अशोक के शिलालेख

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Revision as of 17:28, 18 September 2011 by मेघा (talk | contribs)
Jump to navigation Jump to search

any sanbandhit lekh


  • ashok ke chaturdash-shilalekh ya mukhy shilalekh nimnalikhit sthanoan par pae jate hai :
  1. giranar : saurashtr, gujarat rajy mean joonagadh ke pas. isi chattan par shak mahakshatrap rudradaman ne lagabhag 150 ee. mean sanskrit bhasha mean ek lekh khudavaya. bad mean gupt-samrat skandagupt (455-67 ee.) ne bhi yahaan ek lekh aankit karavaya. chandragupt maury ne yahaan 'sudarshan' nam ke ek sarovar ka nirman karavaya tha. rudradaman tatha skandagupt ke lekhoan mean isi surdashan sarovar ke punarnirman ki charcha hai.
  2. kalasi : deharadoon zila, uttarakhand.
  3. sopara : (prachin soopparak) thane zila, maharashtr. yahaan se ashok ke shilalekh ke kuchh tuk de hi mile haian, jo muanbee ke prins aph vels sangrahalay mean rakhe hue haian.
  4. yerragudi : karnool zila, aandhr pradesh.
  5. dhauli : puri zila, u disa.
  6. jaug d : ganjam zila, u disa.
  • laghu-shilalekh nimn sthanoan par pae ge haian:
  1. bairat : rajasthan ke jayapur zile mean. yah shilaphalak kalakatta sangrahalay mean hai.
  2. roopanath: jabalapur zila, madhy pradesh.
  3. maski : rayachoor zila, karnatak.
  4. gujarra : datiya zila, madhy pradesh.
  5. rajulamandagiri : ballari zila, karnatak.
  6. sahasaram : shahabad zila, bihar.
  7. gadhimath : rayachoor zila, karnatak.
  8. palkiguandu : gavimat ke pas, rayachoor, karnatak.
  9. brahmagiri : chitradurg zila, karnatak.
  10. siddhapur : chitradurg zila, karnatak.
  11. jatianga rameshvar : chitradurg zila, karnatak.
  12. yerragudi : karnool zila, aandhr pradesh.
  13. dilli : amar k aauloni, dilli.
  14. aharaura : mirzapur zila, uttar pradesh.
  • ye sabhi laghu-shilalekh ashok ne apane rajakarmachariyoan ko sanbodhit karake likhavae haian. ashok ne sabase pahale laghu-shilalekh hi khudavae the, isalie inaki shaili usake any lekhoan se kuchh bhinn hai.

ashok ke brahmi lekhoan ke kuchh namoone de rahe haian- lipyantar aur arth-sahit.

300px|brahmi lipi
rumminadeee ke ashok-stanbh par khuda hua yah lekh
brahmi lipi mean hai aur baeean or se daeean or ko padha jata hai :

lipyantar

  1. devanan piyen piyadasin lajin visativasabhisiten
  2. atan agach mahiyite hid budhe jate sakyamuniti
  3. silavigadabhicha kalapit silathabhe ch usapapite
  4. hid bhagavan jateti luanminigame ubalike kate
  5. athabhagiye ch

arth :

  1. devataoan ke priy priyadarshi raja ne (apane) rajyabhishek ke 20 varsh bad svayan akar is sthan ki pooja ki,
  2. kyoanki yahaan shakyamuni buddh ka janm hua tha.
  3. yahaan patthar ki ek divar banavaee gee aur patthar ka ek stanbh kh da kiya gaya.
  4. buddh bhagavan yahaan janame the, isalie lumbini gram ko kar se mukt kar diya gaya aur
  5. (paidavar ka) athavaan bhag bhi (jo raj ka hak tha) usi gram ko de diya gaya hai.

