बलवंतराय मेहता
balavantaray mehata
| |
poora nam | balavantaray gopalaji mehata |
janm | 19 faravari 1900 |
janm bhoomi | bhavanagar, gujarat |
mrityu | 19 sitambar 1965 |
mrityu sthan | suthari, kachchh |
pati/patni | sarojaben |
nagarikata | bharatiy |
prasiddhi | svatantrata senani, rajanitijn |
parti | bharatiy rashtriy kaangres |
pad | doosare mukhyamantri, gujarat |
kary kal | 19 sitambar 1963 – 20 sitambar 1965 tak |
any janakari | 1 aprail 1958 ko sansad ne 'balavant ray mehata samiti' ki sipharishoan ko parit kar unhean lagoo kiya. 2 aktoobar 1959 ko pandit neharoo ne rajasthan ke nagaur jile se bharat mean panchayati raj ki vidhivat shuruat ki. |
balavantaray gopalaji mehata (aangrezi: Balwantrai Gopalji Mehta, janm- 19 faravari 1900; mrityu- 19 sitambar 1965) bharatiy rajanitijn aur gujarat ke doosare mukhyamantri the. inhoanne bharatiy svatantrata aandolan mean bhi bhag liya tha. lokataantrik vikeandrikaran ki disha mean unake yogadan ke lie unhean panchayati raj ka vastukar mana jata hai.
janm v shiksha
balavantaray mehata ka janm 19 faravari, 1900 ko bhavanagar mean ek madhyam vargiy parivar mean hua tha. unhonean bi.e. tak padhaee ki thi. 1920 mean unaki grejueshan poori huee thi. jab natije ae to vah har vishay mean uttirn the. unhoanne aangrez sarakar ki di huee digri lene se mana kar diya tha. is samay unaki umr mahaj 20 sal thi. k aaulej se nikalane ke bad lala lajapataray ke sangathan ‘sarveant aauf pipal’ ki sadasyata le li. 'sarveant aauf iandiya' gair-rajanitik sangathan tha. lala ji ne kaangres se itar samajik seva ke lie is sangathan ko banaya tha. balavantaray mehata lanbe samay tak isake sadasy rahe aur do bar isake adhyaksh bhi chune ge.
rajanitik shuruat
1921 vo sal tha jab balavantaray mehata ka siyasi safar shuroo hua. 1921 mean unhoanne 'bhavanagar prajamandal' ki sthapana ki. us samay bhavanagar ek priansali stet ya rajava da hua karata tha. yahaan aangrejoan ka sidha kabza nahian tha. guhil raja krishnaakumar sianh ka raj hua karata tha. mahaz 21 ki umr mean balavantaray samanti shasan ke khilaph morcha lena shuroo kar chuke the. 1928 mean soorat ke baradoli mean gaandhiji aur saradar patel ke netritv mean satyagrah shuroo hua. balavantaray is satyagrah ke mahatvapoorn sadasy banake ubhare. 1930 se 1932 tak chale asahayog aandolan ke dauran vah jel mean rahe. 1942 ke bharat chho do aandolan ke dauran unhean phir se jel mean dal diya gaya. vah azadi se pahale karib sat sal tak jel mean rahe.[1]
azadi ke bad gaandhiji ke kahane par balavantaray mehata ne kaangres karyakarini ki sadasyata li. 1952 mean desh mean pahali bar chunav hue. bhavanagar ko us samay gohil rajaoan ki vajah se gohilava d ke nam se jana jata tha. balavantaray yahaan se kaangres ke tikat par chunav mean utar ge. unake mukabil the, nirdaliy ummidavar krishnalal. balavantaray mehata 80256 vot hasil karake mananiy saansad bane. 1957 mean doosari lokasabha ke chunav the. balavantaray gohilava d (bhavanagar) se chunav l d ge. samane the praja soshalist parti ke jashavant bhaee mehata. balavantaray 82582 vot hasil kar asani se chunav jit ge. vahian jashavant bhaee mehata mahaz 62958 vot hi hasil kar pae.
