Difference between revisions of "पुण्डरीकाक्ष"
Jump to navigation
Jump to search
[unchecked revision] | [unchecked revision] |
शिल्पी गोयल (talk | contribs) |
व्यवस्थापन (talk | contribs) m (Text replace - "==टीका टिप्पणी और संदर्भ==" to "{{संदर्भ ग्रंथ}} ==टीका टिप्पणी और संदर्भ==") |
||
(8 intermediate revisions by 4 users not shown) | |||
Line 2: | Line 2: | ||
{{main|विष्णु}} | {{main|विष्णु}} | ||
भगवान [[विष्णु]] का ही नाम पुण्डरीकाक्ष है। चार भुजाधारी भगवान विष्णु के दाहिनी एवं ऊर्ध्व भुजा के क्रम से अस्त्र विशेष ग्रहण करने पर केशव आदि नाम होते हैं अर्थात, दाहिनी ओर का ऊपर का हाथ, दाहिनी ओर का नीचे का हाथ, बायीं ओर का ऊपर का हाथ और बायीं ओर का नीचे का हाथ- इस क्रम से चारों हाथों में शंख, चक्र आदि आयुधों को क्रम या व्यतिक्रमपूर्वक धारण करने पर भगवान की भिन्न-भिन्न संज्ञाएँ होती हैं। | भगवान [[विष्णु]] का ही नाम पुण्डरीकाक्ष है। चार भुजाधारी भगवान विष्णु के दाहिनी एवं ऊर्ध्व भुजा के क्रम से अस्त्र विशेष ग्रहण करने पर केशव आदि नाम होते हैं अर्थात, दाहिनी ओर का ऊपर का हाथ, दाहिनी ओर का नीचे का हाथ, बायीं ओर का ऊपर का हाथ और बायीं ओर का नीचे का हाथ- इस क्रम से चारों हाथों में शंख, चक्र आदि आयुधों को क्रम या व्यतिक्रमपूर्वक धारण करने पर भगवान की भिन्न-भिन्न संज्ञाएँ होती हैं। | ||
− | {| class=" | + | {| class="bharattable" border="1" |
|+ भगवान विष्णु के अन्य नाम | |+ भगवान विष्णु के अन्य नाम | ||
− | | [[ | + | |[[उग्र (विष्णु)|उग्र]] |
− | | [[शर्व (विष्णु)|शर्व]] | + | |[[शर्व (विष्णु)|शर्व]] |
− | | [[नारायण]] | + | |[[भगवत् (विष्णु)|भगवत्]] |
− | | [[कृष्ण]] | + | |[[नारायण]] |
− | | [[वैकुण्ठ (विष्णु)|वैकुण्ठ]] | + | |[[कृष्ण]] |
− | | [[ | + | |[[वैकुण्ठ (विष्णु)|वैकुण्ठ]] |
− | | [[ | + | |[[विष्टरश्रवस्]] |
− | | | + | |[[जिन (विष्णु)|जिन]] |
|- | |- | ||
− | | [[केशव]] | + | |[[ह्रषिकेश]] |
− | | [[माधव]] | + | |[[केशव (विष्णु)|केशव]] |
− | | [[स्वभू]] | + | |[[माधव (विष्णु)|माधव]] |
− | | [[दैत्यारि]] | + | |[[स्वभू]] |
− | | [[ | + | |[[दैत्यारि]] |
− | | [[गोविन्द (विष्णु)|गोविन्द]] | + | |[[मुकुन्द]] |
− | | [[गरुड़ध्वज | + | |[[गोविन्द (विष्णु)|गोविन्द]] |
− | + | |[[गरुड़ध्वज]] | |
|- | |- | ||
− | | [[अच्युत]] | + | |[[पीताम्बर (विष्णु)|पीताम्बर]] |
− | | [[शार्गिं]] | + | |[[अच्युत (विष्णु)|अच्युत]] |
− | | [[विष्वक्सेन]] | + | |[[शार्गिं]] |
− | | [[जनार्दन]] | + | |[[विष्वक्सेन]] |
− | | [[ | + | |[[जनार्दन]] |
− | | [[इन्द्रावरज]] | + | |[[दामोदर]] |
− | | [[चक्रपाणि | + | |[[इन्द्रावरज]] |
− | + | |[[चक्रपाणि]] | |
|- | |- | ||
− | | [[पद्मानाभ]] | + | |[[चतुर्भुज]] |
− | | [[मधुरिपु]] | + | |[[पद्मानाभ]] |
− | | [[ | + | |[[मधुरिपु]] |
