Difference between revisions of "ऋषभनाथ तीर्थंकर"
Jump to navigation
Jump to search
[unchecked revision] | [unchecked revision] |
Line 24: | Line 24: | ||
==टीका-टिप्पणी== | ==टीका-टिप्पणी== | ||
− | |||
<references /> | <references /> | ||
− | |||
− | |||
{{जैन दर्शन}} | {{जैन दर्शन}} | ||
__INDEX__ | __INDEX__ | ||
− | + | [[Category:जैन धर्म]] | |
− |
Revision as of 06:26, 1 April 2010
rrishabhanath tirthankar / Rishabhnath Tirthankar
[[chitr:Seated-Rishabhanath-Jain-Museum-Mathura-38.jpg|thumb|250px|asanasth rrishabhanath
Seated Rishabhanatha
rajakiy jain sangrahalay, mathura]]
- inamean pratham tirthakar rrishabhadev haian.
- jain sahity mean inhean prajapati, adibrahma, adinath, brihaddev, purudev, nabhisoonu aur vrishabh namoan se bhi samullekhit kiya gaya hai.
- yugaranbh mean inhoanne praja ko ajivika ke lie krishi (kheti), masi (likhana-padhana, shikshan), asi (raksha , hetu talavar, lathi adi chalana), shilp, vanijy (vibhinn prakar ka vyapar karana) aur seva- in shatkarmoan (jivanavritiyoan) ke karane ki shiksha di thi, isalie inhean ‘prajapati’ [1], mata ke garbh se ane par hirany (suvarn ratnoan) ki varsha hone se ‘hiranyagarbh’ [2], vimalasoori-[3], dahine pair ke talue mean bail ka chihn hone se ‘rrishabh’, dharm ka pravartan karane se ‘vrishabh’ [4], sharir ki adhik ooanchaee hone se ‘brihaddev’ [5]evan purudev, sabase pahale hone se ‘adinath’ [6] aur sabase pahale mokshamarg ka upadesh karane se ‘adibrahma’ [7]kaha gaya hai.
- inake pita ka nam nabhiray hone se inhean ‘nabhisoonu’ bhi kaha gaya hai.
- inaki mata ka nam marudevi tha.
- ye asamudrant sare bharat (vasudha) ke adhipati the- prithvi ka any shasak koee shasak nahian tha. ant mean virakt hokar v samagr rajapat ko chho dakar dikshapoorvak digambar sadhu ho gaye the.
- mokshamarg ka pratham upadesh dene se ady tirthakar ( dharmopadeshta) ke roop mean samagr jain sahity mean many haian.
- bharat inake jyeshth putr the, jo unake rajy ke uttaradhikari to hue hi, pratham samrat bhi the aur jinake nam par hamare rashtr ka nam ‘bharat’ p da.
- shrimadbhagavat puran [8] mean kaha gaya hai ‘bhagavan rrishabhadev ke apani karmabhoomi ajanabhavarsh mean sau putr prapt hue, jinamean se jyeshth putr sahayogi ‘ bharat’ ko unhoanne apana rajy diya aur unhian ke nam se lok ise ‘bharatavarsh’ kahane lage. [9]isake poorv apane is bharatavarsh ka nam rrishabhadev ke pita nabhiraj ke nam par ‘ ajanabhavarsh’ prasiddh tha.
- vaidik dharm mean bhi rrishabhadev ko ek avatar ke roop mean mana gaya hai.
- ‘bhagavat’ mean ‘arhanh’ raja ke roop mean inaka vistrit varnan hai. isamean bharat adi 100 putroan ka kathan jain dharm ki tarah hi kiya gaya hai.
- ant mean ve digambar (nagn) sadhu hokar sare bharat mean vihar karane ka bhi ullekh kiya gaya hai.
- rrigved adi prachin vaidik sahity mean bhi inaka adar ke sath sanstavan kiya gaya hai.
vithika
- chitr:Jain-Tirthankara-Rishabhanatha-Jain-Museum-Mathura-25.jpg
jain tirthakar rrishabhanath
Jaina Tirthankara Rishabhanath - chitr:Thirthankara-Rishabhanath-Jain-Museum-Mathura-1.jpg
tirthakar rrishabhanath
Tirthankara Rishabhanath - chitr:Tirthankara-Rishabhanath-Mathura-Museum-34.jpg
tirthakar rrishabhanath
Tirthankara Rishabhanath - chitr:Torso-Of-Tirthankara-Rishabhanatha-Mathura-Museum-31.jpg
tirthakar rrishabhanath ka dh d
Tirthankara Rishabhanath
tika-tippani
- ↑ achary samantabhadr, svayambhustotr, shlok 2|
- ↑ jinasen, mahapuran, 12-95
- ↑ pumachariyan, 3-68|
- ↑ a॰ samantabhadr, svayambhoo stotr, shlok 5|
- ↑ madanakirti, shasanachatustrianshika, shlok 6, sanpa॰ d aau॰ darabari lal kothiya.
- ↑ manatung, bhaktamar adinath stotr, shlok 1, 25 |
- ↑ manatung, bhaktamar adinath stotr, shlok 1, 25 |
- ↑ (shrimadbhagavat puran skand-5 adhyay-4)
- ↑ ‘yeshaan khalu mahayogi bharato jyeshthah shreshthagun asidh yenedan varsh bharatamiti vyapadishanti.‘