दशलक्षण धर्म
atma ka sahaj svabhav hi usaka dharm hai. rag-dvesh rahit atma ka sahaj svabhav kshama, mardav, arjav, saty, shauch, sanyam, tap, tyag, akianchany aur brahmachary hai. dharm ke in 10 lakshanoan ki samajik prasangikata bhi hai. ye sabhi ahiansa param-dharm ke poshak dharm haian.
kya ahiansak vyakti kisi par krodh kar sakata hai ? kshama usaka sahaj svabhav ho jata hai. jisake man mean srishti ke kan-kan ke prati prem evan karuna hai kya vah kisi par krodh kar sakata hai ? jo sabhi jivo par maitribhav rakhata hai vah kya kisi ki hiansa kar sakata hai ? vishleshan paddhati ki drishti se dharm ke samany lakshanoan, aangoan,vidhiyoan ko is prakar spasht kiya ja sakata hai:-
dharmabhav : sadgunoan ka varan
- kshama
- mardav/vinamrata/karoona evan vinayashilata
- arjav / nishkapatata / hriday ki shuddhata shuddhata /atm sanshodhan / man, vani evan karm ki ekaroopata
- saty/saty-acharan
- shauch / atmashuddhi / pavitrata
- sanyam / apramad / atm- sanyam
- tap / manonigrah / antahkaran ki pavitrata
- tyag / dan karana / parigrahoan ka tyag / anasakti
- akianchany / aparigrah vritti / padarthoan ke prati anasakti
- brahmachary / kamavasana par vijay / kamabhav ka sanyamikaran
adharmamav : durgunoan mean asakti
in 10 dharmoan ke viparit adharm-bhav haian jo durgunoan ke prati asakti ka karan banate haian. ye adharm ke 10 viparit bhav nimn haian -
- krodh / vair / dvesh
- ahankar / garv / man / mad
- maya / kapatata / kutilata / mithyatv
- jhooth bolana / durvachan / mithya vyavahar
- lobh / bandhan / mal / bhogoan mean rat rahana
- indriy lolupata / pramad
- vasanayean / kashay / kalamashataean
- sangrah / trishna / asakti
- padarthoan ke prati asakti / mamatv evan man ka ahankar / parigrah vritti
- kamachar / vishay vasanaoan mean lin hona / iandriyoan ki chanchalata
|
|
|
|
|
tika tippani aur sandarbh
bahari k diyaan
sanbandhit lekh