Difference between revisions of "अर्ह"

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Jump to navigation Jump to search
[unchecked revision][unchecked revision]
m (Text replace - "॰" to ".")
Line 1: Line 1:
 
{{शब्द संदर्भ लघु
 
{{शब्द संदर्भ लघु
|हिन्दी=आदरणीय, माननीय, उपयुक्त, योग्य, अधिकारी, पात्र, मूल्यवान्, , मूल्य,   
+
|हिन्दी= आदरणीय, माननीय, उपयुक्त, योग्य, अधिकारी, पात्र, मूल्यवान, मूल्य,   
|व्याकरण=[संस्कृतभाषा धातु अर्ह्+अच्] विशेषण- पूज्य, पुल्लिंग- [[इन्द्र]], [[विष्णु]]
+
|व्याकरण= [[[संस्कृत]] भाषा धातु अर्ह्+अच्] [[विशेषण]]- पूज्य, पुल्लिंग- [[इन्द्र]], [[विष्णु]]
|उदाहरण=जैसे:- पूजार्ह- (पूजा+अर्ह), पूजा के योग्य, पूजनीय, दंडार्ह- (दंड+अर्ह), दंड के योग्य, दंडनीय
+
|उदाहरण= जैसे:- पूजार्ह- (पूजा+अर्ह), पूजा के योग्य, पूजनीय, दंडार्ह- (दंड+अर्ह), दंड के योग्य, दंडनीय
|विशेष=यौगिक शब्द बनाने में विशेषण रूप में 'अर्ह' (उपयुक्त/योग्य) का उपयोग अधिक होता है।
+
|विशेष= यौगिक शब्द बनाने में विशेषण रूप में 'अर्ह' (उपयुक्त/योग्य) का उपयोग अधिक होता है।
|पर्यायवाची=इन्द्र, अनंतदृष्टि, अर्ह, देवेंद्र, देवेश, अर्घ, मूल्य, अर्थ, उपयोगी, उपयुक्त, फ़ायदेमंद, योग्य, व्यवहार्य, हितकारी
+
|पर्यायवाची= इन्द्र, अनंतदृष्टि, अर्ह, देवेंद्र, देवेश, अर्घ, मूल्य, अर्थ, उपयोगी, उपयुक्त, फ़ायदेमंद, योग्य, व्यवहार्य, हितकारी
|संस्कृत=(विशेषण) [अर्ह्+अच्], आदरणीय, आदर योग्य, पात्र, अधिकारी,-<ref>अर्हाविभोजयन् विप्रो दण्यमर्हति माषकम्- मनुस्मृति 8/312</ref>, योग्य, दावेदार, अधिकारी- <ref>नैवार्हः पैतृकं रिकथं पतितोत्पादितो हि सः- मनुस्मृति 9/144</ref>, <ref>संस्कारमर्हस्त्वं न च लप्स्यसे-रामायण</ref>, <ref>तस्मान्नार्हा वयं हन्तुंधार्तराष्ट्रान् स्वबान्धवान्- भगवदगीता 1/37</ref>, इसी प्रकार मान. वध. दंड. आदि सुहावना, उचित, उपयुक्त-<ref>केवलं यानमर्ह स्यात्- पंचतंत्र 3</ref>, <ref>स भृत्योऽर्हो महीभुजाम् पंचतंत्र 1/87-92</ref>
+
|संस्कृत= (विशेषण) [अर्ह्+अच्], आदरणीय, आदर योग्य, पात्र, अधिकारी,-<ref>अर्हाविभोजयन् विप्रो दण्यमर्हति माषकम्- [[मनुस्मृति]] 8/312</ref>, योग्य, दावेदार, अधिकारी- <ref>नैवार्हः पैतृकं रिकथं पतितोत्पादितो हि सः- मनुस्मृति 9/144</ref>, <ref>संस्कारमर्हस्त्वं न च लप्स्यसे-रामायण</ref>, <ref>तस्मान्नार्हा वयं हन्तुंधार्तराष्ट्रान् स्वबान्धवान्- भगवदगीता 1/37</ref>, इसी प्रकार मान. वध. दंड. आदि सुहावना, उचित, उपयुक्त-<ref>केवलं यानमर्ह स्यात्- पंचतंत्र 3</ref>, <ref>स भृत्योऽर्हो महीभुजाम् पंचतंत्र 1/87-92</ref>
 
|अन्य ग्रंथ=
 
|अन्य ग्रंथ=
 
}}
 
}}

Revision as of 07:36, 1 January 2011

shabd sandarbh
hindi adaraniy, mananiy, upayukt, yogy, adhikari, patr, moolyavan, mooly,
-vyakaran    [[[sanskrit]] bhasha dhatu arhh+achh] visheshan- poojy, pulliang- indr, vishnu
-udaharan   jaise:- poojarh- (pooja+arh), pooja ke yogy, poojaniy, dandarh- (dand+arh), dand ke yogy, dandaniy
-vishesh    yaugik shabd banane mean visheshan roop mean 'arh' (upayukt/yogy) ka upayog adhik hota hai.
-vilom   
-paryayavachi    indr, anantadrishti, arh, deveandr, devesh, argh, mooly, arth, upayogi, upayukt, fayademand, yogy, vyavahary, hitakari
sanskrit (visheshan) [arhh+achh], adaraniy, adar yogy, patr, adhikari,-[1], yogy, davedar, adhikari- [2], [3], [4], isi prakar man. vadh. dand. adi suhavana, uchit, upayukt-[5], [6]
any granth
sanbandhit shabd
sanbandhit lekh

any shabdoan ke arth ke lie dekhean shabd sandarbh kosh

tika tippani aur sandarbh

  1. arhavibhojayanh vipro danyamarhati mashakamh- manusmriti 8/312
  2. naivarhah paitrikan rikathan patitotpadito hi sah- manusmriti 9/144
  3. sanskaramarhastvan n ch lapsyase-ramayan
  4. tasmannarha vayan hantuandhartarashtranh svabandhavanh- bhagavadagita 1/37
  5. kevalan yanamarh syath- panchatantr 3
  6. s bhrityoarho mahibhujamh panchatantr 1/87-92