भारतीय मानक ब्यूरो
bharatiy manak byooro
| |
vivaran | 'bharatiy manak byooro' rashtriy manak nirdharit karane vali sanstha hai. yah upabhokta mamaloan, khady evan sarvajanik vitaran mantralay ke adhin kary karati hai. |
desh | bharat |
sthapana | 1 aprail 1987 |
uddeshy | manakikaran chihaankan aur uthpadoan ka gunavatta pramanan ki gatividhiyoan ka samanjashyapoorn vikas. |
kshetriy karyalay | paanch- kolakata (poorvi), chennee (dakshin), muanbee (pashchim), chandigadh (uttar) aur dilli (madhhy) |
any janakari | bharatiy manak bhyooro vibhinhn kshetroan ke lie rashtriy prathamikataoan ke anuroop bharatiy manak taiyar karata hai jinhhean 14 vibhagoan ke tahat vargikrit kiya gaya hai. |
bharatiy manak byooro sankshipt- 'biaeees' (aangrezi: Bureau of Indian Standards or BIS) bharat mean rashtriy manak nirdharit karane vali sanstha hai. yah upabhokta mamaloan, khady evan sarvajanik vitaran mantralay ke adhin kary karati hai. pahale isaka nam 'bharatiy manak sansthan' (aeeesaee) tha, jisaki sthapana san 1947 mean huee thi.
itihas
bharat mean british raj ke aantim samay mean jab audyogik dhaancha kh da karane ka vishal kary desh ke samane tha, us samay ianshtityooshan aauph ianjiniyars (iandiya) ne aise sanshthan ke sanvidhan ka pratham masauda taiyar kiya tha jo rashtriy manak banane ka kary kare. isake parinamashvaroop udyog evan apoorti vibhag ne 3 sitambar 1946 ko ek jnapan nikala, jisamean bharatiy manak sansthan nam ke sangathan ki shthapana ki aupacharik ghoghana ki gee. bharatiy manak sanshthan (aeeesaee) 6 janavari, 1947 ko astithv mean aya aur joon 1947 ko da lal si varman ne isake pahale nideshak ka karyabhar sanbhala.
apane aranbhik varsho mean sangathan ne manakikaran gatividhi par dhhyan diya. am upabhokhtaoan tak manakikaran ka labh pahuanchane ke lie bharatiy manak sanshthan ne bharatiy manak sanshthan (pramanan muhar) adhiniyam 1952 ke aantargat pramanan muhar yojana aranbh ki. yah yojana jo ki aupacharik roop se aeeesaee ne 1955-1956 mean aranbh ki thi, isase un nirmataoan ko laiseans pradan kie jate haian jinake uthpad bharatiy manak ke anuroop hote haian aur ve apane uthpadoan par aeeesaee muhar laga sakate haian. pramanan muhar yojana ki apekshaoan ko poora karane ke lie 1963 mean prayogashalatantr shthapit kiya gaya. uthpad pramanan ka prachalan bharatiy manak sanshthan (pramanan muhar) adhiniyam 1952 ke aantargat kiya jata tha jabaki manakoan ka nirdharan tatha anhy sanbandhit kary kisi kanoon ke adhin nahian tha, isalie isake lie 26 navambar 1986 ko sansad mean ek bil rakha gaya.
sthapana
is prakar sansad ke adhiniyam dinaank 26 navamhbar 1986 ke dvara 1 aprail 1987 ko bharatiy manak bhyooro (biaeees) astithv mean aya, jisase usaka karyakshetr vhyapak hua aur use poorvavarti shtaph, deyataean aur prakary mile. is parivartan ke dvara sarakar ne gunatapoorn sanshkriti,sajagata tatha rashtriy manakoan ke nirdharan evan kriyanhvayan mean upabhokhtaoan ki adhik bhagidari par bal diya. bhyooro k aauraporet nikay hai jisamean 25 kenhdr aur rajhy sarakaroan ka pratinidhithv karane vale 25 sadashy haian jisamean sansad sadashy, udyog, vaijnanik evan anusandhan sangathan tatha vhyavasayik nikayoan ke pratinidhi; kenhdriy upabhokhta mamale, khady evan sarvajanik vitaranh mantri isake adhhyaksh aur upabhokhta mamale, khady evan sarvajanik vitaranh rajhy mantri upadhhyaksh haian.
uddeshhy
- manakikaran chihaankan aur uthpadoan ka gunavatta pramanan ki gatividhiyoan ka samanjashyapoorn vikas.
- ek taraph udyog ka vikas aur vriddhi ke lie manakikaran aur gunavatta niyantran par jor dena aur doosari taraph upabhokhtaoan ke jarooratoan ko poora karana.
kshetriy karyalay
bharatiy manak bhyooro ka mukhhyalay nee dilhli mean hai. isake paanch kshetriy karyalay kolakata, (poorvi), chennee (dakshin), muanbee (pashchim), chandigadh (uttar) aur dilli (madhhy) mean sthit hai. kshetriy karyalayoan ke adhin shakha karyalay (bi.o.) hai. 28 vibhinhn shthanoan yatha ahamadabad, baiangaluroo, bhuvaneshvar, bhopal, chandigadh, chennee, koyambatoor, deharadoon, dilli, durgapur, [[faridabad], gaziyabad, guvahati, haidarabad, jayapur, jammoo, jamashedapur, kochchi, kolakata, lakhanoo, muanbee, nagapur, paramanu, patana, pune, rayapur, rajakot aur vishakhapattanam par 33 shakha karyalay sthit hai. ye shakha karyalay kshetr ki rajhy sarakar, udyogoan, takaniki sanshthanoan, upabhokhta sangathanoan ke bich prabhavi k di ke roop mean kary karata hai.
- manak nirdharan
- aantarrashtriy gatividhiyaan
- uthpad pramanan
- h aaulamarkiang
- prayogashala sevaean
- prashikshan sevaean: rashtriy manakikaran prashikshan sanshthan
- upabhokhta mamale aur prachar
bharatiy manak bhyooro vibhinhn kshetroan ke lie rashtriy prathamikataoan ke anuroop bharatiy manak taiyar karata hai jinhhean 14 vibhagoan jaise rasayan, khady aur krishi, sivil ilekhto-teknikal, ilekhtanikhs evan soochana praudyogiki, maikenikal ianjiniyariang, prabandhan evan pranali, dhatukarm ianjiniyanriang, petroliyam koyala evan sanbandhit uthpadoan, chikithsa upakaran aur ashpatal yojana, vashtr, parivahan ianjiniyariang uthpadan evan jenaral ianjiniyariang aur jal sansadhan ke tahat vargikrit kiya gaya hai. in vibhagoan ke lie chaudah prabhag parishad vhyapht hai. ye manak arthavhyavashtha ke mahattvapoorn kshetroan ko kavar karati hai aur apani vashtu aur sevaoan ki gunavatta ko apagred karane mean udyog ki madad karata hai.
|
|
|
|
|
tika tippani aur sandarbh
sanbandhit lekh