Difference between revisions of "संस्कृत साहित्य"

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
Jump to navigation Jump to search
[unchecked revision][unchecked revision]
Line 1: Line 1:
'''संस्कृत वाङ्मय'''<br />
+
{{menu}}
 +
{{संस्कृत साहित्य}}
  
= श्रुतियां-वेद  =
+
== संस्कृत वाङ्मय  ==
 +
 
 +
== श्रुतियां-वेद  ==
  
 
{| width="90%" cellspacing="0" cellpadding="3" align="left" border="1" style="font-size: 12px;"
 
{| width="90%" cellspacing="0" cellpadding="3" align="left" border="1" style="font-size: 12px;"
Line 287: Line 290:
  
 
|}
 
|}
 
+
  __NOTOC__ __INDEX__
= श्रुतियां-उपवेद और वेदांग =
 
 
 
{| cellspacing="0" cellpadding="3" border="1" style="width: 916px;"
 
|-
 
| width="50" bgcolor="#ffddcc" style="text-align: center;" rowspan="4" | '''उपवेद'''
 
| width="150" bgcolor="#f1f1e2" style="text-align: center;" | अर्थवेद ([[ॠग्वेद]])
 
| bgcolor="#f1f1e2" |
 
<sort2 type="inline" separator="&sp;|&sp;">
 
बृहस्पतेय अर्थाधिकारकम्
 
कौटिल्य अर्थशास्त्र
 
नीतिवाक्यमृतसूत्र
 
चाणक्य सूत्र
 
कामन्दक सूत्र
 
शुक्रनीति
 
</sort2>
 
 
 
|-
 
| bgcolor="#ffe9bb" style="text-align: center;" | धनुर्वेद (दोनों [[यजुर्वेद|यजुर्वेदों]] के लिए)
 
| bgcolor="#ffe9bb" |
 
<sort2 type="inline" separator="&sp;|&sp;">
 
वैशम्पायन नीति-प्रकाशिका
 
वृद्ध शारंगधर
 
मुक्ति कल्पतरू
 
समरांगण सूत्रधार
 
</sort2>
 
 
 
|-
 
| style="text-align: center;" | गान्धर्ववेद ([[सामवेद]])
 
|
 
<sort2 type="inline" separator="&sp;|&sp;">
 
भरत नाट्यशास्त्र
 
संगीत रत्नाकर
 
संगीत दर्पण
 
मल्लिनाथ रत्नाकर
 
दत्तिलम
 
</sort2>
 
 
 
|-
 
| bgcolor="#dff4f4" style="text-align: center;" | आयुर्वेद ([[अथर्ववेद]])
 
| bgcolor="#dff4f4" |
 
<sort2 type="inline" separator="&sp;|&sp;">
 
अश्विनीकुमार संहिता
 
ब्रह्मन संहिता
 
भेल संहिता
 
अग्निग्रहसूत्रराज
 
सुश्रुत संहिता
 
अग्निग्रहसूत्रराज
 
सुश्रुत संहिता
 
धातुवेद
 
मानसूत्र
 
धन्वन्तरि सूत्र
 
सूप सूत्र
 
सौवारि सूत्र
 
जाबालिसूत्र
 
दाल्भ्य सूत्र
 
इन्द्रसूत्र
 
शब्द कौतूहल
 
देवल सूत्र
 
चरक संहिता
 
अष्टांगहृदय
 
</sort2>
 
 
 
|-
 
| bgcolor="#ccffcc" style="text-align: center;" rowspan="6" | '''वेदांग'''
 
| bgcolor="#e6e6e6" style="text-align: center;" | कल्प
 
| bgcolor="#e6e6e6" |
 
<sort2 type="inline" separator="&sp;|&sp;">
 
श्रौतसूत्र (यज्ञ हेतु)
 
गृह्यसूत्र (रीति-रिवाजों, प्रथाओं हेतु)
 
धर्मसूत्र (शासकों हेतु)
 
</sort2>
 
 
 
|-
 
| style="text-align: center;" | शिक्षा
 
|
 
<sort2 type="inline" separator="&sp;|&sp;">
 
पाणिनीय शिक्षा (ऋग्वेद)
 