− | | [[त्रिविक्रम]] | + | |[[भीम (विष्णु)|भीम]] |
− | | [[देवकीनन्दन]] | + | |[[त्रिविक्रम]] |
− | | [[शौरि]] | + | |[[देवकीनन्दन (विष्णु)|देवकीनन्दन]] |
− | | [[श्रीपति | + | |[[शौरि]] |
− | + | |[[श्रीपति]] | |
|- | |- | ||
− | | [[वनमालिन्]] | + | |[[पुरुषोत्तम (विष्णु)|पुरुषोत्तम]] |
− | | [[बलिध्वंसिन्]] | + | |[[वनमालिन्]] |
− | | [[कंसाराति]] | + | |[[बलिध्वंसिन्]] |
− | | [[अधोक्षज]] | + | |[[कंसाराति]] |
− | | [[विश्वम्भर]] | + | |[[अधोक्षज]] |
− | | [[कैटभजित्]] | + | |[[विश्वम्भर]] |
− | | [[विधु | + | |[[कैटभजित्]] |
− | | | + | |[[विधु (विष्णु)|विधु]] |
|- | |- | ||
− | | [[पुराणपुरुष]]<ref>अन्य पुस्तकों में 'पुराणपुरुष' से लेकर 'मुदमर्दन' तक श्लोक नहीं है, अतः वहाँ केवल 39 ही नाम गिनाये गए हैं।</ref> | + | |[[श्रीवत्सलाञ्छन]] |
− | | [[यज्ञपुरुष]] | + | |[[पुराणपुरुष]]<ref>अन्य पुस्तकों में 'पुराणपुरुष' से लेकर 'मुदमर्दन' तक श्लोक नहीं है, अतः वहाँ केवल 39 ही नाम गिनाये गए हैं।</ref> |
− | | [[नरकान्तक]] | + | |[[यज्ञपुरुष]] |
− | | [[जलशायिन्]] | + | |[[नरकान्तक]] |
− | | [[विश्वरूप]] | + | |[[जलशायिन्]] |
− | | [[ | + | |[[विश्वरूप (विष्णु)|विश्वरूप]] |
− | | | + | |[[उपेन्द्र (विष्णु)|उपेन्द्र]] |
+ | |[[मुरमर्दन (विष्णु)|मुरमर्दन]] | ||
|} | |} | ||
+ | {{प्रचार}} | ||
{{लेख प्रगति | {{लेख प्रगति | ||
|आधार= | |आधार= | ||
Line 64: | Line 66: | ||
|शोध= | |शोध= | ||
}} | }} | ||
+ | {{संदर्भ ग्रंथ}} | ||
==टीका टिप्पणी और संदर्भ== | ==टीका टिप्पणी और संदर्भ== | ||
<references/> | <references/> | ||
− | == | + | ==संबंधित लेख== |
{{दशावतार2}} | {{दशावतार2}} | ||
{{हिन्दू देवी देवता और अवतार}} | {{हिन्दू देवी देवता और अवतार}} | ||
{{दशावतार}} | {{दशावतार}} | ||
− | [[Category: | + | [[Category:विष्णु]] |
− | + | [[Category:पर्यायवाची कोश]] | |
− | [[Category: | ||
− | |||
− | |||
__INDEX__ | __INDEX__ |
Latest revision as of 09:55, 21 March 2011
[[chitr:God-Vishnu.jpg|thumb|150px|bhagavan vishnu
God Vishnu]]
- REDIRECTsaancha:mukhy
bhagavan vishnu ka hi nam pundarikaksh hai. char bhujadhari bhagavan vishnu ke dahini evan oordhv bhuja ke kram se astr vishesh grahan karane par keshav adi nam hote haian arthat, dahini or ka oopar ka hath, dahini or ka niche ka hath, bayian or ka oopar ka hath aur bayian or ka niche ka hath- is kram se charoan hathoan mean shankh, chakr adi ayudhoan ko kram ya vyatikramapoorvak dharan karane par bhagavan ki bhinn-bhinn sanjnaean hoti haian.
|
|
|
|
|
tika tippani aur sandarbh
- ↑ any pustakoan mean 'puranapurush' se lekar 'mudamardan' tak shlok nahian hai, atah vahaan keval 39 hi nam ginaye ge haian.