अंतरराष्ट्रीय न्यायालय

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Jump to navigation Jump to search

aantararashtriy nyayalay sanyukt rashtr sangh ka nyay sanbandhi pramukh aang hai, jisaki sthapana sanyukt rashtr sangh ke ghoshana patr ke aantargat huee hai. isaka udghatan adhiveshan 18 aprail, 1946 ee. ko hua tha. isake nimitt ek vishesh sanvidhi- ‘staichyoot aauv iantaraneshanal kort aauv jastis’-banaee gee aur is nyayalay ka kary sanchalan usi sanvidhi ke niyamoan ke anusar hota hai.

itihas

sthayi aantararashtriy nyayalay ki kalpana utani hi sanatan hai, jitani aantararashtriy vidhi, parantu kalpana ke phalibhoot hone ka kal vartaman shatabdi se adhik prachin nahian hai. san 1899 ee. mean, heg mean, pratham shaanti sammelan hua aur usake prayatnoan ke phalasvaroop sthayi vivachan nyayalay ki sthapana huee. san 1907 ee. mean dvitiy shaanti sammelan hua aur aantararashtriy puraskar nyayalay (iantaraneshanal praiz kort) ka srijan hua, jisase aantararashtriy nyay prashasan ki kary pranali tatha gatividhi mean vishesh pragati huee. taduparaant 30 janavari, 1922 ee. ko 'lig aauv neshans' ke abhisamay ke aantargat aantararashtriy nyayalay ka vidhivath‌ udghatan hua, jisaka karyakal rashtrasangh ke jivan kal tak raha. aant mean vartaman aantararashtriy nyayalay ki sthapana sanyukt rashtr sangh ki aantararashtriy nyayalay sanvidhi ke aantargat huee.[1]

nyayadhishoan ki sankhya tatha nirvachan

sadharan-aantararashtriy nyayalay mean nyayadhishoan ki kul sankhya 15 hai, ganapoorti sankhya nau hai. nyayadhishoan ki niyukti nirvachan dvara hoti hai. pad dharan karane ki kalavadhi nau varsh hai. nyayalay dvara sabhapati tatha up-sabhapati ka nirvachan aur rajistrar ki niyukti hoti hai. nyayalay ka sthan heg mean hai aur isaka adhiveshan chhattiyoan ko chho d sada chaloo rahata hai. nyayalay ke prashasan vyay ka bhar sanyukt rashtr sangh par hai.[2]

kshetradhikar

aantararrashtriy nyayalay sanvidhi mean sammilit samast rashtr aantararrashtriy nyayalay mean vad prastut kar sakate haian. isaka kshetradhikar sanyukt rashtr sangh ke ghoshanapatr athava vibhinn sandhiyoan tatha abhisamayoan mean pariganit samast mamaloan par hai. aantararrashtriy nyayalay sanvidhi mean sammilat koee rashtr kisi bhi samay bina kisi vishesh prasanvida ke kisi aise any rashtr ke sanbandh mean, jo isake lie sahamat ho, yah ghoshit kar sakata hai ki vah nyayalay ke kshetradhikar ko anivary roop mean svikar karata hai. usake kshetradhikar ka vistar un samast vivadoan par hai, jinaka sanbandh sandhinirvachan, aantararrashtriy vidhi prashn, aantararrashtriy abhar ka ullanghan tatha usaki kshatipoorti ke prakar evan sima se hai.[3][1]

paramarsh dene ka adhikar

aantararrashtriy nyayalay ko paramarsh dene ka kshetradhikar bhi prapt hai. vah kisi aise paksh ki prarthana par, jo isaka adhikari hai, kisi bhi vidhik prashn par apani sammati de sakata hai.[4]

prakriya

aantararrashtriy nyayalay ki pradhikrit bhashaean phreanch tatha aangrezi hai. vibhinn pakshoan ka pratinidhitv abhikarta dvara hota hai, vakiloan ki bhi sahayata li ja sakati hai. nyayalay mean mamaloan ki sunavaee sarvajanik roop se tab tak hoti hai, jab tak nyayalay ka adesh anyatha n ho. sabhi prashnoan ka nirnay nyayadhishoan ke bahumat se hota hai. sabhapati ko nirnayak mat dene ka adhikar hai. nyayalay ka nirnay aantim hota hai, usaki apil nahian ho sakati; kiantu kuchh mamaloan mean punarvichar ho sakata hai.[5]


panne ki pragati avastha
adhar
prarambhik
madhyamik
poornata
shodh

tika tippani aur sandarbh

  1. 1.0 1.1 aantararashtriy nyayalay (hindi) bharatakhoj. abhigaman tithi: 08 march, 2015.
  2. dekhie, aantararrashtriy nyayalay sanvidhi-anuchchhed 2-33.
  3. aantararrashtriy nyayalay sanvidhi, anuchchhed 34-38.
  4. aantararrashtriy nyayalay sanvidhi, anuchchhed 65-68.
  5. aantararrashtriy nyayalay sanvidhi, anuchchhed 39-64.

sanbandhit lekh

varnamala kramanusar lekh khoj

a   a    i    ee    u    oo    e    ai    o   au    aan    k   kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d   dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr   aah