मातु पितहि बहुबिधि समुझाई: Difference between revisions
Jump to navigation
Jump to search
[unchecked revision] | [unchecked revision] |
सपना वर्मा (talk | contribs) No edit summary |
सपना वर्मा (talk | contribs) No edit summary |
||
Line 31: | Line 31: | ||
{{poemopen}} | {{poemopen}} | ||
<poem> | <poem> | ||
; | ;चौपाई | ||
मातु पितहि बहुबिधि समुझाई। चलीं उमा तप हित हरषाई॥ | मातु पितहि बहुबिधि समुझाई। चलीं उमा तप हित हरषाई॥ | ||
प्रिय परिवार पिता अरु माता। भए बिकल मुख आव न बाता॥4॥ | प्रिय परिवार पिता अरु माता। भए बिकल मुख आव न बाता॥4॥ | ||
Line 41: | Line 41: | ||
{{लेख क्रम4| पिछला=तपबल रचइ प्रपंचु बिधाता |मुख्य शीर्षक=रामचरितमानस |अगला=बेदसिरा मुनि आइ तब}} | {{लेख क्रम4| पिछला=तपबल रचइ प्रपंचु बिधाता |मुख्य शीर्षक=रामचरितमानस |अगला=बेदसिरा मुनि आइ तब}} | ||
''' | '''चौपाई'''- मात्रिक सम [[छन्द]] का भेद है। [[प्राकृत]] तथा [[अपभ्रंश]] के 16 मात्रा के वर्णनात्मक छन्दों के आधार पर विकसित [[हिन्दी]] का सर्वप्रिय और अपना छन्द है। [[तुलसीदास|गोस्वामी तुलसीदास]] ने [[रामचरितमानस]] में चौपाई छन्द का बहुत अच्छा निर्वाह किया है। चौपाई में चार चरण होते हैं, प्रत्येक चरण में 16-16 मात्राएँ होती हैं तथा अन्त में गुरु होता है। | ||
{{लेख प्रगति|आधार=|प्रारम्भिक=प्रारम्भिक2 |माध्यमिक= |पूर्णता= |शोध= }} | {{लेख प्रगति|आधार=|प्रारम्भिक=प्रारम्भिक2 |माध्यमिक= |पूर्णता= |शोध= }} |
Latest revision as of 06:20, 25 May 2016
मातु पितहि बहुबिधि समुझाई
| |
कवि | गोस्वामी तुलसीदास |
मूल शीर्षक | रामचरितमानस |
मुख्य पात्र | राम, सीता, लक्ष्मण, हनुमान, रावण आदि |
प्रकाशक | गीता प्रेस गोरखपुर |
भाषा | अवधी भाषा |
शैली | सोरठा, चौपाई, छंद और दोहा |
संबंधित लेख | दोहावली, कवितावली, गीतावली, विनय पत्रिका, हनुमान चालीसा |
काण्ड | बालकाण्ड |
मातु पितहि बहुबिधि समुझाई। चलीं उमा तप हित हरषाई॥ |
- भावार्थ-
माता-पिता को बहुत तरह से समझाकर बड़े हर्ष के साथ पार्वतीजी तप करने के लिए चलीं। प्यारे कुटुम्बी, पिता और माता सब व्याकुल हो गए। किसी के मुँह से बात नहीं निकलती॥4॥
left|30px|link=तपबल रचइ प्रपंचु बिधाता|पीछे जाएँ | मातु पितहि बहुबिधि समुझाई | right|30px|link=बेदसिरा मुनि आइ तब|आगे जाएँ |
चौपाई- मात्रिक सम छन्द का भेद है। प्राकृत तथा अपभ्रंश के 16 मात्रा के वर्णनात्मक छन्दों के आधार पर विकसित हिन्दी का सर्वप्रिय और अपना छन्द है। गोस्वामी तुलसीदास ने रामचरितमानस में चौपाई छन्द का बहुत अच्छा निर्वाह किया है। चौपाई में चार चरण होते हैं, प्रत्येक चरण में 16-16 मात्राएँ होती हैं तथा अन्त में गुरु होता है।
|
|
|
|
|
टीका टिप्पणी और संदर्भ
संबंधित लेख