चौंसठ कलाएँ जयमंगल के मतानुसार

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Jump to navigation Jump to search
  1. REDIRECT saancha:inhean bhi dekhean
  • shrimadbhagavat ke tikakar shridharasvami ne bhi 'bhagavat' ke dasham skandh ke 45vean adhyay ke 64vean shlok ki tika mean pray: doosare prakar ki kalaoan ka namanirdesh kiya hai; kiantu shukrachary ne apane 'nitisar' mean jin kalaoan ka vivaran diya hai, unamean kuchh to uparyukt kalaoan se milati haian, par baki sabhi bhinn haian. yahaan par jayamangalatikokt doosare prakar ki kalaoan ka keval nam hi pathakoan ki janakari ke liye dekar usake bad 'shukranitisar' ke kramanusar kalaoan ka digdarshan karaya jayaga.
  • jayamangal ke matanusar 64 kalaean ye haian-
  1. git kala
  2. vady kala
  3. nrity kala
  4. alekhy kala
  5. visheshakachchhedy kala (mastak par tilak lagane ke liye kagaz, patti adi katakar akar ya saanche banana)
  6. tandul-kusumabalivikar kala (dev-poojanadi ke avasar par tarah-tarah ke range hue chaval, jau adi vastuo tatha rangavirange phooloan ko vividh prakar se sajana)
  7. pushpastaran kala
  8. dashanavasanaangarag kala (daant, vastr tatha sharir ke avayavoan ko rangana)
  9. manibhoomika-karm kala (ghar ke pharsh ke kuchh bhagoan ko moti, mani adi ratnoan se j dana)
  10. shayanarachan kala (palang lagana)
  11. udakavady kala (jalatarang)
  12. udakaghat kala (doosaroan par hathoan ya pichakari se jal ki chot marana)
  13. chitrashch yoga kala (j di-bootiyoan ke yog se vividh vastuean aisi taiyar karana ya aisi aushadhean taiyar karana athava aise mantroan ka prayog karana jinase shatru nirbal ho ya usaki hani ho),
  14. malyagranthanavikalp kala (mala gooanthana)
  15. shekharakapi dayojan kala (striyoan ki choti par pahanane ke vividh alankaroan ke roop mean pushpoan ko gooanthana)
  16. nepathyaprayog kala(sharir ko vastr, abhooshan, pushp adi se susajjit karana)
  17. karnapatrabhang kala (shankkh, hathidaant adi ke anek tarah ke kan ke abhooshan banana)
  18. gandhayukti kala (sugandhit dhoop banana)
  19. bhooshanayojan kala
  20. aindrajal kala (jadoo ke khel)
  21. kauchumarayog kala (bal-viry badhane vali aushadhiyaan banana)
  22. hastalaghav kala (hathoan ki kam karane mean phurti aur safaee)
  23. vichitrashakayooshabhakshyavikar-kriya kala(tarah-tarah ke shak, kadhi, ras, mithaee adi banane ki kriya)
  24. panakaras-ragasav-yojan kala (vividh prakar ke sharbat, asav adi banana)
  25. soochivan karm kala (suee ka kam, jaise sina, raphoo karana, kasida kadhana, moje-ganji bunana)
  26. sootrakri da kala (tage ya doriyoan se khelana, jaise kathaputali ka khel)
  27. vinadamarookavady kala
  28. prahelika kala (paheliyaan boojhana)
  29. pratimala kala (shlok adi kavita padhane ki manoranjak riti)
  30. durvachakayog kala (aise shlok adi padhana, jinaka arth aur uchcharan donoan kathin hoan)
  31. pustak-vachan kala
  32. natakakhyayika-darshan kala
  33. kavy samasyapooran kala
  34. pattikavetravanavikalp kala (pidha, asan, kursi, palang, modhe adi chizean beant bagere vastuoan se banana)
  35. takshakarm kala (lak di, dhatu adi ko abhashti vibhinn akaroan mean katana)
  36. takshan kala (badhee ka kam)
  37. vastuvidya kala
  38. roopyaratnapariksha kala (sikke, ratn adi ki pariksha karana)
  39. dhatuvad kala (pital adi dhatuoan ko milana, shuddh karana adi)
  40. maniragakar jnan kala (mani adi ka rangana, khan adi ke vishay ka jnan)
  41. vrikshayurvedayog kala
  42. meshakukkutalavakayuddhavidhi kala (meandhe, murge, titar adi ko l dana)
  43. shukasarika pralapan kala (tota-maina adi ko boli sikhana)
  44. utsadan-sanvahan keshamardanakaushal kala (hath-pairoan se sharir dabana, keshoan ka malana, unaka mail door karana adi)
  45. aksharamushti ka kathan (aksharoan ko aisi yukti se kahana ki us sanket ka janane vala hi unaka arth samajhe, doosara nahian; mushtisakeant dvara vatachit karana, jaise dalal adi kar lete haian),
  46. mlechchhit vikalp kala (aise sanket se likhana, jise us sanket ko janane vala hi samajhe)
  47. deshabhasha-vijnan kala
  48. pushpashakatika kala
  49. nimittajnan kala (shakun janana)
  50. yantr matrika kala (vividh prakar ke mashin, kal, purje adi banana)
  51. dharanamatrika kala (suni huee batoan ka smaran rakhana)
  52. sanpathy kala
  53. manasi kavy-kriya kala (kisi shlok mean chho de hue pad ko man se poora karana)
  54. abhidhanakosh kala
  55. chhandojnan kala
  56. kriyakalp kala (kavyalankaroan ka jnan)
  57. chhalitak yog kala (roop aur boli chhipana)
  58. vastragopan kala (sharir ke aangoan ko chhote ya b de vastroan se yathayogy dhankana)
  59. dyootavishesh kala
  60. akarsh-kri da kala (pasoan se khelana)
  61. balakri danak kala
  62. vainayiki jnan kala (apane aur paraye se vinayapoorvak shishtachar karana)
  63. vaijayiki-jnan kala (vijay prapt karane ki vidya arthath shastravidya)
  64. vyayamavidya kala inaka vishesh vivaran jayamangal ne kamasootr ki vyakhya mean kiya hai.

sanbandhit lekh

varnamala kramanusar lekh khoj

a   a    i    ee    u    oo    e    ai    o   au    aan    k   kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d   dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr   aah