300px|brahmi lipi
ashok ka giranar ka pratham shilalekh

lipyantar

  1. iyan dhanmalipi devananpriyen
  2. priyadasina raja lekhapita [.] idh n kian
  3. chi jivan arabhitpa prajoohitavyan [.]
  4. n ch samajo katavyo [.] bahukan hi dosan
  5. samajamhi pasati devananpriyo priyadasi raja [.]
  6. asti pi tu ekacha samaja sadhumata devanan
  7. priyas priyadasino rano [.] pura mahanasamhi
  8. devananpriyas priyadasino rano anudivasan b
  9. hooni pranasatasahastrani arabhisu soopathay [.]
  10. se aj yada ayan dhanmalipi likhita ti ev pra
  11. na arabhare soopathay dvo mora eko mago so pi
  12. mago n dhruvo [.] ete pi tri prana pachha n arabhisare [॥]

arth

  1. yah dharmalipi devataoan ke priy
  2. priyadarshi raja ne likhaee. yahaan (mere samrajy mean)
  3. koee jiv marakar havan n kiya jae.
  4. aur n samaj (amod-pramod vala utsav) kiya jae. kyoanki bahut dosh
  5. samaj mean devataoan ka priy priyadarshi raja dekhata hai.
  6. (parantu) ek prakar ke (aise) samaj bhi haian jo devataoan ke
  7. priy priyadarshi raja ke mat mean sadhu haian. pahale pakashala mean-
  8. devataoan ke priy priyadarshi raja ki – pratidin kee
  9. lakh prani soop ke lie mare jate the.
  10. kiantu aj jab yah dharmalipi likhaee gee, tin hi prani
  11. mare jate- do mayoor tatha ek mrig. aur vah bhi
  12. mrig nishchit nahian. ye tin prani bhi bad mean nahian mare jaeange.

300px|brahmi lipi
ashok ka giranar ka dvitiy shilalekh

lipyantar

  1. sarvat vijitamhi devananpriyas piyadasino rano
  2. evamapi prachanteshu yatha choda pada satiyaputo ketalaputo a tanb-
  3. panni aantiyako yonaraja ye va pi tas aantiyakas samipan
  4. rajano sarvatr devananpriyas priyadasino rano dve chikichh kata
  5. manusachikichha ch pasuchikichha ch [.] osudhani ch yani manusopagani ch
  6. pasopagani ch yat yat nasti sarvat harapitani ch ropapitani ch [.]
  7. moolani ch phalani ch yat tatr nasti sarvat harapitani ch ropapitani ch [.]
  8. panthesoo koopa ch khanapita vrachha ch ropapita paribhogay pasumanusanan [॥]

arthat

  1. devataoan ke priy priyadarshi raja ne apane rajy mean sab jagah aur
  2. simavarti rajy- cho d, paandy, satiyaputr, keralaputr tatha tamraparni (shrilanka)- tak
  3. aur aantiyok yavanaraj tatha us aantiyok ke jo p dosi raja haian,
  4. un sabake rajyoan mean devataoan ke priy priyadarshi raja ne do prakar ki chikitsa ka prabandh kiya hai-
  5. manushyoan ki chikitsa ke lie aur pashuoan ki chikitsa ke lie.
  6. manushyoan aur pashuoan ke lie jahaan-jahaan aushadhiyaan nahian thian vahaan-vahaan laee aur ropi gee haian.
  7. isi prakar, jahaan-jahaan mool v phal nahian the vahaan-vahaan lae aur rope ge haian.
  8. margoan par manushyoan tatha pashuoan ke aram ke lie kuean khudavae ge haian aur vriksh lagae ge haian.

300px|brahmi lipi
ashok ka barabar gufalekh (dvitiy)

lipyantar :

  1. lajina piyadasina duva
  2. dasavasabhisitena iyan
  3. kubha khalatik pavatasi
  4. dina (ajivi) kehi

(ashok ke barabar gufa ke pratham aur is dvitiy lekh mean, lagata hai, kisi ne bad mean 'ajivikehi' shabd mitane ki koshish ki hai. ashok-pautr dasharath ke nagarjuni gufa ke pratham lekh mean bhi aisa hi hua hai.)
arth:
dvadash varsh se abhishikt raja priyadarshi ne khalatik parvat par (sthit) yah gufa ajiviko ko pradan ki.

sanbandhit lekh

varnamala kramanusar lekh khoj

a   a    i    ee    u    oo    e    ai    o   au    aan    k   kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d   dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr   aah