अंग (संदर्भ)
aang - sanjna pulliang (sanskrit aanng)[1]
1. sharir, badan, deh, gatr, tan, jism.
udaharan- "abhishap tap ki jvala se jal raha aj man aur aang."[2]
2. sharir ka bhag, avayav.
udaharan- "bhooshan sithil aang bhooshan sithil aang."[3]
muhavara
- aang ubharana = yuvavastha ana.
- aang karana = svikar karana, grahan karana.
udaharan-
(k) jakau manamohan aang karai.[4]
(kh) jako hari dridh kari aang kanyo.[5]
- aang chhoona = shapath khana, matha chhoona, kasam khana.
udaharan-
'soor hriday te tarat n gokul aang chhuvat hoan tero.'[6]
- aang tootana = jamhaee ke sath alasy se aangoan ka phailaya jana. aang daee ana.
- aang to dana = aang daee lena.
- aang dharana = pahanana. dharan karana. vyavahar karana.
- aang mean mas n jamana = dubala patala rahana. kshin rahana.
udaharan-
nain n avai niand di, aang n jamai masu.[7]
- aang mo dana = 1. sharir ke bhagoan ko siko dana. lajja se deh chhipana. 2. aang daee lena.
udaharan-
aangan morati bhor uthi chhiti poorati aang sugandh jhakoran.[8]
3. pichhe patana, bhagana, natana, bachana.
udaharan-
re patang niahshank jal, jalat n mo de aang. pahile to dipak jalai pichhe jalai patang[9].
- aang lagana = 1. aliangan karana. chhati se lagana. 2. sharir pusht hona.
udaharan-
'vah khata to bahut hai, par usake aang nahian lagata' (shabd).
3. kam mean ana.
udaharan-
'kisi ke aang lag gaya, p da p da kya hota' (shabd.).
4. hilana, parachana.
udaharan-
'yah bachcha hamare aang laga hai'[10].
- aang lagana ya aang lana =
1. aliangan karana, chhati se lagana, pariranbhan karana, lipatana.
udaharan-
'par nari paini chhuri kou nahi lao aang.[11]
2. hilana, parachana.
3. vivah, dena, vivah mean dena.
udaharan-
'is kanya ko kisi ke aang laga de'[12]
4. apane sharir ke aram mean kharch karana.
5. or, taraph, paksh.
udaharan-
'sat svarg apavarg sukh dhariy tula ik aang.'[13]
6. bhed. prakar. bhaanti. tarah.
udaharan-
(k) 'ko kripalu svami sarikho,, rakhai saranagat sab aang bal bihin ko.'[14]
(kh) 'aang aang nike bhav goo d bhav ke prabhav, jane ko subhav roop pachi pahichani hai.'[15]
7 adhar, alanban.
udaharan-
'radha radharaman ko ras siangar mean aang.'[16]
8. sahayak, suhrid, paksh ka, taraphadar.
udaharan-
'raure aang jog jag ko hai.'[17]
9. ek sanbodhann, priy, priyavar.
udaharan-
'yah nishchay jnani ko jate karta dikhai karai n aang.'[18]
10. jalamagn,jyotish.
11. pratyayayukt shabd ka pratyayarahit bhag, prakriti.[19]
12. chhah ki sankhya.
udaharan-
'barasi achal gun aang sasi sanvati, taviyau jas kari shribharatar.'[20]
13.ved ke 6 aang; yatha- shiksha, kalp, vyakaran, nirukt, jyotish, chhand.
14. natak mean shrriangar aur vir ras ko chho dakar shesh ras jo apradhan rahate haian.
15. natak mean nayak ya aangi ka karyasadhak patr; jaise- 'viracharit' mean sugriv, aangad, vibhishanadi.
16. natak ki 5 sandhiyoan ke aantargat ek upavibhag.
17. man.
udaharan-
'sunat rav ih kathth phuni, upajiy acharaj aang. sithil aang dhiraj rahit, bhayo dumati mati pang.'[21]
18. sadhan jisake dvara koee kary sanpadit kiya jaye.
19. sena ke char aang ya vibhag; yatha- hathi, gho de, rath, paidal ('chaturangini').
20.rajaniti ke sat aang yatha- svami, amaty, suhridh, kosh, rashtr, sena.
21. yog ke ath aang yatha- yam, niyam, pranayam, pratyahar, dhyan, dharana aur samadhi.
22. bangal mean bhagalapur ke asapas ka prachin janapad, jisaki rajadhani chanpapuri thi. kahian-kahian isaka vistar vaidyanath se lekar bhuvaneshvar (u disa pradesh) tak likha hai.
23. dhruv ke ek bhakt ka nam.
24. upay .
25. lakshan.[22]
|
|
|
|
|
tika tippani aur sandarbh
- ↑ hiandi shabdasagar, pratham bhag |lekhak: shyamasuandaradas bi. e. |prakashak: nagari mudran, varanasi |prishth sankhya: 04 |
- ↑ kamayani, pri. 162
- ↑ bhooshan granthavali, pri. 129
- ↑ sooradas
- ↑ tulasi sahab ki shabdavali
- ↑ sooradas
- ↑ kabir sagar sangrah, bhag 1, pri. 43
- ↑ vyangarth kaumudi
- ↑ (shabd.)
- ↑ (shabd.)
- ↑ (shabd.)
- ↑ (shabd.).
- ↑ tulasi shabdavali
- ↑ tulasi granthavali, pri. 564
- ↑ keshavadas shabdavali
- ↑ bhikharidas granthavali, bhag 1, pri. 4
- ↑ ramacharitamanas, 2.284
- ↑ nishchal (shabd.)
- ↑ vyakaran
- ↑ veli, doo. 305
- ↑ prithvirajaraso, pri. 3.18
- ↑ any kosh