ऋषभनाथ तीर्थंकर

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
(Redirected from आदिनाथ)
Jump to navigation Jump to search

[[chitr:Seated-Rishabhanath-Jain-Museum-Mathura-38.jpg|thumb|250px|asanasth rrishabhanath
Seated Rishabhanatha
rajakiy jain sangrahalay, mathura]]

  • inamean pratham tirthankar rrishabhadev haian.
  • jain sahity mean inhean prajapati, adibrahma, adinath, brihaddev, purudev, nabhisoonu aur vrishabh namoan se bhi samullekhit kiya gaya hai.
  • yugaranbh mean inhoanne praja ko ajivika ke lie krishi (kheti), masi (likhana-padhana, shikshan), asi (raksha , hetu talavar, lathi adi chalana), shilp, vanijy (vibhinn prakar ka vyapar karana) aur seva- in shatkarmoan (jivanavritiyoan) ke karane ki shiksha di thi, isalie inhean ‘prajapati’  [1], mata ke garbh se ane par hirany (suvarn ratnoan) ki varsha hone se ‘hiranyagarbh’  [2], vimalasoori-[3], dahine pair ke talue mean bail ka chihn hone se ‘rrishabh’, dharm ka pravartan karane se ‘vrishabh’  [4], sharir ki adhik ooanchaee hone se ‘brihaddev’  [5]evan purudev, sabase pahale hone se ‘adinath’  [6] aur sabase pahale mokshamarg ka upadesh karane se ‘adibrahma’  [7]kaha gaya hai.
  • inake pita ka nam nabhiray hone se inhean ‘nabhisoonu’ bhi kaha gaya hai.
  • inaki mata ka nam marudevi tha.
  • ye asamudrant sare bharat (vasudha) ke adhipati the- prithvi ka any shasak koee shasak nahian tha. ant mean virakt hokar v samagr rajapat ko chho dakar dikshapoorvak digambar sadhu ho gaye the.
  • mokshamarg ka pratham upadesh dene se ady tirthankar ( dharmopadeshta) ke roop mean samagr jain sahity mean many haian.
  • bharat inake jyeshth putr the, jo unake rajy ke uttaradhikari to hue hi, pratham samrat bhi the aur jinake nam par hamare rashtr ka nam ‘bharat’ p da.
  • shrimadbhagavat puran [8] mean kaha gaya hai ‘bhagavan rrishabhadev ke apani karmabhoomi ajanabhavarsh mean sau putr prapt hue, jinamean se jyeshth putr sahayogi ‘ bharat’ ko unhoanne apana rajy diya aur unhian ke nam se lok ise ‘bharatavarsh’ kahane lage. [9]isake poorv apane is bharatavarsh ka nam rrishabhadev ke pita nabhiraj ke nam par ‘ ajanabhavarsh’ prasiddh tha.
  • vaidik dharm mean bhi rrishabhadev ko ek avatar ke roop mean mana gaya hai.
  • ‘bhagavat’ mean ‘arhanh’ raja ke roop mean inaka vistrit varnan hai. isamean bharat adi 100 putroan ka kathan jain dharm ki tarah hi kiya gaya hai.
  • ant mean ve digambar (nagn) sadhu hokar sare bharat mean vihar karane ka bhi ullekh kiya gaya hai.
  • rrigved adi prachin vaidik sahity mean bhi inaka adar ke sath sanstavan kiya gaya hai.

vithika


panne ki pragati avastha
adhar
prarambhik
madhyamik
poornata
shodh


tika tippani aur sandarbh

  1. achary samantabhadr, svayambhustotr, shlok 2|
  2. jinasen, mahapuran, 12-95
  3. pumachariyan, 3-68|
  4. a. samantabhadr, svayambhoo stotr, shlok 5|
  5. madanakirti, shasanachatustrianshika, shlok 6, sanpa. d aau. darabari lal kothiya.
  6. manatung, bhaktamar adinath stotr, shlok 1, 25 |
  7. manatung, bhaktamar adinath stotr, shlok 1, 25 |
  8. shrimadbhagavat puran skand-5 adhyay-4
  9. ‘yeshaan khalu mahayogi bharato jyeshthah shreshthagun asidh yenedan varsh bharatamiti vyapadishanti.‘

sanbandhit lekh

varnamala kramanusar lekh khoj

a   a    i    ee    u    oo    e    ai    o   au    aan    k   kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d   dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr   aah