panchayati raj ke pitamah
gaandhiji ne ‘svaraj’ ka khaka khiancha tha, usamean har gaanv ko ek svantatr ikaee ki tarah kam karana tha. vah chahate the ki har gaanv itana atmanirbhar ho ki apani sarakar khud chala sake. isalie har gaanv aur gaanv ki panchayat ka majaboot hona jaroori tha. 1957 mean doosare lokasabha chunav ke bad pandit javaharalal neharoo ne is disha mean pahalakadami ki. darasal 1957 ki janavari mean samudayik vikas ke karyakramoan ki jaanch ke lie ek kamiti banaee gee thi. is kamiti ki adhyakshata kar rahe the balavantaray mehata. navanbar 1957 mean is kamiti ne apani sipharishean sauanpi. tin star vale panchayati raj ka poora khaka samane rakha gaya.
1 aprail 1958 ko sansad ne 'balavant ray mehata samiti' ki sapharishoan ko parit kar unhean lagoo kiya. 2 aktoobar 1959 ko pandit neharoo ne rajasthan ke nagaur jile se bharat mean panchayati raj ki vidhivat shuruat ki. lekin in sipharishoan ko poori tarah lagoo karane vala pahala rajy bana aandhr pradesh. bharat mean panchayati raj sansthaoan ko sanvaidhanik darja hasil karane ke lie kafi iantajar karana p da. 1993 mean 73vaan sanshodhan kar panchayati raj ko sanvaidhanik darja diya gaya. inake niyamit chunav sunishchit kie, lekin balavantaray mehata kamiti dvara sujhae ge tin stariy panchayati raj ke dhaanche mean koee badalav nahian kiya gaya. ye tin star haian- gaanv ke star par gram panchayat, bl aauk ke star par panchayat samiti aur jila star par jila panchayat. is tarah aj bhi balavantaray mehata ka diya hua dhaancha yathavat jari hai.[1]
mukhyamantri ka pad
24 agast 1963 ko ae kamaraj plan ne kaangres ke kee kaddavar netaoan ki bali li. uttar pradesh ke mukhyamantri chandrabhanu gupta neharoo ke virodhi kheme se ate the. kamaraj plan ke tahat pandit neharoo ne agast 1963 mean chandrabhanu gupta se istifa le liya. moraraji desaee is istiphe ke bahut khilaph the. unhoanne pahale neharoo ji ko samajhane ki koshish ki. jab neharoo nahian mane to vo isi plan ke tahat jivaraj mehata ke istiphe par a d ge. gujarat moraraji ka griharajy tha. jivaraj mehata, moraraji ki marzi ke khilaf neharoo ji ki sipharish ke chalate soobe ke pahale mukhyamantri bane the. moraraji ke dabav ki vajah se jivaraj mehata ko apane pad se istifa dena p da. moraraji pahale bhi balavantaray mehata ka nam sujha chuke the, lekin neharoo ke samane unaki jyada chal nahian paee thi. is mauke par unhoanne apani pasand ke adami ko gujarat ke mukhyamantri ki kursi tak pahuancha hi diya. sitanbar 1963 ko balavantaray mehata rajy ke doosare mukhyamantri bane.
mrityu
19 sitambar, 1965 ko bharat-pak yuddh ke dauran balavantaray mehata mithapur se kachchh tak ja rahe the. raste mean pakistani vayu sena ne unake viman par hamala kar diya, jisamean mehata ji ke sath unaki patni, tin karyakarta, ek patrakar aur do viman chalak ki maut ho gee.
|
|
|
|
|
tika tippani aur sandarbh
- ↑ 1.0 1.1 gujarat ka vo mukhyamantri jo bharat-pak yuddh mean shahid ho gaya (hiandi) helallantop.com. abhigaman tithi: 26 pharavari, 2020.
bahari kadiyaan
sanbandhit lekh
- REDIRECTsaancha:svatantrata senani
kramaank | rajy | mukhyamantri | tasvir | parti | padabhar grahan |