Difference between revisions of "मल्लिकार्जुन ज्योतिर्लिंग"
| [unchecked revision] | [unchecked revision] |
गोविन्द राम (talk | contribs) m (Adding category Category:ज्योतिर्लिंग (को हटा दिया गया हैं।)) |
व्यवस्थापन (talk | contribs) m (Text replace - "ते है," to "ते हैं,") |
||
| Line 1: | Line 1: | ||
[[चित्र:Mallikarjuna-Jyotirlinga.jpg|मल्लिकार्जुन ज्योतिर्लिंग<br /> Mallikarjuna Jyotirlinga|thumb|200px]] | [[चित्र:Mallikarjuna-Jyotirlinga.jpg|मल्लिकार्जुन ज्योतिर्लिंग<br /> Mallikarjuna Jyotirlinga|thumb|200px]] | ||
| − | [[आन्ध्र प्रदेश]] के [[कृष्णा ज़िला|कृष्णा ज़िले]] में [[कृष्णा नदी]] के तटपर श्रीशैल पर्वत पर श्रीमल्लिकार्जुन विराजमान हैं। इसे दक्षिण का कैलाश कहते हैं। अनेक धर्मग्रन्थों में इस स्थान की महिमा बतायी गई है। [[महाभारत]] के अनुसार श्रीशैल पर्वत पर भगवान [[शिव]] का पूजन करने से [[अश्वमेध यज्ञ]] करने का फल प्राप्त होता है। कुछ ग्रन्थों में तो यहाँ तक लिखा है कि श्रीशैल के शिखर के दर्शन मात्र करने से दर्शको के सभी प्रकार के कष्ट दूर भाग जाते | + | [[आन्ध्र प्रदेश]] के [[कृष्णा ज़िला|कृष्णा ज़िले]] में [[कृष्णा नदी]] के तटपर श्रीशैल पर्वत पर श्रीमल्लिकार्जुन विराजमान हैं। इसे दक्षिण का कैलाश कहते हैं। अनेक धर्मग्रन्थों में इस स्थान की महिमा बतायी गई है। [[महाभारत]] के अनुसार श्रीशैल पर्वत पर भगवान [[शिव]] का पूजन करने से [[अश्वमेध यज्ञ]] करने का फल प्राप्त होता है। कुछ ग्रन्थों में तो यहाँ तक लिखा है कि श्रीशैल के शिखर के दर्शन मात्र करने से दर्शको के सभी प्रकार के कष्ट दूर भाग जाते हैं, उसे अनन्त सुखों की प्राप्ति होती है और आवागमन के चक्कर से मुक्त हो जाता है। इस आशय का वर्णन [[शिव पुराण|शिव महापुराण]] के कोटिरूद्र संहिता के पन्द्रहवे अध्याय में उपलब्ध होता है।− |
<poem> | <poem> | ||
तदिद्नं हि समारभ्य मल्लिकार्जुन सम्भवम्। | तदिद्नं हि समारभ्य मल्लिकार्जुन सम्भवम्। | ||
Revision as of 08:53, 20 February 2011
mallikarjun jyotirliang
Mallikarjuna Jyotirlinga|thumb|200px
andhr pradesh ke krishnaa zile mean krishnaa nadi ke tatapar shrishail parvat par shrimallikarjun virajaman haian. ise dakshin ka kailash kahate haian. anek dharmagranthoan mean is sthan ki mahima batayi gee hai. mahabharat ke anusar shrishail parvat par bhagavan shiv ka poojan karane se ashvamedh yajn karane ka phal prapt hota hai. kuchh granthoan mean to yahaan tak likha hai ki shrishail ke shikhar ke darshan matr karane se darshako ke sabhi prakar ke kasht door bhag jate haian, use anant sukhoan ki prapti hoti hai aur avagaman ke chakkar se mukt ho jata hai. is ashay ka varnan shiv mahapuran ke kotiroodr sanhita ke pandrahave adhyay mean upalabdh hota hai.−
tadidnan hi samarabhy mallikarjun sambhavamh.
liangan chaiv shivasyaikan prasiddhan bhuvanatraye..
talliang yah samikshate s savaiah kilbishairapi.
muchyate natr sandehah sarvankamanavapnuyath..
duahkhan ch doorato yati sukhamatyantikan labhet.
jananigarbhasambhoot kashtan napnoti vai punah..
dhanadhanyasamriddhishch pratishthaaarogyamev ch.
abhishtaphalasiddhishch jayate natr sanshayah..
pauranik kathanak
shiv parvati ke putr svami kartikey aur shriganesh donoan bhaee vivah ke lie apas mean kalah karane lage. kartikey ka kahana tha ki ve b de haian, isalie unaka vivah pahale hona chahie, kintu shri ganesh apana vivah pahale karana chahate the. is jhag de par phaisala dene ke lie donoan apane mata-pita bhavani aur shankar ke pas pahooanche. unake mata-pita ne kaha ki tum donoan mean jo koee is prithvi ki parikrama karake pahale yahaan a jaega, usi ka vivah pahale hoga. shart sunate hi kartikey ji prithvi ki parikrama karane ke lie dau d p de. idhar sthoolakay shri ganesh ji aur unaka vahan bhi chooha, bhala itani shighrata se ve parikrama kaise kar sakate the. ganesh ji ke samane bhari samasya upasthit thi. shriganesh ji sharir se zaroor sthool haian, kintu ve buddhi ke sagar haian. unhoanne kuchh soch-vichar kiya aur apani mata parvati tatha pita devadhidev maheshvar se ek asan par baithane ka agrah kiya. un donoan ke asan par baith jane ke bad shriganesh ne unaki sat parikrama ki, phir vidhivath poojan kiya-
pitroshch poojanan kritva prakantian ch karoti yah.
