गुजरात

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Revision as of 15:11, 27 January 2011 by Bhinmal (talk | contribs) (संदर्भ)
Jump to navigation Jump to search
gujarat
rajadhani gaandhinagar
rajabhasha(ean) gujarati bhasha, marathi bhasha, hindi bhasha
sthapana 1960/05/01
janasankhya 50,671,017
kshetraphal 196024sqkm
bhaugolik nirdeshaank 23.2167°N 72.6833°E
zile 26
sabase b da nagar ahamadabad
b de nagar joonagadh, jamanagar, rajakot, bhavanagar, gaandhinagar, vadodara
mukhy aitihasik sthal somanath, giranar, palitana, pavagadh
mukhy paryatan sthal ahamadapur maandati, charaba d ubharat, tithal
liang anupat 1000:920 ♂/♀
saksharata 69.14%
rajyapal d aau. kamala benival
mukhyamantri nareandr modi
vidhanasabha sadasy 182
bahari k diyaan adhikarik vebasait
adyatan‎
  • gujarat pashchimi bharat ka ek prant hai. isaki uttari-pashchimi sima pakistan se lagi hai.
  • rajasthan aur madhy pradesh isake uttar evan uttar-poorv mean sthit haian. maharashtr isake poorv mean hai. arab sagar isaki pashchimi-dakshini sima banata hai. isaki dakshini sima par dadara evan nagar-haveli haian.
  • is praant ki rajadhani gaandhinagar hai. gaandhinagar praant ke pramukh vyavasayik kendr ahamadabad ke samip sthit hai. gujarat ka kshetraphal 1,96,077 kilomitar hai.

namotpatti

gujarat nam, gurjaratra se aya hai. gurjaro ka samrajy 6thian se 12vian sadi tak gurjaratra ya gurjarabhumi ke nam se jana jata tha. gurjar ek samuday hai|[1]prachin mahakavi rajasekhar ne gurjaro ka sambandh sooryavansh ya raghuvansh se bataya hai.[2]kuchh vidvan inhe madhy-eshiya se aye ary bhi batate hai.

itihas aur bhoogol

gujarat ka itihas eesvi poorv lagabhag 2,000 sal purana hai. yah bhi manyata hai ki bhagavan krishna mathura chho dakar saurashtr ke pashchimi tat par ja base the, jo dvarika arthat 'praveshadvar' kahalaya. bad ke varshoan mean maury, gupt, pratihar tatha any anek rajavanshoan ne is pradesh par shasan kiya. chaluky, solanki rajaoan ka shasan kal gujarat ke lie pragati aur samridhdi ka yug tha. mahamood gazanavi ki lootapat ke bad bhi chaluky rajaoan ne yahaan ke logoan ki samriddhi aur bhalaee ka poora dhyan rakha. is gauravapoorn kal ke pashchat gujarat ko musalamanoan, marathoan aur british shasan ke dauran bure dinoan ka samana karana p da. ajadi se pahale aj ka gujarat mukhy roop se do bhagoan mean vibhajit tha- [[chitr:Dwarkadhish-Temple-Dwarka-Gujarat-2.jpg|thumb|220px|dvarikadhish mandir, dvaraka, gujarat
Dwarkadhish Temple, Dwarka, Gujarat|left]]

  1. ek british kshetr aur
  2. doosara desi riyasatean.

rajyoan ke punargathan ke karan saurashtr ke rajyoan aur kachchh ke keandr shasit pradesh ke sath poorv british gujarat ko milakar dvibhashi muanbee rajy ka gathan hua. pahali mee, 1060 ko vartaman gujarat rajy astitv mean aya. gujarat bharat ke pashchimi tat par sthit hai. isake pashchim mean arab sagar, uttar mean pakistan tatha uttar-poorvi sima par rajasthan, dakshin-poorvi sima par madhy pradesh aur dakshin mean maharashtr hai.

krishi

  • gujarat kapas, tanbakoo aur mooangaphali ka utpadan karane vala desh ka pramukh rajy hai.
  • yah kap da, tel aur sabun jaise mahattvapoorn adyogoan ke lie kachcha mal upalabdh karata hai.
  • any mahattvapoorn nakadi fasalean haian - isabagol, dhan, gehooan aur bajara.
  • gujarat ke vanoan mean upalabdh vrikshoan ki jatiyaan haian- sagavan, khair, haladariyo, sadad aur baans.

udyog

rajy ke audyogik dhaanche mean dhire-dhire vividhata ati ja rahi hai. yahaan rasayan,petro-rasayan, urvarak, ianjiniyariang, ilektr aauniks adi udyogoan ka vikas raha hai.