बाह्य शिक्षा (कृष्ण यजुर्वेद)
 
याज्ञवल्क्य शिक्षा (शुक्ल यजुर्वेद)
 
गौतमी शिक्षा (सामवेद)
 
लोमशीय शिक्षा
 
नारदीय शिक्षा
 
माण्ड्की शिक्षा (अथर्ववेद)
 
</sort2>
 
 
 
|-
 
| bgcolor="#ffffca" style="text-align: center;" | व्याकरण
 
| bgcolor="#ffffca" |
 
<sort2 type="inline" separator="&sp;|&sp;">
 
पाणिनि व्याकरण
 
सारस्वत व्याकरण
 
हेमचन्द्र व्याकरण
 
प्रकृति व्याकरण
 
मुग्धबोध व्याकरण
 
शाक्टायन व्याकरण
 
कामधेनु व्याकरण
 
प्रकृति प्रकाश
 
कल्प व्याकरण
 
</sort2>
 
 
 
|-
 
| bgcolor="#ffdfdf" style="text-align: center;" | निरुक्त्त
 
| bgcolor="#ffdfdf" |
 
<sort2 type="inline" separator="&sp;|&sp;">
 
यास्काचार्य निरुक्त
 
काश्यप निरुक्त
 
शाकपूणि निरुक्त
 
</sort2>
 
 
 
|-
 
| bgcolor="#ffffa8" style="text-align: center;" | छन्द
 
| bgcolor="#ffffa8" |
 
<sort2 type="inline" separator="&sp;|&sp;">
 
गार्ग्यप्रोक्त उपनिदान सूत्र
 
छन्दोविचित छन्द सूत्र
 
छन्दोऽनुक्रमणी
 
छन्दसूत्र
 
छलापुध वृत्ति
 
छन्द मंजरी
 
वृत्तरत्नाकर
 
श्रुतवेक
 
जानाश्रमां छन्दोविचित
 
जयदेव छन्द
 
वेंकटमाधव छन्दोऽनुक्रमणी
 
</sort2>
 
 
 
|-
 
| bgcolor="#f7f7ee" style="text-align: center;" | ज्योतिष
 
| bgcolor="#f7f7ee" |
 
<sort2 type="inline" separator="&sp;|&sp;">
 
वेदांग ज्योतिष
 
नारदीय ज्योतिष
 
पराशर ज्योतिष
 
वासिष्ठ ज्योतिष
 
वराहमिहिर ज्योतिष
 
वराहमिहिर ज्योतिष
 
आर्यभट्टीय ज्योतिष
 
भास्कराचार्य ज्योतिष
 
ब्रह्मगुप्त ज्योतिष
 
</sort2>
 
 
 
|}
 
 
 
= स्मृतियां  =
 
 
 
{| cellspacing="0" cellpadding="3" border="1" style="width: 92%; height: 1434px;"
 
|-
 
| width="5%" height="1432" bgcolor="#ffffcc" rowspan="11" style="text-align: center;" | '''स्मृति&nbsp;'''
 
| width="20%" height="100" bgcolor="#fff2f2" style="text-align: center;" colspan="3" | स्मृतिग्रन्थ (प्रमाणिक 20)
 
| width="60%" height="100" bgcolor="#fff2f2" colspan="3" |
 
<sort2 type="inline" separator="&sp;|&sp;">
 
मनुस्मृति
 
याज्ञवल्क्यस्मृति
 
ऐतरेयस्मृति
 
विष्णुस्मृति
 
हारीतिस्मृति
 
मार्कण्डेयस्मृति
 
अंगिरसस्मृति
 
यमस्मृति
 
आपस्तम्बस्मृति
 
सामवर्तस्मृति
 
कात्यायनस्मृति
 
बृहस्पतिस्मृति
 
पाराशरस्मृति
 
व्यासस्मृति
 
शंखस्मृति
 
लिखितस्मृति
 
दक्षस्मृति
 
शातातपस्मृति
 
वसिष्ठस्मृति
 
प्रजापतिस्मृति
 
</sort2>
 
 
 
|-
 
| width="20%" height="100" bgcolor="#fff2f2" colspan="3" style="text-align: center;" | पुराण (प्रमाणिक 18)
 
| width="60%" height="100" bgcolor="#fff2f2" colspan="3" |
 
<sort2 type="inline" separator="&sp;|&sp;">
 
[[ब्रह्म पुराण|ब्रह्मपुराण]]
 