tasy vai prithivijanyan phalan bhavati nishchitamh..
is prakar shriganesh mata-pita ki parikrama karake prithvi ki parikrama se prapt hone vale phal ki prapti ke adhikari ban gaye. unaki chatur buddhi ko dekh kar shiv aur parvati donoan bahut prasann hue aur unhoanne shriganesh ka vivah bhi kara diya. jis samay svami kartikey sampoorn prithvi ki parikrama karake vapas aye, us samay shriganesh ji ka vivah vishvaroop prajapati ki putriyoan siddhi aur buddhi ke sath ho chuka tha. itana hi nahian shri ganeshaji ki unaki ‘siddhi’ namak patni se ‘kshem’ tatha buddhi namak patni se ‘labh’ ye do putraratn bhi mil gaye the. bhramanashil aur jagat ka kalyan karane vale devarshi narad ne svami kartikey se yah sara vritant kaha sunaya. shriganesh ka vivah aur unhean putr labh ka samachar sunakar svami kartikey jal uthe. is prakaran se naraz kartik ne shishtachar ka palan karate hue apane mata-pita ke charan chhuye aur vahaan se chal diye.
mata-pita alag hokar kartik svami krauanch parvat par rahane lage. shiv aur parvati ne apane putr kartikey ko samajha-bujhakar bulane hetu devarshi narad ko krauanchaparvat par bheja. devarshi narad ne bahut prakar se svami ko manane ka prayas kiya, kintu ve vapas nahian aye. usake bad komal hday mata parvati putr sneh mean vyakul ho uthian. ve bhagavan shiv ji ko lekar krauanch parvat par pahuanch gee. idhar svami kartikey ko krauanch parvat apane mata-pita ke agaman ki soochana mil gee aur ve vahaan se tin yojan arthat chhattis kilomitar door chale gaye. kartikey ke chale jane par bhagavanh shiv us krauanch parvat par jyotirliang ke roop mean prakat ho gaye tabhi se ve ‘mallikarjun’ jyotirlian ke nam se prasiddh hue ‘mallika’ mata parvati ka nam hai, jabaki ‘arjun’ bhagavan shankar ko kaha jata hai. is prakar sammilit roop se ‘mallikarjun’ nam ukt jyotirliang ka jagat mean prasiddh hua.
any kathanak
ek any kathanak ke anusar kauanch parvat ke samip mean hi chandragupt namak kisi raja ki rajadhani thi. unaki rajakanya kisi sankat mean ulajh gee thi us vipatti se bachane ke lie vah apane pita ke rajamahal se bhagakar parvataraj ki sharan mean pahuanch gee. vah kanya gvaloan ke sath kandamool khati aur doodh piti thi. is prakar usaka jivan-nirvah us parvat par hone laga. us kanya ke pas ek shyama (kali) gau thi, jisaki seva vah svayan karati thi. us gau ke sath vichitr ghatana ghatit hone lagi. koee vyakti chhipakar pratidin us shyama ka doodh nikal leta tha. ek din us kanya ne kisi chor ko shyama ka doodh duhate hue dekh liya, tab vah krodh mean agababoola ho usako marane ke lie dau d p di. jab vah gau ke samip pahuanchi, to usake ashchary ka thikana n raha, kyoanki vahaan use ek shivaliang ke atirikt kuchh bhi dikhaee nahian diya. age chalakar us rajakumari ne us shivaliang ke oopar ek sundar sa mandir banava diya. vahi prachin shivaliang aj ‘mallikarjun’ jyotirliang ke nam se prasiddh hai. is mandir ka bhalibhaanti sarvekshan karane ke bad puratatvavettaoan ne aisa anuman kiya hai ki isaka nirmanakary lagabhag do hazar varsh prachin hai. is aitihasik mandir ke darshanarth b de-b de raja-maharaja samay-samay se ate rahe haian.
vijayanagar ke maharaja dvara nirman
aj se lagabhag paanch sau varsh poorv shri vijayanagar ke maharaja krishnaray yahaan pahuanche the. unhoanne yahaan ek sundar mandap ka bhi nirmanh karaya tha. jisaka shikhar sone ka bana hua tha. unake dedh sau varshoan bad maharaj shivaji bhi mallikarjun jyotirliang ke darshan hetu krauanchaparvat par pahuanche the. unhoanne mandir se tho di hi doori par yatriyoan ke lie ek uttam dharmashala banavayi thi. is parvat par bahut se shivaliang milate haian. yahaan par mahashivaratri ke din mela lagata hai. mandir ke pas jagadamba ka bhi ek sthan hai. yahaan maan parvati ko ‘bhramaramba’ kaha jata hai. mallikarjun jyotirliang ki paha di se paanch kilomitar niche patalaganga ke nam prasiddh krishnaa nadi haian, jisamean snan karane ka mahatv shastro mean varnit hai.
|
|
|
|
|
|