  • 2004 ke aant mean rajy mean panjikrit phaiktariyoan ki sankhya 21,536 (asthaee) thi jinamean ausatan 9.27 lakh dainik majadooroan ko rojagar mila hua tha.
  • march, 2005 tak rajy mean 2.99 lakh laghu audyogik ikaiyoan ka panjikaran ho chuka tha.
  • gujarat audyogik vikas nigam ko dhaanchagat suvidhaoan ke sath audyogik sanpadaoan ke vikas ki bhoomika sauanpi gee hai. *disanbar, 2005 tak gujarat audyogik vikas nigam ne 237 audyogik sanpadaean sthapit ki thi.

sianchaee aur bijali

  • rajy mean bhootaliy jal tatha bhoomigat jal dvara kul sianchaee kshamata 64.48 lakh hekteyar aanki gee hai jisamean saradar sarovar (narmada) pariyojana ki 17.92 lakh hekteyar kshamata bhi shamil hai.
  • rajy mean joon 2005 tak kul sianchaee kshamata 40.34 lakh hekteyar kshamata bhi shamil hai.
  • rajy mean joon 2007 tak kul sianchaee kshamata 42.26 lakh hekteyar tak pahuanch gee thi.
  • joon 2007 tak adhikatam upayog kshatama 37.33 lakh hekteyar aanki gee.

[[chitr:Garba-Dance.jpg|thumb|250px|left|garaba nrity, gujarat
Garba-Dance., Gujarat]]

parivahan

  • 2005-06 ke aant mean s dakoan ki kul lanbaee (gair yojana, samudayik, shahari aur pariyojana s dakoan ke alava) lagabhag 74,038 kilomitar thi.
  • rajy ke ahamadabad sthit mukhy havaee adde se muanbee, dilli aur any shaharoan ke lie dainik viman seva upalabdh hai. ahamadabad havaee adde ko ab aantararashtriy havaee adde ka darja mil gaya haian. any havaee adde vadodara, bhavanagar, bhuj, soorat, jamanagar, kaandala, keshod, porabandar aur rajakot mean hai.
  • gujarat mean kul 40 bandaragah haian. kaandala rajy ka pramukh bandaragah hai. varsh 2004-05 ke dauran gujarat ke manjhole aur chhote bandaragahoan se kul 971.28 lakh tan mal dhoya gaya jabaki kaandala bandaragah se 415.51 lakh tan mal dhoya gaya.

tyohar

[[chitr:Nageshwar-Mahadev-Gujarat-1.jpg|thumb|nangeshvar mahadev, dvaraka, gujarat
Nageshwar Mahadev, Dwarka, Gujarat]]

  • bhadrapadr (agast-sitanbar) mas ke shukl paksh mean chaturthi, panchami aur shashthi ke din taranetar gaanv mean bhagavan shiv ki stuti mean taranetar mela lagata hai.
  • bhagavan krishna dvara rukmani se vivah ke upalakshy mean chaitr (march-aprail) ke shukl paksh ki navami ko porabandar ke pas madhavapur mean madhavaray mela lagata hai.
  • uttari gujarat ke baansakaantha zile mean har varsh maan aanba ko samarpit aanba ji mela ayejit kiya jata haian.
  • rajy ka sabase b da varshik mela dvaraka aur dakor mean bhagavan krishna ke janmadivas janmashtami ke avasar par b de harshollas se ayojit hota hai.
  • isake atirikt gujarat mean makar sankrati, navaratr, daangi darabar, shamala ji mele tatha bhavanath mele ka bhi ayojan kiya jata haian.

paryatan sthal

  • gir ke jangal mean layan seankchuri sthit hai.
  • somanath mandir bhi sthit hai.
  • rajy mean dvaraka, somanath, palitana ke nikat shatruanjay paha di, pavagadh, aanbaji bhadreshvar, shamalaji, taranga aur giranar jaise dharmik sthaloan ke alava mahatma gaandhi ki janmabhoomi porabandar tatha puratattv aur vastukala ki drishti se ullekhaniy patan, siddhapur, ghuranali, dabheee, badanagar, modhera, lathal aur amahadabad jaise sthan bhi haian.
  • ahamadapur maandati, charaba d ubharat aur tithal ke suandar samudri tat, satapu da parvatiy sthal, gir vanoan ke sheroan ka abhayarany aur kachchh mean jangali gadhoan ka abhayarany bhi paryatakoan ke akarshan ka keandr haian.


panne ki pragati avastha
adhar
prarambhik
madhyamik
poornata
shodh

bahari k diyaan

sandarbh

  1. REDIRECT saancha:tippanisoochi

sanbandhit lekh

  1. Ramesh Chandra Majumdar (1977) The History and Culture of the Indian People: The classical age. Bharatiya Vidya Bhavan.
  2. Devadatta Ramakrishna Bhandarkar (1989) Some aspects of ancient Indian culture. Asian Educational Services. ISBN 8120604571, ISBN 9788120604575.

varnamala kramanusar lekh khoj

a   a    i    ee    u    oo    e    ai    o   au    aan    k   kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d   dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr   aah