अदृष्ट
adrisht ka shabdik arth hai jo dekha n gaya ho. adrisht naiyayikoan ke anusar karmoan dvara utpann phal do prakar ka hota hai. achchhe karyoan ke karane se ek prakar ki shobhan yogyata utpann hoti hai jise puny kahate haian. bure kamoan ke karane se ek prakar ki ashobhan yogyata utpann hoti hai jise pap kahate haian. puny aur pap ko hi adrisht kahate haian, kyoanki yah iandriyoan ke dvara dekha nahian ja sakata. isi adrisht ke madhyam se karmaphal ka uday hota hai. j d adrisht ka prerak hone se nyayalay mean eeshvar ki siddhi mana jata hai.[1]
- hindoo dharm-darshan mean isaka arth hai 'eeshvar ki ichchha', jo pratyek atma mean gupt roop se virajaman hai.
- bhagy ko bhi adrisht kahate hai.
- mimaansa darshan ko chho d any sabhi hindoo darshan pralay mean astha rakhate haian.
- nyay-vaisheshik matanusar eeshvar praniyoan ko vishram dene ke lie pralay upasthit karata hai.
- atma mean sharir, jnan evan sabhi tattvoan mean virajaman adrisht shakti us kal mean kam karana band kar deti hai.[2] phalat: koee naya sharir, jnan athava any srishti nahian hoti. phir pralay karane ke lie adrisht sabhi paramanuoan mean parthaky utpann karata hai tatha sabhi sthool padarth is kriya se paramanuoan ke roop mean a jate haian.
- is prakar alag hue paramanu tatha atma apane kiye hue dharm, adharm tatha sanskar ke sath nishpran latake rahate haian.
- pun: srishti ke samay eeshvar ki ichchha se phir adrisht latake hue paramanuoan evan atmaoan mean andolan utpann karata hai. ve phir sangathit hokar apane kiye hue dharm, adharm evan sanskaranusar naya sharir tatha roop dharan karate haian.[3]
adrisht (visheshan) [nanh-drishh+kt]
- 1. adrishy, anadekha, °poorv=jo pahale n dekha gaya ho.
- 2. ananubhoot
- 3. adrishtapoorv, anavalokit, bina socha hua, ajnat
- 4. ananumat, asvikrit, avaidh,-shtan
- 1. adrishy
- 2. niyati, bhagy, prarabdh (shubh ya ashubh)
- 3. gun tatha avagun jo ki sukh tatha duahkh ke anuvarti karan haian
- 4. daivi vipatti ya bhay (jaisa ki ag ya pani adi se)
sam.-arth (visheshan) adhyatmik ya goodh arth vala, adhyatmik,-karmanh (visheshan) avyavaharik, anubhavahin-phal (visheshan) jisake parinam adrishy ho,-phalan (n.) jisaka parinam drishtigat n ho; achchhe-bure karmoan ka phal. shubhashubh karmoan ka age ane vala phal.[4]
|
|
|
|
|
tika tippani aur sandarbh
- ↑ hindi vishvakosh, khand 1 |prakashak: nagari pracharini sabha, varanasi |sankalan: bharat diskavari pustakalay |prishth sankhya: 97 |
- ↑ shakti pratibandh
- ↑ pandey, d aau. rajabali hindoo dharmakosh, dvitiy sanskaran-1988 (hindi), bharat diskavari pustakalay: uttar pradesh hindi sansthan, 22.
- ↑ sanskrit-hindi shabdakosh |lekhak: vaman shivaram apte |prakashak: kamal prakashan, nee dilli-110002 |prishth sankhya: 27 |