[[पद्म पुराण|पद्मपुराण]]
 
[[विष्णु पुराण|विष्णुपुराण]]
 
[[शिव पुराण|शिवपुराण (वायुपुराण)]]
 
[[भागवत पुराण|भागवतपुराण]]
 
[[नारद पुराण|नारदपुराण]]
 
[[मार्कण्डेय पुराण|मार्कण्डेयपुराण]]
 
[[अग्नि पुराण|अग्निपुराण]]
 
[[भविष्य पुराण|भविष्यपुराण]]
 
[[ब्रह्म वैवर्त पुराण|ब्रह्मवैवर्तपुराण]]
 
[[लिंग पुराण|लिंगपुराण]]
 
[[वराह पुराण|वराहपुराण]]
 
[[स्कन्द पुराण|स्कन्दपुराण]]
 
[[वामन पुराण|वामनपुराण]]
 
[[कूर्म पुराण|कूर्मपुराण]]
 
[[मत्स्य पुराण|मत्स्यपुराण]]
 
[[गरुड़ पुराण|गरुड़पुराण]]
 
[[ब्रह्माण्ड पुराण|ब्रह्मांडपुराण]]
 
</sort2>
 
 
 
|-
 
| width="20%" height="100" bgcolor="#fff2f2" colspan="3" style="text-align: center;" | इतिहास या महाकाव्य (कुल 2)
 
| width="60%" height="100" bgcolor="#fff2f2" colspan="3" |
 
1.[[रामायण|रामायण (वाल्मीकि)]] <br>
 
 
 
*योगवासिष्ठ
 
 
 
2.[[महाभारत]] ([[व्यास]])<br>
 
 
 
*[[गीता|भगवद्गीता]]
 
 
 
|-
 
| width="20%" height="100" bgcolor="#fff2f2" colspan="3" style="text-align: center;" | दर्शन (कुल 6)
 
| width="60%" height="100" bgcolor="#fff2f2" colspan="3" |
 
<sort2 type="inline" separator="&sp;|&sp;">
 
[[वैशेषिक दर्शन|वैशेषिक]]
 
[[सांख्य दर्शन|सांख्य]]
 
योग
 
न्याय
 
मीमांसा (पूर्व)
 
वेदान्त (उत्तर मीमांसा)
 
</sort2>
 
 
 
|-
 
| width="20%" height="100" bgcolor="#fff2f2" colspan="3" style="text-align: center;" | निबन्ध (प्रामाणिक 45)
 
