कायोत्सर्ग

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Jump to navigation Jump to search

kayotsarg ek yaugik dhyan ki mudra ka nam hai. jain dharm ke adhikaansh tirthankaroan ko 'kayotsarg' ya 'padmasan mudra' mean hi darshaya jata hai.[1]

  • 'kayotsarg' ka shabdarth 'sharir ke mamatv ka tyag' hai. jain granth, moolachar[2] ke anusar isaki paribhasha hai- pairoan mean char aangul ka aantaral dekar kh de hoan, donoan bhujaean niche ko latakati rahean aur samast aangoan ko nishchal karake yathaniyam shvas lene (pranayam) par kayotsarg hota hai. is prakar kayotsarg dhyan ki sharirik avastha (samadhi) ka paryayavachi hai, jaise 'jin suthir mudra dekh mrigagan upal khaj khujavate' se spasht hai. sankalp-vikalp-rahit aantarik thirata ko dhyan (atmakayotsarg) kaha hai. aparadharoopi vranoan ke bhaishajabhoot kayotsarg ke dainik, masik adi anek bhed haian. utkrisht kayotsarg ek varsh tak tatha jaghany aantarmuhoort (ek kshan se lekar do gh di ke pahile tak) hota hai.
panne ki pragati avastha
adhar
prarambhik
madhyamik
poornata
shodh

tika tippani aur sandarbh

  1. *pustak- pauranik kosh |lekhak- rana prasad sharma | prishth sankhya- 561
  2. adhyay 7, ga. 153

sanbandhit lekh

jain dharm shabdavali

triratn t ditakumar dhudhiya chakreshvari chandraprabh chandakaushik gopaladarak gun vrat gavalik kharataragachchh krishna (jain) kuanbh (jain) kashyap (jain) kayotsarg kandit adeyakarm astey asur kumar avirati avasarpini avadhidarshan arunod (jain) addhamishrit vachan atiriktakanbala atipaandukanbala atithi sanvibhag achyut (jain) achchhupta achakshu darshanavaraniy aantaray

varnamala kramanusar lekh khoj

a   a    i    ee    u    oo    e    ai    o   au    aan    k   kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d   dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr   aah