊरुमात्र | ||
+ | |- | ||
+ | |त्यप् || अत्रत्य || य || सभ्य: | ||
+ | |- | ||
+ | |त्रल् || कुत्र, सर्वत्र || थाल् || सर्वथा | ||
+ | |- | ||
+ | |यञ् || गार्ग्य: || र || मधुर | ||
+ | |- | ||
+ | |लच् || मांसल ||वलच् || रजस्वला | ||
+ | |- | ||
+ | |विनि || यशस्विन् || प्कन् (क) || पथिक | ||
+ | |- | ||
+ | |ष्यञ् (य) || सौन्दर्य, नौपुण्य || सन् (स) || चिकीर्पा | ||
+ | |- | ||
+ | |ह || इह || - || - | ||
|} | |} |
Revision as of 08:47, 1 August 2023
vishesh vaktavy
chhatroan ki avashyakata ka vishesh dhyan rakhakar is kosh ko aur bhi adhik upadey banane ke lie prayah sabhi mool shabdoan ke sath unaki sankshipt vyutpatti de di gee hai. shabdoan ki rachana mean upasarg aur pratyayoan ka b da mahattv hai. inaki poori janakari to vyakaran ke padhane se hi hogi. phir bhi inaka yahaan digdarshan atyant labhadayak hoga.
upasarg - “upasargen dhatvartho baladanyatr niyate . praharahar sanharaviharapariharavath .”
upasarg dhatuoan ke poorv lagakar unake arthoan mean vibhinnata la dete haian-
upasarg | udaharan | upasarg | udaharan |
---|---|---|---|
ati | atyadhikamh | dush | dustaranamh |
adhi | adhishthanamh | durh | durbhagyamh |
anu | anugamanamh | ni | nidesh: |
ap | apayash: | nish | nistaranamh |
api | pianghanamh | nirh | nirdhan |
abhi | abhibhashanamh | para | parajay: |
av | avataranamh | pari | parivrajak: |
a | agamanamh | pr | prabal |
uth | utthay, udgamanamh | prati | pratikriya |
up | upagamanamh | vi | vijnanamh |
su | sukar |
pratyay - dhatuoan ke pashchath lagane vale pratyay krith pratyay kahalate haian. shabdoan ke pashchath lagane vale pratyay taddhit kahalate haian.
kritpratyay | udaharan | kritpratyay | udaharan |
---|---|---|---|
a, an | pipathisha | itnu | stanayitnu |
- | chhida | ishnuchh | rochishn |
achh, aph | pachah, sarah | u | jigamishuah |
- | kar: | unh | karoo: |
anh | kumbhakar: | ook | jagarook |
athuchh | vepathu: | k (a) | jn:, d: |
aniyarh | karaniy, darshaniy | ki (i) | chakri |
aluchh | sprihayalu | kurachh | vidur |
ikh | pachiah | kt (t, n) | hat, chhinn |
ktavath (tavath) | uktavath | nvulh (ak) | pathak |
ktinh (ti) | kriti: | trichh | karth |
ktva (tva) | pathitva | tumunh (tumh) | kartumh |
ku (nu) | grighnu | nanh | prashn |
kyachh | putriyati | yath | gey, dey |
kyaph (y) | krity | r | hisr |
kru (ru) | bhiru | lyaph (y) | aday |
kvaraph (var) | nashvar | layuth (an) | pathanan, karanam |
kviph | sprikh, vakh | vaniph | yajvanh |
khachh (a) | stanandhay: | varachh | eeshvar |
ghanh (a) | tyag:, pak: | vunh (ak) | nindak |
thinunh (inh) | yoginh, tyaginh | vunh (ak) | nindak |
ghurachh (ur) | bhangur | sh (a) | kriya |
d (a) | doorag: | shatri (ath) | pachath |
du (u) | prabhu: | shanachh (an ya man) | shayan, vartaman |
n (a) | grah: | shtranh (tr) | shastramh, astramh |
nini (inh) | sthayinh | - | - |
namul (amh) | smaran smaran | - | - |
nyath (y) | kary | - | - |
asunh (ash) | sarash, tapash | - | - |
anh (a) | autsah | ulachh | harshul |
anh (a) | shaivah | oonh | karkandhu |
asunh (ash) | sarash, tapash | rri | devri |
astati (astath) | adhastath | edyasuchh (eghush) | anyedyu: |
alachh | vachal | k | rashtrakamh, suvarnakamh |
aluchh | dayalu | ksn (sn) | kritsnamh |
inh | dasharathi, | khanh (een) | mahakulin |
itachh | kusumit | niph (ee) | mrigi, |
imanichh (imanh) | garimanh, | chanamh | aksharachanah, |
ilachh | phenil | chh (eey) | tvadiy, bhavadiy, |
ishthanh | garishth | n (a) | paurvashalah |
ish | jyotish | ny (y) | panchajanyah |
eekakh (eek) | shaktik, | tayulh (tan) | sayantan |
eeyasunh (eeyash) | laghiyash | thakh(ik) | dharmik, |
eerachh | sharir | thanh (ik) | naishik |
urachh | dantur | thanh (ik) | bauddhik |
datamachh (atam) | katam | daghnach | janudaghn |
itar (atar) | katar | phakh (ayan) | ashvalayan |
dhakh (ey) | kauntey, gangey | phanh (ayan) | vatsyayan |
ny (y) | daity | m | madhyam |
taraph (tar, tam) | priyatar | matuph (math) | dhimath |
tamaph | priyatam | matuph (vath) | valavath |
tasilh (tash) | moolatah | mayath | jalamay |
tyakh | pashchaty | matrachh | oorumatr |
tyaph | atraty | y | sabhy: |
tralh | kutr, sarvatr | thalh | sarvatha |
yanh | gargy: | r | madhur |
lachh | maansal | valachh | rajasvala |
vini | yashasvinh | pkanh (k) | pathik |
shyanh (y) | saundary, naupuny | sanh (s) | chikirpa |
h | ih | - | - |