| width="60%" height="100" bgcolor="#fff2f2" colspan="3" |
 
'''जीमूतवाहन कृत&nbsp;:'''<br> दयाभाग &#124; कालविवेक &#124; व्यवहार मातृका<br> '''अनिरुद्ध कृत&nbsp;:'''<br> पितृदायिता &#124; हारलता <br> '''बल्लालसेन कृत&nbsp;:'''<br> आचारसागर &#124; प्रतिष्ठासागर &#124; अद्भुतसागर<br> '''श्रीधर उपाध्याय कृत&nbsp;:''' कालमाधव &#124; दत्तकमीमांसा &#124; पराशरमाधव &#124; गोत्र-प्रवर निर्णय &#124; मुहूर्तमाधव &#124; स्मृतिसंग्रह &#124; व्रात्यस्तोम-पद्धति<br> '''नन्दपण्डित कृत&nbsp;:'''<br> श्राद्ध-कल्पलता &#124; शुद्धि-चन्द्रिका &#124; तत्त्वमुक्तावली &#124; दत्तक मीमांसा &#124; <br> '''नारायणभटट कृत&nbsp;:'''<br> त्रिस्थली-सेतु &#124; अन्त्येष्टि-पद्धति &#124; प्रयोग रत्नाकर <br> '''कमलाकर भट्ट कृत&nbsp;:'''<br> निर्णयसिन्धु &#124; शूद्रकमलाकर &#124; दानकमलाकर &#124; पूर्तकमलाकर &#124; वेदरत्न &#124; प्रायश्चित्तरत्न &#124; विवाद ताण्डव <br> '''काशीनाथ उपाध्याय कृत&nbsp;:'''<br> धर्मसिन्धु &#124; निर्णयामृत &#124; पुरुषार्थ-चिन्तामणि<br> '''शूलपाणि कृत&nbsp;:''' स्मृति-विवेक (अपूर्ण)<br> '''रघुनन्दन कृत&nbsp;:''' स्मृति-तत्त्व<br> '''चण्डेश्वर कृत&nbsp;:''' स्मृति-रत्नाकर<br> '''वाचस्पति मिश्र&nbsp;:''' विवाद-चिन्तामणि<br> '''देवण भटट कृत&nbsp;:''' 'स्मृति-चन्द्रिका<br> '''हेमाद्रि कृत&nbsp;:''' चतुर्वर्ग-चिन्तामणि<br> '''नीलकण्डभटट कृत&nbsp;:''' भगवन्त भास्कर <br> '''मित्रमिश्र कृत:''' वीर-मित्रोदय<br> '''लक्ष्मीधर कृत&nbsp;:''' कृत्य-कल्पतरु<br> '''जगन्नाथ तर्कपंचानन कृत&nbsp;:''' विवादार्णव
 
 
 
|-
 
| width="97" height="528" bgcolor="#f4ffff" rowspan="6" style="text-align: center;" | आगम
 
| width="196" height="80" colspan="2" style="text-align: center;" | वैष्णवागम (कुल 28, उपलब्ध-13)
 
| width="60%" height="100" bgcolor="#fff2f2" colspan="3" |
 
<sort2 type="inline" separator="&sp;|&sp;">
 
अहिर्बुध्न्य-संहिता
 
जयाख्य-संहिता
 
पाराशर-संहिता
 
कपिलाजंलि-संहिता
 
ईश्वर-संहिता
 
पद्मतंत्र-संहिता
 
बृहद्ब्रह्म-संहिता
 
भरद्वाज-संहिता
 
विष्णु-संहिता
 
श्रीप्रश्न-संहिता
 
विष्णुतिलक-संहिता
 
सात्त्वत-संहिता
 
लक्ष्मी-संहिता
 
</sort2>
 
 
 
|-
 
| width="196" height="99" bgcolor="#f7f7ee" colspan="2" style="text-align: center;" | शैवागम (कुल 215, उपलब्ध-13)
 
| width="60%" height="100" bgcolor="#fff2f2" colspan="3" |
 
<sort2 type="inline" separator="&sp;|&sp;">
 
पाशुपत सूत्र
 
नरेश्वर परीक्षा
 
रत्नत्रय
 
नादकारिका
 
तत्त्वसंग्रह
 
तत्त्वप्रकाशिका
 
श्रुतिसूक्तिमाला
 
भोगकारिका
 
मोक्षकारिका
 
तात्पर्य संग्रह
 
तत्त्वत्रय
 
परमोक्ष-निराशकारिका
 
सूत-संहिता
 
</sort2>
 
 
 
|-
 
| width="101" height="297" rowspan="4" style="text-align: center;" | शाक्तागम (कुल 77, उपलब्ध-35)
 
| width="95" height="70" bgcolor="#f9fbe6" style="text-align: center;" | वामागम
 
| width="60%" height="100" bgcolor="#fff2f2" colspan="3" |
 
<sort2 type="inline" separator="&sp;|&sp;">
 
कौलोपनिषद
 
अरुणोपनिषद
 
अद्वैतभावोपनिषद
 
तारोपनिषद
 
त्रिपुरोपनिषद
 
ब्रहिचोपनिषद
 
भावनोपनिषद
 
कालिकोपनिषद
 
</sort2>
 
 
 
