क्रुद्धे कृतांत समान कपि

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Jump to navigation Jump to search
kruddhe kritaant saman kapi
kavi gosvami tulasidas
mool shirshak 'ramacharitamanas'
mukhy patr ram, sita, lakshman, hanuman, ravan adi.
prakashak gita pres gorakhapur
shaili doha, chaupaee, chhand aur soratha
sanbandhit lekh dohavali, kavitavali, gitavali, vinay patrika, hanuman chalisa
kand lankakand
sabhi (7) kand kramash: balakand‎, ayodhya kand‎, aranyakand, kishkiandha kand‎, suandarakand, lankakand‎, uttarakand
chhand

kruddhe kritaant saman kapi tan sravat sonit rajahian.
mardahian nisachar katak bhat balavant ghan jimi gajahian॥
marahian chapetanhi dati datanh kati latanh mijahian.
chikkarahian markat bhalu chhal bal karahian jehian khal chhijahian॥
dhari gal pharahian ur bidarahian gal aantavari melahian.
prahladapati janu bibidh tanu dhari samar aangan khelahian॥
dharu maru katu pachharu ghor gira gagan mahi bhari rahi.
jay ram jo trin te kulis kar kulis te kar trin sahi॥

bhavarth

krodhit hue kal ke saman ve vanar khoon bahate hue shariroan se shobhit ho rahe haian. ve balavan vir rakshasoan ki sena ke yoddhaoan ko masalate aur megh ki tarah garajate haian. daantakar chapetoan se marate, daantoan se katakar latoan se pis dalate haian. vanar-bhaloo chiggha date aur aisa chhal-bal karate haian, jisase dusht rakshas nasht ho jaean.ve rakshasoan ke gal pak dakar pha d dalate haian, chhati chir dalate haian aur unaki aant diyaan nikalakar gale mean dal lete haian. ve vanar aise dikh p date haian mano prahlad ke svami nrisianh bhagavan anekoan sharir dharan karake yuddh ke maidan mean kri da kar rahe hoan. pak do, maro, kato, pachha do adi ghor shabd akash aur prithvi mean bhar (chha) ge haian. ram ki jay ho, jo sachamuch trin se vajr aur vajr se trin kar dete haian (nirbal ko sabal aur sabal ko nirbal kar dete haian).


left|30px|link=nisichar bhat mahi ga dahian bhaloo|pichhe jaean kruddhe kritaant saman kapi right|30px|link=nij dal bichalat dekhesi|age jaean

chhand- shabd 'chadh' dhatu se bana hai jisaka arth hai 'ahladit karana', 'khush karana'. yah ahlad varn ya matra ki niyamit sankhya ke vinyay se utpann hota hai. is prakar, chhand ki paribhasha hogi 'varnoan ya matraoan ke niyamit sankhya ke vinyas se yadi ahlad paida ho, to use chhand kahate haian'. chhand ka sarvapratham ullekh 'rrigved' mean milata hai. jis prakar gady ka niyamak vyakaran hai, usi prakar pady ka chhand shastr hai.


panne ki pragati avastha
adhar
prarambhik
madhyamik
poornata
shodh

tika tippani aur sandarbh

pustak- shriramacharitamanas (lankakand) |prakashak- gitapres, gorakhapur |sankalan- bharat diskavari pustakalay|prishth sankhya-441

sanbandhit lekh

varnamala kramanusar lekh khoj

a   a    i    ee    u    oo    e    ai    o   au    aan    k   kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d   dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr   aah