manushy jivan mean napataul ki bahut hi mahattvapoorn bhoomika hai. yah kahana kathin hai ki napataul paddhati ka avishkar kab aur kaise hua hoga kintu aandaza lagaya ja sakata hai ki manushy ke bauddhik vikas ke sath-sath apasi len-den ki parampara arambh huee aur is len-den ke lie use napataul ki avashyakata p di. pragaitihasik kal se hi manushy napataul paddhatiyoan ka prayog karata raha hai. samay mapane ke lie vrikshoan ki chhaya ko napane ke chalan se lekar konark ke soory mandir ke chakr tak anek paddhatiyoan ka prayog kiya jata raha hai.
bharatiy lambaee ka pariman
bharatiy lambaee ka pariman
|
72 bindu = 1 ianch
|
9 ianch = 1 bitta ya balisht
|
2 bitta = 18 ianch
|
18 ianch = 1 hath
|
2 bitta = 1 hath
|
2 hath = 1 gaj
|
1 gaj = 0.9144 mi.
|
1 varg gaj = 0.8361 mi. (0.9144 X 0.9144)
|
soochikaroan ya darjiyoan ki riti
|
21 ianch = 1 girah
|
4 girah = 1 bitta ya balisht
|
16 girah = 1 gaj
|
bhoomi ki lambaee napane ka pariman
|
22 gaj ya char pol ya latha = 1 jarib ya chen (Cubit)
|
1 jarib ya chen (Cubit) = 100 k di
|
uttar pradesh mean bhoomi napane ki riti
|
ek latha = 99 ianch ya 8 fit 3 ianch
|
20 anavaansi = 1 kachavaansi
|
20 kachavaansi = 1 bisvaansi (1 varg latha)
|
20 bisvaansi ya 20 varg latha = 1 bisva ya 1361 ¼ vargaphit
|
20 bisva = 1 bigha ya 3025 varg gaj
|
1 gaj ilahi = 33 ianch
|
66 gaj ilahi = 55 gaj
|
1 bigha = (60×60) varg gaj ilahi
|
1 bigha = (55×55) varg gaj = 3025 varg gaj
|
8 bigha = 5 ek d = 4840×5 ya 24,200 varg gaj
|
pashchim bangal ki bhoomi napane ki riti
|
1 varg hath = 1 ganda
|
20 ganda = 1 chhataank
|
16 chhataank = 1 katha
|
1 katha = 80 varg gaj
|
80 varg gaj (10 gaj × 8 gaj) ya (30 phit × 24 phit)
|
20 katha = 1 bigha
|
1 bigha = 1600 varg gaj
|
121 bigha = 40 ek d
|
1936 bigha = 1 varg mil
|
1 ek d = 121/40 bigha = 3 bigha 8 chhataank
|
panjab rajy ki bhoomi napane ki riti
|
1 karam = 3 hath
|
9 varg karam ya 9 sarasaee = 1 marala
|
20 marala = 1 kanal
|
4 kanal = 1 bigha ya 1620 varg gaj
|
2 bigha = 1 ghooma
|
madras rajy ki bhoomi napane ki riti
|
144 varg ianch = 1 varg phit
|
2400 varg phit = 1 manaee ya graund
|
24 manaee ya graund = 1 kani ya 6400 varg gaj
|
484 kani = 1 varg mil
|
121 kani = 160 ek d
|
mumbee rajy ki bhoomi napane ki riti
|
39 ¼ varg hath = 1 kathi
|
20 kathi = 1 pand
|
20 pand = 1 bigha ya 3925 varg gaj
|
6 bigha = 1 ruke
|
20 ruke =1 chahar
|
bharatiy kal ya samay pariman
bharatiy kal ya samay pariman
|
60 anupal = 1 vipal
|
60 vipal = 1 pal ya 24 sekand
|
60 pal =1 gh di ya dand ya 24 minat
|
2.. gh di = 1 ghanta
|
7.. gh di ya 3 ghanta = 1 pahar (prahar)
|
8 pahar ya 60 gh di = 1 din (divas)
|
ek chandr mas = 29 din, 31 gh di, 50 pal aur 7 vipal
|
7 din = 1 saptah
|
15 din = 1 paksh ya pakh
|
30 din = 1 mas ya mahina
|
12 mas = 1 varsh ya sal
|
12 varsh = 1 yug
|
100 varsh = 1 shatabdi ya sadi
|
bharatiy taul ki mapean
bharatiy taul ki mapean
|
8 khasakhas = 1 chaval
|
8 chaval ya 4 dhan = 1 ratti
|
6 ratti = 1 ana
|
8 ratti = 1 masha
|
5 sikis = 1 kancha
|
10 masha = 1 bhari
|
12 masha ya 16 ana = 1 tola
|
1 tola = 16 ana
|
5 tola = 1 chhataank
|
4 chhataank = 1 pav
|
4 pav (16 chhataank) = 1 ser = 1 kilogram
|
5 ser = 1 panseri = 5 kilogram
|
8 panseri = 40 ser = 40 kilogram
|
40 ser = 1 man
|
1 man = 40 kilogram
|
1 man = 82 2/7 pauand
|
1 kuantal = dhaee (2.5) man = 100 kilogram
|
1 kuantal = 100 kilogram
|
1 tan = 10 kuantal = 1000 kilogram
|
sankhya ki ganana pranali
sankhya ki ganana pranali
|
12 units = 1 dozen ya 12 ikaee = 1 darjan
|
12 dozens =1 gross ya 12 darjan = 1 gros
|
20 units = kori ya 20 ikaee = 1 ko di
|
20 sheets of paper = 1 quire
|
20 tav kagaz = 1 dasta ya jista
|
20 qrires of paper = 1 ream ya 20 dasta = 1 rim
|
10 reams of paper = 1 gattha ya 20 rim = 1 gattha
|
d aauktari nap
d aauktari nap
|
60 minim ya booand = 1 dram
|
8 dram = 1 auns
|
20 auns = 1 paint
|
8 paint = 1 gailen
|
1 chhota chammach = 1 dram
|
1 madhyam shreni ka = 2.. dram
|
1 b da chammach = 4 dram
|
tika tippani aur sandarbh
bahari k diyaan
sanbandhit lekh
varnamala kramanusar lekh khoj