|-
 
| width="95" height="66" style="text-align: center;" | मिश्रमार्ग
 
| width="60%" height="100" bgcolor="#fff2f2" colspan="3" |
 
<sort2 type="inline" separator="&sp;|&sp;">
 
दुर्वासस
 
चन्द्रक
 
बार्हस्पत्य
 
ज्योत्स्रावती
 
भुवनेश्वरी
 
कलानिधि
 
कुलेश्वरी
 
कुलार्णव
 
</sort2>
 
 
 
|-
 
| width="95" height="66" bgcolor="#fff4dd" style="text-align: center;" | समयाचार
 
| width="60%" height="100" bgcolor="#fff2f2" colspan="3" |
 
<sort2 type="inline" separator="&sp;|&sp;">
 
सनकसंहिता
 
शुक्रसंहिता
 
सनन्दनसंहिता
 
सनत्कुमारसंहिता
 
वसिष्ठसंहिता
 
</sort2>
 
 
 
|-
 
| width="95" height="60" bgcolor="#eeffdd" style="text-align: center;" | तान्त्रिक साधना
 
| width="60%" height="100" bgcolor="#fff2f2" colspan="3" |
 
<sort2 type="inline" separator="&sp;|&sp;">
 
कुलार्णव
 
कूल-चूड़ामणि
 
तन्त्रराज
 
शक्तिसंगम-तन्त्र
 
कालीविलास
 
ज्ञानार्णव
 
नामकेश्वर
 
महानिर्वाण
 
रुद्रयामल
 
त्रिपुरा-रहस्य
 
दक्षिणामूर्ति-संहिता
 
प्रपंचसार
 
शारदा-तिलक
 
मन्त्र-महार्णव
 
</sort2>
 
 
 
|}
 
 
 
<headertabs /> __NOTOC__ __INDEX__
 
 
[[Category:साहित्य]]
 
[[Category:साहित्य]]
 
[[Category:साहित्य_कोश]]
 
[[Category:साहित्य_कोश]]
 
[[Category:संस्कृत_साहित्य]]
 
[[Category:संस्कृत_साहित्य]]

Revision as of 08:08, 13 May 2010

shrutiyaan

sanskrit vanmay

shrutiyaan-ved

ved
1.mantr-sanhita
(kul 4)
2. shakha
(kul 1131, 13 upalabdh)
3. brahman granth
(kul 1131, upalabdh 14)
4. aranyak
(upalabdh 6)
5. upanishad
(kul 1131, upalabdh 108)
6. sootr-granth
(upalabdh 43)
7. pratisakhy evan anukramanika
(upalabdh 16)
  rri
gve
d

rrigved
mantr-sanhita
  • shakal shakha
  • aitarey aranyak
  • kaushitaki aranyak
  • shaankhayan pratishakhy
  • brihad pratishakhy
  • arshanukramanika
  • ashvalayan pratishakhy
  • chhandonukramanika
  • rrigpratishakhy
  • devatanukramanika
  • sarvanukramanika
  • anuvakanukramanika
  • brihadvatanukramanika   
  • rrigh vijnan
 

y
ju
rve
d
shukl
yajurved
yajurved
mantr- sanhita
  • kanv
  • madhyandin

  • katyayan shulvasootr
  • katyayanukramanika
  • vajasaneyi pratishakhy
krishna
yajurved


  • taittiriy
  • maitrayani
  • kath
  • kapishthal
  • shvetashvatar
  • taittiriy aranyak
  • kath aranyak
  • maitrayaniy aranyak
  • .taittiriy pratishakhy
 sa
m
ve
d

samaved
mantr-sanhita
  • kauthumi
  • jaiminiy
  • ranayaniy
  • talavakar aranyak
  • masakasootr
  • latyayan sootr
  • khadir shrautasootr
  • jaiminiy grihyasootr
  • gobhil grihyasootr
  • khadir grihyasootr
  • gautam dharmasootr
  • drahyayan grihyasootr
  • drahyayan dharmasootr

a
th
rv
ve
d

atharvaved
mantr-sanhita
  • paippalad
  • shaunakiy

  • vaitan shrautasootr
  • kaushik grihyasootr
  • varah grihyasootr
  • vaikhanas grihyasootr
  • shaunakiya chaturdhyapika